Πληρωμές εργαζομένων με...καρέκλες και...αυτοκίνητα

Πρωτοφανές: H κρίση έφτασε τόσο βαθειά στις επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης, ώστε κάποιες από αυτές να πληρώνουν τους εργαζομένους τους με… καρέκλες και σαλόνια, κάποιες άλλες με… αυτοκίνητα, ενώ συνηθισμένο φαινόμενο κατάντησε η πληρωμή σε κουπόνια για αγορές του σούπερ-μάρκετ!

Αυτά και άλλα πολλά για τα νέα… ήθη που υιοθετούνται από ολοένα και περισσότερους εργοδότες, αποκαλύπτονται από το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, σε ρεπορτάζ της εφημερίδας «Αγγελιοφόρος της Κυριακής»

Την ίδια ώρα η κυβέρνηση δείχνει να κλείνει τα μάτια στην πραγματική κατάσταση που επικρατεί στα εργασιακά και συζητά τις νέες απαιτήσεις της τρόικας που -όπως φάνηκε και από την τελευταία συνάντηση των επικεφαλής της με τον υπουργό Εργασίας, Γιάννη Βρούτση- θέλει κι άλλο «αίμα» που θα βυθίσει ακόμη περισσότερο στην απόγνωση και την εξαθλίωση χιλιάδες νοικοκυριά σε όλη τη χώρα. Το νέο σκηνικό προιωνίζεται ακόμη πιο άγριο ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, που βιώνει στο «πετσί» της τις επιπτώσεις της αποβιομηχάνισης και της μετεγκατάστασης επιχειρήσεων στα Βαλκάνια εδώ και πολλά χρόνια, προτού καν ξεσπάσει η σημερινή οικονομική κρίση.

Η ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις έχει γίνει πλέον -επισήμως ή όχι- καθεστώς στις περισσότερες επιχειρήσεις του νομού, ενώ τον κανόνα τείνουν να αποτελέσουν η καθυστέρηση στην καταβολή των δεδουλευμένων αλλά και η πληρωμή των μισθών σε... είδος. Οι καταγγελίες που φτάνουν καθημερινά στη νομική υπηρεσία του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Θεσσαλονίκης σοκάρουν: επιχειρηματίες συμψηφίζουν τα οφειλόμενα προς τους εργαζομένους με προϊόντα που παράγουν ή εμπορεύονται, δηλαδή με… καρέκλες, σαλόνια αλλά και αυτοκίνητα (!), ενώ κάποιοι έχουν στήσει ακόμη και μίνι… παντοπωλεία εντός της επιχείρησης από όπου υποχρεώνουν τους εργαζομένους να προμηθεύονται τα προς το ζην, κρατώντας το κόστος των προϊόντων από το μισθό που -θεωρητικά- θα έπρεπε να καταβληθεί σε χρήμα.

Πολυτέλειες...

Η πληρωμή της υπερωριακής απασχόλησης φαντάζει πλέον πολυτέλεια, αφού στην πλειοψηφία των περιπτώσεων που καταγγέλλονται στο ΕΚΘ δεν καταβάλλεται ούτε καν ο βασικός μισθός. Η δε εκ περιτροπής και η «μαύρη» εργασία αποτελούν προσφιλή τακτική ακόμη και για επιχειρήσεις που, σύμφωνα με τους νομικούς συμβούλους του ΕΚΘ, δεν αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα, ενώ η καθυστέρηση στην καταβολή των δεδουλευμένων φτάνει και τους 18 μήνες. Μάλιστα η καθυστέρηση έχει υιοθετηθεί από κάποιες επιχειρήσεις εδώ και τρία χρόνια, με αποτέλεσμα όλο αυτό το διάστημα να καταβάλλονται στους εργαζομένους, έναντι των αποδοχών, ποσά της τάξης των 200 - 300 ευρώ το μήνα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι… προκαταβολές είναι ακόμη μικρότερες: δεν πίστευε στα μάτια της εργαζόμενη σε εμπορική επιχείρηση της Θεσσαλονίκης που ήταν απλήρωτη εδώ και τέσσερις μήνες, όταν πήγε στο ΑΤΜ για να εισπράξει το ποσό που έβαλε η επιχείρηση «έναντι των οφειλομένων» που ξεπερνούσαν τα 2.200 ευρώ. Βρήκε μόλις ένα… πενηντάευρο. Η ίδια, με 20 χρόνια δουλειάς, υποχρεώθηκε τους τελευταίους μήνες να συναινέσει σε μείωση του ωραρίου εργασίας της σε 6 ώρες την ημέρα και του μισθού της από τα 900 στα 560 ευρώ, αλλά είναι σε απόγνωση, αφού πλέον δεν παίρνει ούτε αυτά. Εννοείται πως το εξάωρο που συμφωνήθηκε στα χαρτιά διαρκεί… οκτώ ώρες και η πίεση δουλειάς είναι ακόμη μεγαλύτερη, αφού η έμπειρη πωλήτρια πρέπει να καλύψει και το κενό που δημιουργήθηκε από τις πρόσφατες απολύσεις που έγιναν στην επιχείρηση.

