Οι ξεχασμένοι Ήρωες....

Ένας από τους ξεχασμένους ήρωες ο Μαρίνος Αντύπας,
ηγέτης της εξέγερσης των αγροτών στο Κιλελέρ

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

Ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στους ξεχασμένους ήρωες, παρουσιάζει το ηλεκτρονικό περιοδικό 24grammata e-Magazine, παρουσιάζοντας Έλληνες με σημαντική δράση τόσο στο εξωτερικό όσο και διεθνώς, που άφησαν εποχή με τη δράση τους, παραμένοντας σήμερα στην αφάνεια και στη λήθη.  

Προς αναζήτηση ηρώων· ανθρώπων που αρνήθηκαν το “εγώ” και αγωνίστηκαν για το “εμείς”. Δεν έχει σημασία τι πίστευαν, αν είχαν ευθυκρισία ή αν, τελικά, πέτυχαν το σκοπό τους. Σημασία έχει ότι υπερέβησαν εαυτούς· ακολούθησαν το δύσκολο δρόμο της ανιδιοτελούς άρνησης· θυσιάστηκαν

Αυτούς τους ήρωες ανασύρουμε, στα 24grammata.com, τούτη την εβδομάδα, από τα υπόγεια της λήθης ή της ημιμάθειας (τι, άραγε, είναι το χειρότερο;) Δίχως φανφάρες και επετειακά μνημόσυνα σας καλούμε να γνωρίσετε ή να ξαναθυμηθείτε ήρωες που στοιβάζονται στα αζήτητα της Ιστορίας, επειδή δεν είχαν ενδιαφέρον για τη σχολική εκπαίδευση ή την τηλεοπτική διαβουκόληση.

Υπάρχει ένα αόρατο σχοινί που συνδέει τους φαινομενικά άσχετους βίους του Νικηταρά – Δαούδογλου – Τikas – Παναγίδη – Μουστακλή (τυχαία αναφορά ονομάτων ηρώων). Αυτό το αόρατο σχοινί άλλοι το αποκαλούν “υπερήφανη στάση ζωής”, άλλοι “ασυμβίβαστη πορεία” και άλλοι “διάθεση για προσφορά”. Αυτό το σχοινάκι πρέπει να ξετυλίξουμε για να βγούμε από το Λαβύρινθο του εγωισμού και να ξαναγίνουμε άνθρωποι.

Ίσως, αυτή η αναζήτηση να είναι η καλύτερη πρόταση σε μια κοινωνία, όπως η τωρινή, που κυριαρχεί η ηττοπάθεια, η απελπισία και η μοιρολατρία .

Αν δεν έχετε ξανακούσει κάποια από τα παρακάτω ονόματα δε φταίτε, αποκλειστικά, εσείς. Τουλάχιστον, μέχρι τώρα…

Νικηταράς	(ο ήρωας των ηρώων – μοναδικό πρότυπο)
Πλωτίνος Ροδοκανάτης	(Ιδεολόγος των δύο ηπείρων)
Μαρία Πανταζή	(η μοναδική ελληνίδα στην παρισινή κομμούνα)
Εμμανουήλ Δαούδογλου	(πέθανε μαχόμενος στην παρισινή κομμούνα)
Μαρίνος Αντύπας	(πρότυπο κοινωνικών αγώνων)
Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου	(εργαζόμενη γυναικα, το 1890, και η πρώτη ελληνίδα πεζογράφος)
Louis Tikas (Ηλίας Σπαντιδάκης)	(έπεσε μαχόμενος στις μεγάλες απεργίες των ΗΠΑ)
Οι ήρωες του Ρίμινι	(116 Έλληνες σκοτώθηκαν για να ελευθερώσουν τους προ ολίγων μηνών κατακτητές τους)
Οι αιχμάλωτοι του εμφυλίου	(η μεγάλη ντροπή)
Ανδρέας Παναγίδης	(22 χρόνων και έφυγε περήφανα με τη βεβαιότητα ότι πράττει το σωστό)
Γιώργος Τσικουρής	(αντίσταση και όχι λόγια)
Κώστας Γεωργάκης	(ο ορισμός της αυτοθυσίας)
Σπύρος Μουστακλής	(αντίσταση δίχως κομματικά κίνητρα)
Αλέξανδρος Παναγούλης	(ο επαναστάτης ποιητής)
Κατερίνα Γώγου	(ασυμβίβαστη ποιήτρια)

