Υπόθεση Λαμπράκη: «Φως εξαντλημένης ηλεκτρικής στήλης».…

Η αποκάλυψη των ηθικών αυτουργών και των οργανωτών του εγκλήματος που δεν ήρθε ποτέ 

Όλα τα "λουλούδια" του παρακράτους της Θεσσαλονίκης, στο εδώλιο του κατηγορουμένου για τη
δολοφονία Λαμπράκη. Από αριστερά: Πιτσώκος, Γιοσμάς, Καπελώνης, Εμμανουηλίδης, Κοτζαμάνης

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Η πολύκροτη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, στις 22 Μαϊου 1963, χαράχθηκε βαθιά στο σώμα αυτής της πόλης, αυτής της χώρας. Πολύ περισσότερο που, αν και πέρασαν εξήντα χρόνια από τη διάπραξη εκείνου του αποτρόπαιου εγκλήματος, δεν αποκαλύφθηκαν πλήρως μέχρι σήμερα οι ηθικοί αυτουργοί. Εκείνοι δηλαδή που οργάνωσαν το έγκλημα και επιστράτευσαν τους μισθοφόρους του παρακράτους για την εκτέλεση του μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης.

Ο Μϊκης Θεοδωράκης καταθέτοντας ως μάρτυρας στη δίκη για τη δολοφονία Λαμπράκη

Δύο από τους φυσικούς αυτουργούς, ο μεταφορέας Σπύρος Κοτζαμάνης και ο κατ΄ επάγγελμα σουλατσαδόρος Μανώλης Εμμανουηλίδης, που αποδεδειγμένα μετείχαν στη διάπραξη της δολοφονίας, πλήρωσαν όσο πλήρωσαν και όπως πλήρωσαν. 

Οι υπόλοιποι, κυρίως οι αξιωματικοί της χωροφυλακής που άλλοι από αυτούς οργάνωσαν την επιχείρηση δολοφονίας, άλλοι την υποβοήθησαν και άλλοι τη συγκάλυψαν, έμειναν στο απυρόβλητο. Και τους ηθικούς αυτουργούς, ούτε που τους πλησίασε κανείς. Ποιοί ήταν αυτοί; Οι ξένοι; Το παλάτι; Η πανίσχυρη τότε ΚΥΠ; Η CIA; Οι σκοτεινοί μηχανισμοί που άλλοτε οργάνωναν τον ΙΔΕΑ, άλλοτε έστηναν προβοκάτσιες τύπου ΑΣΠΙΔΑ ή Γοργοπόταμους κι ετοίμαζαν το ακόμη πιο χοντρό τους παιχνίδι, τη δικτατορία των συνταγματαρχών; 

Η παροιμιώδης έκρηξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, «ποιός επιτέλους κυβερνά αυτό τον τόπο», ακούγεται ακόμη και μετά το θάνατό του, μαστιγώνοντας όσους ευθύνονται που οι ηθικοί αυτουργοί παρέμειναν επί πέντε και πλέον δεκαετίες στο σκοτάδι.

Ο Γρ.Λαμπράκης με τη γυναίκα του Ρούλα σε πορεία
ειρήνης στο Λονδίνο. Πίσω με το σκούφο ο Λ.Κύρκος

«Στόχος μας ο Λαμπράκης»

Εκείνοι που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν πολλά, αν μιλούσαν, είναι όσοι μπλέχτηκαν με την υπόθεση. Όμως κράτησαν ερμητικά κλειστό το στόμα τους. Ο Κοτζαμάνης πεθαίνοντας τον Απρίλιο του 1993, πήρε στον τάφο του το μεγάλο μυστικό. Οι υπόλοιποι αρνήθηκαν να πουν το παραμικρό. Ο άγραφος νόμος της «ομερτά» λειτούργησε χωρίς παρέκκλιση και στην ιστορία αυτή. Ένας μόνο μίλησε. Ο συναυτουργός, όπως κατηγορήθηκε του εγκλήματος, μαζί με τον Γκοτζαμάνη, ο Εμμανουηλίδης.