Δεν αντέχουν

Εντονο πρόβλημα επιβίωσης αντιμετωπίζουν και εκατοντάδες εργαζόμενοι στο χώρο παροχής ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, οι οποίοι παραμένουν απλήρωτοι για πάνω από τρεις μήνες, ενώ το πρόβλημα της μη έγκαιρης καταβολής της μισθοδοσίας τους έχει ξεκινήσει εδώ και ενάμιση χρόνο. Ηδη, κάποιοι από αυτούς έχουν προχωρήσει σε επίσχεση εργασίας, αφού με δυσκολία τα βγάζουν πέρα. Κινδυνεύουν με έξωση από τα σπίτια τους και έχουν πραγματικό πρόβλημα όχι μόνο για να αγοράσουν τα βασικά είδη διατροφής για να ζήσουν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους, αλλά ακόμη και να πληρώσουν τα εισιτήρια του λεωφορείου για να πάνε στη δουλειά τους.

Το πρόβλημα της μη καταβολής δεδουλευμένων εξαπλώνεται επίσης σε πολλές επιχειρήσεις του ξενοδοχειακού κλάδου, των κατασκευών, του μετάλλου, του ξύλου- επίπλου και του εμπορίου, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΚΘ, Παναγιώτη Τσαραμπουλίδη, «η πλειοψηφία πλέον των εργαζομένων να πληρώνεται έναντι. Ετσι, ενώ κατά το παρελθόν μόλις ένα 10% των εργοδοτών καθυστερούσε την καταβολή της μισθοδοσίας, τώρα οι καθυστερήσεις αποτελούν τον κανόνα και κυμαίνονται συνήθως από δυο έως 17 μήνες».

Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Τσαραμπουλίδη, οι καταγγελίες αφορούν πλέον και εργοδότες οι οποίοι ήταν από τους πλέον συνεπείς. Για παράδειγμα, αναφέρει επιχείρηση επίπλων -«μια από τις καλύτερες και συνεπέστερες του χώρου»- που από το 2009 (!) καταβάλλει στους εργαζομένους έναντι των δεδουλευμένων ποσά της τάξης των 50 ή 100 ευρώ τη βδομάδα. Οι εργαζόμενοι είχαν δείξει κατανόηση βλέποντας να τινάζεται στον αέρα -λόγω της κρίσης- το επενδυτικό άνοιγμα της επιχείρησης και είχαν ζητήσει ακόμη και την παρέμβαση του ΕΚΘ προς τη ΔΕΗ προκειμένου να μη διακόψει -λόγω συσσωρευμένων οφειλών- την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στο εργοστάσιο, ώστε να συνεχιστεί η λειτουργία του. Σήμερα, όμως, έχουν βρεθεί σε απόγνωση, καθώς από τη μια η μη πληρωμή των μισθών κι από την άλλη οι υποχρεώσεις και τα χαράτσια που έχουν επιβληθεί τον τελευταίο χρόνο από την κυβέρνηση τούς έχουν εξοντώσει. «Δεν αντέχουν άλλο», λέει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΕΚΘ, υπενθυμίζοντας πως σε αυτήν τη θέση βρίσκονται χιλιάδες νοικοκυριά στη Θεσσαλονίκη. Το 10%-12% του πληθυσμού στο νομό ζει με… μηδενικό εισόδημα, ενώ το 2% των πολιτών, περίπου 20.000 άτομα, αναζητούν ένα πιάτο φαΐ στα συσσίτια της εκκλησίας και των δήμων ή στηρίζονται στη βοήθεια των γειτόνων, αριθμοί που θα αυξάνονται καθημερινά όσο θα προστίθενται τα νέα μέτρα που επιβάλλει η κυβέρνηση καθ' υπόδειξη της τρόικας. Ο κ. Τσαραμπουλίδης εκτιμά ότι η κατάσταση θα γίνει ακόμη χειρότερη το χειμώνα, καθώς λόγω της εξίσωσης του φόρου στα καύσιμα, το 35% των ανέργων της Θεσσαλονίκης (οι οποίοι υπολογίζονται σε 200.000) αλλά και όσοι είναι απλήρωτοι δεν θα ζεσταθούν, αφού δεν θα προμηθευτούν πετρέλαιο.

Και βέβαια, σύμφωνα με το ΕΚΘ, υπάρχουν και επιχειρηματίες -«και είναι η συντριπτική πλειοψηφία»- οι οποίοι προσπαθούν να μετακυλίσουν στους εργαζομένους τη… χασούρα από τα κέρδη τους, μειώνοντας μισθούς ή καταβάλλοντάς τους με μεγάλη καθυστέρηση, παρότι η οικονομική κατάσταση της επιχείρησης δεν έχει επιδεινωθεί. Σε αυτήν την κατηγορία, όπως υποστηρίζει ο κ. Τσαραμπουλίδης, ανήκουν και ξενοδόχοι της πόλης, οι οποίοι, παρά τις υψηλότερες πληρότητες σε σχέση με πέρσι, προσπαθούν να… αντισταθμίσουν μέρος από τη μείωση των κερδών τους με την περικοπή ή τη μη έγκαιρη καταβολή των μισθών.