ΥΓ : τηρήθηκε η χρονολογική σειρά στον πίνακα και στην παρουσίαση του αφιερώματος. Η επιλογή των ηρώων είναι ενδεικτική. Θα ακολουθήσουν και άλλα αφιερώματα με “ξεχασμένους ήρωες”.

Η περίπτωση του Ηλία Σπαντιδάκη

Οι Έλληνες στα ανθρακωρυχεία των ΗΠΑ (αρχές 1900).

Ο ήρωας Ηλίας Σπαντιδάκης

Οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες στις ΗΠΑ (γύρω στα 1900) αναλάμβαναν πολύ βαριές δουλειές και με χαμηλά μεροκάματα. Η αγωνία για επιβίωση εύκολα μετατρεπόταν σε πανικό κι ο Έλληνας μετανάστης έπασχε να βρει μια δουλειά, οποιαδήποτε δουλειά, σε οποιοδήποτε σημείο της Αμερικής που θα του εξασφάλιζε ένα σταθερό, έστω και μικρό μεροκάματο. Χωρίς αμφιβολία, οι πιο άτυχοι μετανάστες ήταν εκείνοι που αναγκάζονταν να δουλέψουν στα ανθρακωρυχεία. Οι μετανάστες αυτοί, στην πλειονότητά τους ήταν πρώην αγρότες. Εργάζονταν πολύ σκληρά και μόνιμα στο σκοτάδι με ελάχιστο φωτισμό από λυχνίες πετρελαίου.

Πληρώνονταν με κάρβουνο και κουπόνια, αντί για χρήματα

Την εποχή εκείνη, οι ανθρακωρύχοι δεν πληρωνόντουσαν με χρηματικό μεροκάματο, αλλά ανάλογα με την ποσότητα του κάρβουνου που έβγαζαν από τη γη. Στο τέλος της βάρδιας, οι επιστάτες ζύγιζαν το κάρβουνο και ανάλογα πλήρωναν τους εργάτες. Οι επιστάτες όμως, τους κλέβανε στο ζύγισμα. Για τις μέρες που οι εργάτες έπρεπε να δουλέψουν για να επεκτείνουν τις γραμμές των ειδικών βαγονιών που μετέφεραν το κάρβουνο ή για το χρόνο που δούλευαν κόβοντας ξυλεία για να στηρίξουν τις οροφές των λαγουμιών, δεν ελάμβαναν πληρωμή. Όσοι μετανάστες διαμαρτύρονταν ή ζητούσαν έλεγχο των ζυγαριών, απολύονταν αμέσως. 

Η ληστεία σε βάρος των μεταναστών αυτών δεν σταματούσε εκεί, καθώς πολλές φορές, δεν τους πλήρωναν με χρήματα, αλλά με scrip. Τα σκριπ ήταν κουπόνια της εταιρείας, σχεδόν άχρηστα στην ελεύθερη αγορά. Έτσι, οι εργάτες ήταν υποχρεωμένοι να ψωνίζουν με scrip μόνο από καταστήματα της εταιρείας, η οποία κοστολογούσε τα πάντα με 25% πιο ακριβά από την ελεύθερη αγορά, αναγκάζοντάς τους με αυτό το τρόπο να επιστρέφουν πίσω στην εταιρεία το φτωχικό εισόδημά τους. Οι μετανάστες, είχαν ανάγκη από χρήματα και όχι κουπόνια για να στέλνουν πίσω στις πατρίδες τους, ώστε να θρέψουν τα παιδιά τους. Δημιουργήθηκε μεγάλη δυσαρέσκεια και οι επιστάτες άρχισαν εσκεμμένα να ανακατεύουν σε κάθε ομάδα βάρδιας, μετανάστες από διαφορετικές εθνικότητες για να μην μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους και οργανώσουν καμιά απεργία.

