Η δίκη του Μαξ Μέρτεν πριν 65 χρόνια

Οι εκβιασμοί της Γερμανίας στην Ελλάδα για έναν εγκληματία πολέμου

εφημερίδα Ελευθερία, 12 Φεβρουαρίου 1959

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Τέτοιες ημέρες πριν 65 χρόνια, το Φεβρουάριο του 1959, άρχιζε στην Αθήνα, η δίκη του Μαξ Μέρτεν, του ναζί εγκληματία πολέμου που υπηρέτησε στη Θεσσαλονίκη τη διετία 1942 - 1944 και που η μεταχείρισή του από την τότε κυβέρνηση της ΕΡΕ είχε συνταράξει το πανελλήνιο. Ήταν ενδεικτική η μεταστροφή σ' εκείνη τη δίκη κάποιων μαρτύρων, που κατείχαν δημόσιες θέσεις κατά την περίοδο της Κατοχής και οι οποίοι από μάρτυρες κατηγορίας ως εκ θαύματος  μεταβλήθηκαν σε μάρτυρες υπεράσπισης του Μέρτεν όταν αυτός απείλησε με αποκαλύψεις !

Ο Μέρτεν, η υπόθεση του οποίου προκαλούσε επί χρόνια σάλο στην Ελλάδα, ήταν ο χιτλερικός αξιωματικός που υπέγραψε τη μεταφορά των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς, ενώ είχε ευθύνη για την αρπαγή των περιουσιών τους, συνολικής αξίας πάνω από 125.000.000 χρυσά φράγκα.

Το Ειδικό Στρατοδικείο Εγκληματιών Πολέμου της Αθήνας τον καταδίκασε τότε σε 25ετή κάθειρξη, αλλά λόγω των  πιέσεων της «φίλης» Γερμανίας, η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή, τροποποίησε τον ισχύοντα νόμο (ΝΔ 3933/1959) για τους Γερμανούς υπηκόους που υπήρξαν εγκληματίες πολέμου, αποφυλάκισε τον Μέρτεν και τον απέλασε στη Γερμανία, όπου οι τότε γερμανικές δικαστικές αρχές, τον απάλλαξαν «ελλείψει στοιχείων» !!.

εφημερίδα Μακεδονία 12/2/1959

Η υπόθεση Μέρτεν συγκλόνισε τότε την πολιτική σκηνή και οδήγησε σε χρόνιες αντιπαραθέσεις, πολύ περισσότερο που στη δύσοσμη εκείνη ιστορία, εμπλέκονταν ευθέως, εκτός του πρωθυπουργού Κων. Καραμανλή, υπουργοί και άλλα ανώτατα στελέχη της κυβέρνησης της δεξιάς.

Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, είχε προκύψει από τις εκλογές της 11η Μαΐου 1958, στις οποίες το κόμμα της ΕΡΕ είχε βγει πρώτο, χάρη σε ένα εντελώς άνισο και υπαγορευμένο από τα Ανάκτορα και τις ευλογίες των Αμερικανών πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, αλλά και την τρομοκρατία των παρακρατικών ομάδων στην επαρχία εναντίον του αριστερού κόμματος της ΕΔΑ του Γιάννη Πασαλίδη, που είχε βγει δεύτερο κόμμα με 24,43% έναντι 41,17% της ΕΡΕ και 20,68% των Φιλελεύθερων (των Γ. Παπανδρέου και Σ. Βενιζέλου) και άλλων μικρότερων κομμάτων.

Η επίσκεψη στη Δυτ. Γερμανία
Το Σεπτέμβριο του 1958 ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ ταξιδεύουν για επίσημη επίσκεψη στην Δυτική Γερμανία. Επιδιώκουν να εξασφαλίσουν πιστώσεις για έργα υποδομής και βιομηχανικές επενδύσεις.  Εξασφαλίζουν 200 εκατομμύρια μάρκα με επιτόκιο 6% και τη διείσδυση του γερμανικού κεφαλαίου (SIEMENS πχ) στην ελληνική αγορά, όχι όμως χωρίς ανταλλάγματα. ΟΙ Γερμανοί επίσημοι, στις συναντήσεις με την ελληνική αντιπροσωπεία, ζήτησαν την παύση κάθε δίωξης εναντίον των ναζί εγκληματιών, καθώς πολλά πρώην στελέχη του χιτλερικού κόμματος, βρίσκονταν τότε σε κορυφαίες θέσεις της πολιτικής και των επιχειρήσεων της Δυτικής Γερμανίας.

