Πως φτάσαμε από τα μνημόνια στο δημοψήφισμα

Μία ενδιαφέρουσα ανασκόπηση για το πώς φτάσαμε στα μνημόνια και το δημοψήφισμα, παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα Newsbomb.gr μέσα από έρευνα της δημοσιογράφου Γεωργίας Λινάρδου. Όπου υπάρχει όλο το χρονικό της κρίσης, από την είσοδο της χώρας στο ΔΝΤ και την τρόϊκα, μέχρι το παρά πέντε των τωρινών διαπραγματεύσεων και το επικείμενο δημοψήφισμα.

Όπως αναφέρεται εισαγωγικά στην ανασκόπηση, «επειδή ορισμένοι προσπαθούν να αλλοιώσουν την πραγματικότητα και να παρουσιάσουν το άσπρο... μαύρο, καλό θα ήταν να θυμηθούμε τι έλεγαν και κυρίως τι έκαναν οι προηγούμενοι πρωθυπουργοί». 

Η αρχή της κρίσης

Τον Ιανουάριο του 2010 ο πρωθυπουργός Γ.Παπανδρέου δήλωνε από το Νταβός: «Δε θέλουμε αυτή η κρίση να χτυπήσει και να πληρώσει ο μέσος Έλληνας»!!!

Ο πρώην πρωθυπουργός Α. Σαμαράς με απίστευτο στόμφο έλεγε για το Μνημόνιο: «Να συναινέσω σε τι;  Σ’ αυτό που διαφωνώ, σ’ αυτό που διαλύει τη χώρα μου; Ενότητα στο σωστό επιβάλλεται, ενότητα στο λάθος απαγορεύεται. Δε θα ήταν ενότητα, θα ήταν συνενοχή»!!!

Τότε που έλεγε ότι η Ελλάδα θα σταθεί μόνη της στα πόδια της χωρίς το ΔΝΤ.

Την εποχή εκείνη, η επίσημη ανεργία βρισκόταν στο 26,8% κατατάσσοντας τη χώρα μας σε μία θέση με τις χειρότερες επιδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, οι μισθοί δεν είχαν πειραχθεί ακόμη και οι συνταξιούχοι έπαιρναν το δώρο τους.

Λίγο πριν ο Γιώργος Παπανδρέου ετοιμάσει τα επιχειρήματά του για τη διάσωση της Ελλάδας στο Νταβός, τιμά στο Ζάππειο τις πρώτες εκατό ημέρες διακυβέρνησης της χώρας από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Η κατάσταση είναι δραματική, αλλά το κρύβει...

Τι είχε απαντήσει τότε ο πρώην πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου; «Πρώτα απ’ όλα δεν υπάρχει περίπτωση ούτε να φύγουμε από το ευρώ, ούτε να προσφύγουμε στις ανάγκες αυτές όπως είπατε, διεθνές νομισματικό ταμείο. Δεν το’ χουμε ανάγκη...»

Η εφημερίδα Ελευθεροτυπία αποκάλυπτε (συνέντευξη Ζωής Γεωργαντά μέλους της Επιτροπής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής) πως το έλλειμμα της χώρας για το 2009 σκοπίμως παρουσιάστηκε στο 15,4% από την Eurostat. Γιατί; Διότι έπρεπε να φανεί μεγαλύτερο από αυτό της Ιρλανδίας που ήταν 14% για να παρθούν έτσι δυσβάσταχτα μέτρα κατά της χώρας μας.

Στρώνεται το χαλί…

Μέσα Μαρτίου του 2010, ο Γ.Παπανδρέου βρίσκεται στην Ουγγαρία και δηλώνει πως αν η χώρα μας δε λάβει στήριξη από τη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου, θα καταφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το χαλί για την εποχή του Μνημονίου αρχίζει να στρώνεται. Η κάθε κίνηση για σωστό στρώσιμο αυτού του χαλιού, προϋποθέτει και νέα μέτρα.

Περικοπές στον 13ο και 14ο μισθό των δημοσίων υπαλλήλων, των συνταξιούχων, περικοπή 12% των επιδομάτων του Δημοσίου, μείωση 7% στις αποδοχές υπαλλήλων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, αύξηση 15% στο φόρο της βενζίνης, επαναφορά τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα αυτοκίνητα, ο ΦΠΑ στο 23% και η ζωή στο απόσπασμα...

Στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών αποφασίζεται η ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης. Ένα μήνα μετά έρχεται και το ΔΝΤ με αρχή το Καστελόριζο.

«Είναι ανάγκη εθνική και επιτακτική να ζητήσουμε και επισήμως από τους εταίρους μας στην ευρωπαϊκή ένωση την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης που από κοινού δημιουργήσαμε. Έχω ήδη δώσει εντολή στον υπουργό οικονομικών να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες. Οι εταίροι μας θα συνδράμουν ουσιαστικά ώστε να παράσχουν στην Ελλάδα το απάνεμο λιμάνι που θα μας επιτρέψει να ξαναχτίσουμε το σκάφος μας με γερά και αξιόπιστα υλικά», δηλώνει από το Καστελόριζο ο Γ.Παπανδρέου.