Οι Έλληνες ανθρακωρύχοι απεργούν η απεργία του Ludlow

Το 1913 θα δημιουργηθεί σε ορυχείο του Ludlow του Colorado ένα συνδικάτο και θα προσέλθουν σ’ αυτό όλοι οι Έλληνες μετανάστες ανθρακωρύχοι και σύντομα θα οργανώσουν την πρώτη απεργία. Συνολικά θα απεργήσουν 11.000 μετανάστες, εκ των οποίων οι περισσότεροι Έλληνες, Ιταλοί και Σέρβοι, απαιτώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, να πληρώνονται σε αληθινά χρήματα και όχι σε σκριπ, έλεγχο στις ζυγαριές και να εφαρμοστεί επιτέλους ο νέος νόμος της Αμερικής που όριζε ότι η εργάσιμη μέρα αποτελείται από 8 ώρες. 

Η εταιρεία θα απορρίψει όλα τα αιτήματα και θα διώξει από τις παράγκες και τα χαμόσπιτα της εταιρείας όλους τους απεργούς. Η εταιρεία θεώρησε πως εύκολα θα τους λυγίσει, μιας και οι οικογένειες των μεταναστών πετάχτηκαν στους αγρούς χωρίς στέγη πάνω απ’ το κεφάλι τους.Ο χειμώνας του Colorado είναι εξ άλλου πολύ βαρύς, πόσο θ΄ άντεχαν . . .Οι μετανάστες όμως δεν πτοήθηκαν, μετακόμισαν έξω στην ύπαιθρο σε χιλιάδες σκηνές και συνέχισαν την απεργία τους, ερχόμενοι πολλές φορές σε αψιμαχίες με απεργοσπάστες. 

Παρά το βαρύ χειμώνα και τις κακουχίες, οι απεργοί θα αντέξουν έξω στις σκηνές για 14 ολόκληρους μήνες.Η εταιρεία, θέλοντας να κάνει τη ζωή των απεργών όσο πιό δύσκολη γινόταν, προσέλαβε ελεύθερους σκοπευτές, κάτι ρεμάλια του υποκόσμου, οι οποίοι τις νύχτες, πυροβολούσαν πάνω στις σκηνές, σκορπίζοντας τον τρόμο. Οι ανθρακωρύχοι θα αναγκαστούν να σκάψουν μεγάλες τρύπες κάτω από τις σκηνές τους και εκεί να χώνονται για να προφυλάσσονται από τις σφαίρες. Καθώς η κατάσταση αγρίευε, άρχισαν να εξοπλίζονται και οι απεργοί.Μετά από 14 μήνες απεργίας, το αφεντικό της εταιρείας στο Ludlow θα ζητήσει από τον κυβερνήτη του Colorado να στείλει την Εθνική Φρουρά, για να λύσει την απεργία.

 Ο ήρωας Louis Tikas (Ηλίας Σπαντιδάκης)

Αρχηγός της επιτροπής αγώνα των απεργών ήταν ένας Έλληνας, ο Louis Tikas. Το πραγματικό του όνομα ήταν Ηλίας Σπαντιδάκης και ήταν απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είχε αλλάξει το όνομά του, όπως έκαναν πολλοί μετανάστες την εποχή εκείνη για να αποφύγει το ρατσισμό. Επόπτευε, όπου μπορούσε, τις συνθήκες εργασίας των μεταναστών, για να μη πέφτουν θύματα αισχρής εκμετάλλευσης. Ο Τίκας ήταν ένας φτωχός μετανάστης που κουβαλούσε μέσα του, ένα πνεύμα αντίστασης στην αδικία έχοντας ζήσει στο πετσί του, τον τουρκικό ζυγό, πίσω στη πατρίδα του τη Κρήτη. Στις 21 Απριλίου 1914, μία μέρα μετά το Πάσχα, οι μετανάστες βλέπουν ξαφνικά τους στρατιώτες να οχυρώνονται και να παίρνουν θέσεις μάχης και να ανοίγουν πυρ με πολυβόλα. Ο Louis Tikas με απαράμιλλο θάρρος προσπάθησε να πλησιάσει τους επιτιθέμενους ζητώντας να δει τον επικεφαλής της εθνοφρουράς, ανεμίζοντας με το χέρι του ένα λευκό πανί. Όμως εκείνοι θα τον πυροβολήσουν και θα τον σκοτώσουν εν ψυχρώ.