Σε μια μεγάλη συνέντευξη διάρκειας δύο περίπου ωρών, που είχαμε μαζί του, πριν τριάντα περίπου χρόνια, τη μοναδική που έδωσε σε δημοσιογράφο και ένα μέρος της οποίας δημοσιεύθηκε τότε στις εφημερίδες «Πρώτη» και «Θεσσαλονίκη», μας είχε αποκαλύψει σημαντικά πράγματα. Και κυρίως, είχε αποδώσει την οργάνωση της δολοφονίας στους συνταγματάρχες της χούντας, οι οποίοι από τότε δολοπλοκούσαν για τη δικτατορία που ετοίμαζαν.

Ο Εμμανουηλίδης με τον Σπ. Κουζινόπουλο στον τόπο του εγκλήματος

Συντονιστής ο Κατσούλης

Μάλιστα ο Εμμανουηλίδης, είχε κατονομάσει τον τότε υπομοίραρχο της Εθνικής Ασφάλειας, Δημήτριο Κατσούλη, υπεύθυνο της περιβόητης υπηρεσίας «Δίωξης Κομμουνισμού», ως το πρόσωπο που με εντολή της χούντας, συντόνιζε την επιχείρηση εξόντωσης του Λαμπράκη.

Και όπως έλεγε ο παλιός παρακρατικός:

«Το πρωί εκείνο της 22ας Μαϊου, μας ειδοποίησε ο Καπελώνης να είμαστε στις 5 το απόγευμα στο 5ο αστυνομικό τμήμα, όπου μας ήθελαν για μια δουλειά. Μαζευτήκαμε εκεί και σηκώθηκε και μας μίλησε ο υπομοίραρχος Κατσούλης, λέγοντας πως έπρεπε να πάμε και να εμποδίσουμε τους κομμουνιστές να κάνουν τη συγκέντρωση για την Ειρήνη και ότι εμείς θα παριστάναμε τους αγανακτισμένους πολίτες. “Στόχος μας είναι ο Λαμπράκης”, είπε ο υπομοίραρχος Κατσούλης πριν διαλυθούμε», ήταν επί λέξη τα όσα μας εκμυστηρεύθηκε ο Εμμανουηλίδης.

Πάνω και γύρω από τον Κατσούλη, είχε απλωθεί τότε ένα αόρατο δίχτυ προστασίας, καθώς ήταν ο μόνος από τους εμπλεκόμενους στην υπόθεση Λαμπράκη αξιωματικούς της χωροφυλακής,  που έμεινε στο απυρόβλητο. Δεν κλήθηκε ποτέ να εξεταστεί είτε στην προανάκριση, είτε στην κύρια ανάκριση. Ενώ λίγο μετά τη δολοφονία, μετατέθηκε στην Αθήνα, παίρνοντας μάλιστα και προαγωγή. Και στη συνέχεια, μετά από κάποιο ρόλο που έπαιξε στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, πήρε ενεργά μέρος στο πραξικόπημα της χούντας και σύμφωνα με τη μαρτυρία του πρώην πράκτορα της ΚΥΠ, Δημήτριου Πίμπα, είχε ανάμειξη, με το βαθμό του ταγματάρχη πλέον και στα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Η «Θεία δίκη» έχασε το δρόμο…

Δυστυχώς στην πολύκροτη υπόθεση Λαμπράκη, δεν υπήρξε ούτε «Θεία δίκη», ούτε «Θεία τιμωρία». Όταν αργότερα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1967, μετά από μία δίκη που κράτησε 68 μέρες, εκδόθηκε από το κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης η απόφαση για τη δολοφονία του Μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης, οι επτά ανώτεροι αξιωματικοί της χωροφυλακής που αποδεδειγμένα μετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη διάπραξη του εγκλήματος ή την υποβοήθηση και συγκάλυψή του, αθωώθηκαν. Και μόνο οι Κοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης καταδικάστηκαν τότε ο πρώτος σε 11 χρόνια και ο δεύτερος σε 8,5 χρόνια φυλάκιση. Κι αυτό με το ελαφρυντικό «του προτέρου εντίμου βίου»(!!), παρότι και οι δύο είχαν λερωμένο ποινικό μητρώο. Με τον Εμμανουηλίδη μάλιστα να έχει στην πλάτη του πλήθος καταδίκες για παιδεραστία, αποπλάνηση ανηλίκων και βιασμούς.