Σκίτσο του Φωκίωνα Δημητριάδη για την υπόθεση Μέρτεν

Το κύριο αίτημα της  Γερμανικής κυβέρνησης, ήταν να αποφυλακιστεί ο συλληφθείς πριν ένα χρόνο (1957) Μαξ Μέρτεν που είχε έρθει στην Ελλάδα για "επιχειρηματικούς λόγους". Κατά ορισμένες πηγές, ο Μαξ Μέρτεν είχε καταφθάσει στη χώρα μας για να ανασύρει, από άγνωστο σημείο, τον αμύθητο κρυμμένο θησαυρό, τον οποίο είχε σχηματίσει από την καταλήστευση των περιουσιών των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, όταν ήταν διοικητής Μακεδονίας στην Κατοχή.

Οι πιέσεις των Δυτικογερμανών οδήγησαν την κυβέρνηση Καραμανλή να καταθέσει τον Ιανουάριο του 1959, νομοσχέδιο «περί αναστολής διώξεως εγκληματιών πολέμου», οπότε ξέσπασε έντονη πολεμική εναντίον της στη Βουλή και στις εφημερίδες. 

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, βουλευτής των Φιλελευθέρων τότε, είχε επικρίνει έντονα τον Ευάγγελο  Αβέρωφ ότι υπέκυψε στις πιέσεις της γερμανικής κυβέρνησης, για να του απαντήσει ο τελευταίος πως «αι συνομιλίαι της Βόννης και οι οικονομικαί τοιαύται, κατ' ουδένα τρόπον συνεδυάσθησαν με τους Γερμανούς εγκληματίας πολέμου». Και ο υπουργός Δικαιοσύνης Καλίας να δηλώνει πως «πρέπει να παραμεριστούν τα εμπόδια δια την ανάπτυξιν των σχέσεών μας με τη Δυτική Γερμανία».

Η ελληνική κυβέρνηση, δια του εισηγητή της πλειοψηφίας Β. Παπαρρηγόπουλου, δήλωσε πως ο Μαξ Μέρτεν θα εξαιρεθεί από το νομοσχέδιο και θα δικαστεί από τα ελληνικά δικαστήρια. Αυτή η παραχώρηση δεν ικανοποιεί την αντιπολίτευση - κυρίως την ΕΔΑ - και τα θύματα της Κατοχής, που δυσπιστούσαν δικαίως για την ειλικρίνεια της κυβέρνησης. Διότι εκείνη την εποχή ο Μανώλης Γλέζος ήταν κλεισμένος στη φυλακή, καταδικασμένος σε θάνατο, όπως χιλιάδες ακόμη πολιτικοί κρατούμενοι και οι αριστεροί πολίτες ακόμα εκτοπίζονταν στα ξερονήσια του Αιγαίου. 

Ο Ηλίας Τσιριμώκος, της «Δημοκρατικής Ένωσης», είχε χρησιμοποιήσει αυτό το επιχείρημα με τους Έλληνες φυλακισμένους για πολιτικά αδικήματα για να λάβει την απάντηση από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Παναγιώτη Κανελλόπουλο (αργότερα αρχηγό της ΕΡΕ και πρωθυπουργό μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη και τη φυγή του Καραμανλή στο Παρίσι) πως τα αδικήματα των Ελλήνων δεν αμνηστεύονται γιατί δεν έγιναν σε ατμόσφαιρα ανωμαλίας αλλά με εντολή κόμματος από Έλληνες σε βάρος της Ελλάδας κι όχι από Γερμανούς κατά ξένης χώρας!

Σκίτσο του Μέντη Μποσταντζόγλου (Μποστ) στην εφημερίδα Αυγή

Αλλά η μεγάλη γκάφα, που θα εξάψει ακόμα περισσότερο τα πνεύματα στη Βουλή, δεν αργεί να έρθει. Όταν ο βουλευτής της ΕΔΑ, Βασίλης Εφραιμίδης, αναφέρεται στις διαμαρτυρίες του Συλλόγου Θυμάτων του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων, για το νομοσχέδιο, ο Π. Κανελλόπουλος απαντά ότι «κατέχεται υπό βαθείας ευλαβείας έναντι των θυμάτων των Καλαβρύτων, αλλά αι σφαγαί των Καλαβρύτων προεκλήθησαν ως αντίποινα δια φόνους Γερμανών και μάλιστα αιχμαλώτων...»!!