Τα κατσίκια

έγιναν... αυτοκίνητα

Ομως, εκείνο που συγκλονίζει τόσο την ηγεσία του ΕΚΘ όσο και τους νομικούς του συμβούλους είναι η τελευταία… εφεύρεση των εργοδοτών για καταβολή του μισθού με… κουπόνια και σε είδος. Χαρακτηριστικά αναφέρουν μεγάλη εταιρία από τον κλάδο του επίπλου που έχει επίσης αναπτύξει δραστηριότητες και σε άλλους τομείς και η οποία πληρώνει τους εργαζομένους -οι οποίοι είναι απλήρωτοι εδώ και ενάμιση χρόνο- με… καρέκλες και σαλόνια. «Πάρτε έπιπλα για να συμψηφίσουμε τις παλιές οφειλές. Πάρτε αυτά, γιατί μπορεί να μην πάρετε τίποτα», φέρεται να τους είπε ο επιχειρηματίες, ο οποίος μάλιστα κοστολογεί μόνος του τα προϊόντα που θα… χαρίσει και με την αξία των οποίων επιχειρεί να εξοφλήσει τα δεδουλευμένα. Ανάλογη πρακτική ακολούθησε και έμπορος αυτοκινήτων. Μπορεί να μην είχε καρέκλες, τραπέζια και σαλόνια αλλά είχε στη μάντρα του μεταχειρισμένα αυτοκίνητα από ανταλλαγές για αγορά καινούργιων ΙΧ. «Ξόφλησε» λοιπόν με τα παλιά ΙΧ τις συσσωρευμένες οφειλές πολλών μηνών προς τους εργαζόμενους και μάλιστα υπερεκτιμώντας τελικά -παρά τις αρχικές του υποσχέσεις- την αξία των αυτοκινήτων που μπήκαν στο συμψηφισμό.

Οι περιπτώσεις που πλέον δεν προκαλούν μεγάλη εντύπωση στους συνδικαλιστές και τους εργατολόγους είναι η διανομή δωροπετιταγών -η αξία των οποίων αφαιρείται από τη συνολική οφειλή για μισθούς- για ψώνια σε σούπερ μάρκετ με τα οποία συνεργάζονται οι επιχειρήσεις. Ομως δεν περνά απαρατήρητη η περίπτωση εταιρίας, η οποία δεν ανήκει στο χώρο του λιανεμπορίου και έστησε αποθήκη τροφίμων μέσα στην επιχείρηση και υποχρεώνει τους εργαζομένους να κάνουν από εκεί τις προμήθειες «για να μπορούν να ζουν». Και σε αυτήν την περίπτωση, σύμφωνα με το ΕΚΘ, υπάρχει σημαντικό όφελος για τον εργοδότη, ο οποίος κερδίζει από τη διαφορά της τιμής καταναλωτή (η οποία συμψηφίζεται με τα οφειλόμενα δεδουλευμένα) που ισχύει για τον εργαζόμενο και της προμήθειάς τους με τιμολόγιο χονδρικής. Εννοείται πως με τρόφιμα «πληρώνουν» εργαζομένους μικρά και μεγάλα σούπερ μάρκετ αλλά και μανάβικα.

«Η πρακτική των κουπονιών και των δωροεπιταγών είχε υιοθετηθεί από λίγες εμπορικές επιχειρήσεις, όταν ξέσπασε η κρίση, ενώ η καταβολή αποδοχών σε είδος αφορούσε μόνο το δώρο των Χριστουγέννων ή του Πάσχα. Για παράδειγμα, καταστήματα ένδυσης συμψήφιζαν μέρος του δώρου με δωροεπιταγές για ρούχα και παπούτσια από το ίδιο το κατάστημα, ενώ σούπερ μάρκετ το συμψήφιζαν με τα… κατσίκια που περίσσευαν. Ομως, τώρα η πληρωμή μισθών σε είδος αφορά μεγάλης αξίας προϊόντα, όπως ένα σαλόνι ή ένα αυτοκίνητο, κάτι που είναι παράνομο, διότι ο μισθός καταβάλλεται σε χρήμα», λέει ο κ.Τσαραμπουλίδης, υπογραμμίζοντας πως τέτοιες καταστάσεις παραπέμπουν σε τριτοκοσμικές χώρες.

Ανεπίτρεπτο

Ως ανεπίτρεπτη χαρακτηρίζει αυτήν την πρακτική ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ), Μιχάλης Ζορπίδης, ο οποίος θεωρεί πως οι δωροεπιταγές θα μπορούσαν να δοθούν μόνο με τη μορφή μπόνους για έναν εργαζόμενο, καθώς, όπως λέει, ο μισθός πρέπει να καταβάλλεται στο σύνολό του σε χρήμα. Ο κ. Ζορπίδης δεν κρύβει την ανησυχία του από την εξάπλωση αυτού του φαινομένου, που μειώνει ακόμη περισσότερο την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και αγωνιά για την εκταμίεση της δόσης των 31,5 δισ. ευρώ που θα δώσει ανάσα στην ελληνική οικονομία και την αγορά.