Η ετυμηγορία των ενόρκων εκείνου του δικαστηρίου είχε προκαλέσει τέτοιο σοκ, ώστε ακόμη και ο εισαγγελέας της έδρας Παύλος Δελαπόρτας να πει σχολιάζοντάς την, ότι «η απόφαση μοιάζει με φως εξαντλημένης ηλεκτρικής στήλης».

 

Οι δικαστές που δίκασαν την υπόθεση Λαμπράκη

Η ανταμοιβή για τα «μάτια ερμητικά κλειστά»

Τελικά, επειδή σ΄αυτή τη χώρα και σ΄αυτόν τον ντουνιά κανείς δεν χάνεται, ακόμη και σήμερα, ιδιαίτερα όμως εκείνη την εποχή της εθνικοφροσύνης, της πατριδοκαπηλείας και του σάπιου κράτους των «γιέσμεν» που οδήγησε τη χώρα στο χάλι που βρίσκεται σήμερα, έτσι και οι ήρωες εκείνης της ιστορίας ανταμείφθηκαν για το θεάρεστο έργο τους.

Λίγο μετά την επιβολή της δικτατορίας, η χούντα θα τους δώσει χάρη και οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης θα αφεθούν ελεύθεροι από τις φυλακές. Ενώ ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνος Κόλλιας, που είχε αφήσει εποχή για τις δικαστικές παρεμβάσεις του στην υπόθεση Λαμπράκη και τα εμπόδια στον ανακριτή Σαρτζετάκη, θα ορκιστεί πρωθυπουργός από τους πραξικοπηματίες την 21^η Απριλίου 1967. Και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Βορείου Ελλάδος, Ιωάννης Χολέβας, που υπήρξε συντονιστής κράτους και παρακράτους στην υπόθεση, θα ανταμειφθεί επίσης, καθώς η χούντα θα τον κάνει υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας.  Όσο για τον βασικότερο από το σώμα των ενόρκων, που είχαν εκδώσει εκείνη την κατάπτυστη απόφαση για τη δολοφονία Λαμπράκη, τον βιομήχανο Βύρωνα Αντωνιάδη, αυτός, αμέσως μετά το πραξικόπημα, θα τοποθετηθεί από τους δικτάτορες δήμαρχος Θεσσαλονίκης και θα παρασημοφορηθεί μάλιστα και με την ανώτατη τιμητική διάκριση της χώρας.

Καταλήγοντας πρέπει να πούμε ότι αυτή η πόλη οφείλει πολλά στον άνθρωπο- σύμβολο της ειρήνης. Στον ήρωα που με το αίμα του στη γωνία Ερμού και Βενιζέλου, έγραψε τα δικά του μηνύματα, της αντίστασης και της άρνησης σε ό, τι  αλυσοδένει τον πολίτη, σε όποιον του στερεί την ανθρώπινη ιδιότητα, σε όποιον καταπατά τα υπέρτατα αγαθά της Ειρήνης, της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της Δημοκρατίας. Ιδανικά με τα οποία πορεύθηκε και για τα οποία πάλεψε με αντίτιμο τη ζωή του, ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Αυτός ο χαρισματικός άνθρωπος, ο επιστήμονας, ο αθλητής, ο αγωνιστής. Γιαυτό και όχι μόνο εμείς οι παλιοί, που ακολούθησαν τα βήματα του μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης μέσα από τις γραμμές της Δημοκρατικής νεολαίας Λαμπράκη, αλλά και οι νέοι αυτού του τόπου, θα τον θυμούνται πάντοτε, ιδιαίτερα στους σημερινούς δύσκολους καιρούς, ως ένα σύμβολο της Ελευθερίας και της αξιοπρέπειας.