Τελικά, μετά από έντονες αντεγκλήσεις, το νομοσχέδιο «περί αναστολής διώξεως εγκληματιών πολέμου» ψηφίζεται από την κυβερνητική πλειοψηφία (Ν.Δ.4016/59) κι έτσι όσοι Γερμανοί ναζί κρατούμενοι υπάρχουν στις ελληνικές φυλακές μπορούν να αποφυλακιστούν και να απελαθούν. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, σε αντίθεση με την πρόταση εξαίρεσης, υποστήριξε ανοιχτά πως ο Μέρτεν πρέπει να απελαθεί και να παραδοθεί στη χώρα του.

Οι αποκαλύψεις του Μέρτεν
Όμως τα δεινά για την κυβέρνηση Καραμανλή, δεν σταματούν εδώ. Ο Μαξ Μέρτεν, από τη φυλακή, αποκαλύπτει πως η σύζυγος του υπουργού Εσωτερικών Δημήτρη (Τάκου) Μακρή, η Δοξούλα Λεοντίδου, ήταν προσωπική του γραμματέας στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Κατοχής και την κάλεσε ως μάρτυρα υπεράσπισης στη δίκη του! Το σκάνδαλο θα λάβει αργότερα ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις όταν ο Μέρτεν καταδικαστεί σε 25 χρόνια κατά συγχώνευση και θα "ωφεληθεί" αργότερα με την σκανδαλώδη απέλασή του στη Δυτική Γερμανία.

Το Σεπτέμβριο του 1960, η γερμανική εφημερίδα «Ηχώ του Αμβούργου» και το περιοδικό «Σπίγκελ» δημοσιεύουν αφηγήσεις του Μαξ Μέρτεν σύμφωνα με τις οποίες ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Δημήτρης Μακρής, η σύζυγός του Δοξούλα Λεοντίδου και ο Γεώργιος Θεμελής, νομάρχης Πέλλας κατά την Κατοχή και υφυπουργός Άμυνας επί κυβέρνησης Καραμανλή, ήταν έμμισθοι πληροφοριοδότες των γερμανικών αρχών κατοχής και λάμβαναν τις αμοιβές από τις κατασχεμένες περιουσίες των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. 

Σάλος σε όλο τον κόσμο

Ο σάλος που ξεσπάει απλώνεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και πολλές αμερικανικές εφημερίδες αφιερώνουν άρθρα στο θέμα, φέρνοντας σε δυσχερή θέση το Στέητ Ντηπάρτμεντ που στήριζε ανοιχτά την κυβέρνηση Καραμανλή. Η δυτικογερμανική κυβέρνηση εκφράζει τη λύπη της μετά από έντονα ελληνικά διαβήματα και δεν τόλμησε να λάβει παραπέρα σαφή θέση κρατώντας τις αποστάσεις. Για να αποδείξει τους ισχυρισμούς του ο Μέρτεν στους Έλληνες δημοσιογράφους, τους δείχνει το ενυπόγραφο λεύκωμα με αναμνηστικές φωτογραφίες που του χάρισε η Δοξούλα Λεοντίδου όταν αυτή, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, δούλευε μαζί του στη γερμανική διοίκηση στη Θεσσαλονίκη στην Κατοχή.
Ο Μακρής και ο Θεμελής υποβάλλουν μηνύσεις στα... ελληνικά δικαστήρια, λες και ο Μέρτεν θα ήθελε να ξανακατέβει στην Ελλάδα. Ο Καραμανλής κρατάει αποστάσεις με ελάχιστες πλην όμως σαφείς ανακοινώσεις κατά του Μέρτεν και ο πολιτικός κόσμος διχάζεται. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι κατηγορίες κατά του Κωνσταντίνου Καραμανλή παραμένουν μέχρι σήμερα αναπόδεικτες και κατά πάσα πιθανότητα οι δηλώσεις Μέρτεν ήταν προϊόντα πολιτικού εκβιασμού. Για τους υπόλοιπους οι ενδείξεις είναι πολλές και σαφείς για να αγνοηθούν και θεωρείται μέχρι σήμερα ότι υπάρχουν σπέρματα αλήθειας για τους συγκεκριμένους πολιτικούς της ΕΡΕ, πως ήταν συνεργάτες των ναζί και δωσίλογοι.

Διαβάστε περισσότερα για τη δίκη Μέρτεν:
https://farosthermaikou.blogspot.com/2018/03/blog-post_60.html
https://farosthermaikou.blogspot.com/2018/02/blog-post_95.html