Μέχρι το βράδυ είχαν ισοπεδωθεί και καεί όλες οι σκηνές.

Θα ακολουθήσει πλιάτσικο από τους στρατιώτες. Μόλις οι απεργοί των άλλων ανθρακορυχείων από γειτονικές πόλεις έμαθαν τα τεκταινόμενα στο Ludlow, τους έπιασε μεγάλος θυμός για τον άδικο χαμό των συναδέλφων τους και θα ξεσπάσει η χειρότερη εργατική σύρραξη στην ιστορία των ΗΠΑ, με πολλούς νεκρούς και που θα κρατήσει για δέκα μέρες. Πόλεμος κανονικός, με ένα μέτωπο που επεκτεινόταν 60 χλμ. Τραγικός απολογισμός, 200 νεκροί μετανάστες. Ανάμεσά τους 2 γυναίκες και 11 παιδιά. Το πτώμα του Louis Tikas παρέμεινε πεταμένο επί τρείς ημέρες δίπλα στις γραμμές του τρένου και σε κοινή θέα των περαστικών επιβατών. Ο στρατός δεν επέτρεπε σε κανέναν να το παραλάβει για να το θάψει. Τα γεγονότα του Colorado, ενεργοποίησαν την κοινή γνώμη της Αμερικής και συνέβαλαν αποφασιστικά στον τερματισμό των σκληρών και ληστρικών συνθηκών εργασίας όλων των μεταναστών στα ανθρακωρυχεία.

Rockefeller 

Ο “φιλάνθρωπος” και “ευεργέτης” John D. Rockefeller

Για την ιστορία να αναφέρουμε πως ο ιδιοκτήτης των ορυχείων αυτών ήταν ο γνωστός σε όλους μας και πολυδισεκατομμυριούχος John D. Rockefeller, ο κατ’ εξοχήν εκφραστής του σκληρού αμερικάνικου καπιταλισμού. Μετά από 14 μήνες απεργίας, ο Rockefeller προτιμά να συνεχίσει να τους κλέβει και να μην ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματά τους. Ένας Rockefeller, που είχε στη τσέπη του όλο το αμερικάνικο σύστημα και χρήμα, δε θα λυπηθεί και δε θα υποχωρήσει μπροστά στους εξαθλιωμένους μετανάστες.

Ο μετανάστης Louis Tikas ξεχάστηκε. Το ίδιο και οι υπόλοιποι νεκροί, όπως και το ίδιο το συμβάν ακόμη. Είναι εξ άλλου γνωστό ότι την ιστορία τη γράφουν οι νικητές, γιατί την εικόνα που συγκράτησαν όλοι για τον Rockefeller ήταν ενός καλοσυνάτου ευεργέτη και καλοστεκούμενου ηλικιωμένου, με κομψό καπέλο, που είχε τις τσέπες του πάντα γεμάτες με δεκάρες και που κάθε φορά που τον πλησίαζε ένα παιδάκι, του έδινε 10 σεντς για να αγοράσει καραμέλες…

Όσο για τον αθώο και αδικοχαμένο Louis Tikas, αυτόν τον ήρωα της ξενιτιάς που αγωνίστηκε και θυσιάστηκε για να ζουν οι μετανάστες σαν άνθρωποι και όχι σαν σκλάβοι, έμεινε μόνο ο πόνος της μάνας του και των δικών του, πίσω στη πατρίδα . . .