Η ελληνική κοινωνία έχει καταλάβει πια καλά πως βαδίζει σε έναν ασφυκτικό θάλαμο χωρίς εξαερισμό και δίχως πόρτα διαφυγής. Η χώρα οδηγείται στην εντατική.
Στην ομιλία του στη Βουλή, ένας ακόμη «στυλοβάτης» των κυβερνήσεων των Μνημονίων, ο Γιώργος Καρατζαφέρης,  δηλώνει: «Δεν ξέρουμε εμείς πως υπάρχει πολιτικό κόστος ότι θα μας φωνάζουνε οι άνθρωποι ότι εμείς ψηφίσαμε για να τους κοπεί ο μισθός και η σύνταξη; Δεν το ξέρουμε; Και θα πρέπει να εξηγούμε σε κάθε έναν που συναντάμε ότι υπήρχε κίνδυνος να τα χάσεις όλα γι’ αυτό περιορίσου σ’ αυτό που σου δίνουν;»

Σ’ αυτήν την καθ’ όλα αυθόρμητη τοποθέτηση του Καρατζαφέρη στη Βουλή, η οποία στο δρόμο αποκαλύφθηκε σε μη αυθόρμητη, θα μπορούσε να συμπτυχθεί η μέχρι τώρα προσπάθεια των υποστηρικτών του Μνημονίου να πείσουν την ελληνική κοινωνία να δεχθεί, αλλά και να επωμιστεί μια σειρά αρνητικών αποφάσεων στη ζωή της.

Το πρώτο Μνημόνιο γίνεται νόμος του κράτους με ψήφους του ΠΑΣΟΚ. Σημειώνονται διαρροές. Θα μπορούσαν αυτές οι διαρροές να σώσουν εκείνη τη στιγμή τη χώρα; Όχι. Ωστόσο, οι μικρής σημασίας επομένως διαφοροποιήσεις, οδηγούν σε πολιτική αναταραχή με τον Παπανδρέου να αναζητά συμμάχους.

Ο μέχρι τότε εμφανιζόμενος ως αντιμνημονιακός Σαμαράς δε θέλει να συγκυβερνήσει, αλλά να κυβερνήσει.

Ο ανασχηματισμός

Γίνεται ανασχηματισμός. Αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών ο Ευάγγελος Βενιζέλος, δεύτερος αντιπρόεδρος ο Θεόδωρος Πάγκαλος. Ο Παπανδρέου παραμένει πρωθυπουργός.

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πολιτική απαξίωση. Κάποιοι μιλούν για έλλειμμα αντιπροσώπευσης. Ο κόσμος έχει αρχίσει να μην πιστεύει τα όσα του υπόσχονται. Η αναντιστοιχία λόγων και πράξεων εξοργίζει. Άραγε ζούμε το τέλος μιας εποχής;

Η πίεση που ασκείται στο κυβερνών κόμμα είναι εκρηκτική. Δεν είναι τυχαία η δήλωση του Θεόδωρου Πάγκαλου τον Σεπτέμβρη του 2010 στη Βουλή: «Μαζί τα φάγαμε». Συμμέτοχοι και συνένοχοι, δηλαδή...

Παρά τα μέτρα και το πρώτο Μνημόνιο, η ελληνική οικονομία δε δείχνει να συνέρχεται. Τα στοιχεία επιμένουν σε δημοσιονομική ανισορροπία. Την ώρα που σε μία ακόμη σκληρά δοκιμαζόμενη χώρα της Μεσογείου όπως η Ισπανία, ο κόσμος έχει κατακλύσει τις κεντρικές πλατείες με τους Indignados να φωνάζουν συνθήματα εναντίον του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στην Ελλάδα δεν έχει ακόμη γεννηθεί ένα μαζικό κίνημα. Αυτό γίνεται λίγο μετ’ αφ’ ότου ένα πανό των Ισπανών κάνει τον γύρο του κόσμου μέσα από τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα: «Κάντε ησυχία μην ξυπνήσουν οι Ελληνες!». «Σωπάτε, σωπάτε, ο έλληνας κοιμάται».

Γεννιέται το Κίνημα των Αγανακτισμένων.

Υπάρχει κομματική κηδεμονία στην αντίδραση χιλιάδων ανθρώπων που για εβδομάδες κατέκλυσαν την πλατεία Συντάγματος απλά ως Αγανακτισμένοι; Όχι. Το ζητούμενο είναι η αληθινή Δημοκρατία. Σιγά-σιγά, όμως, η πλατεία αρχίζει να χωρίζεται σε πάνω και κάτω. Στην πάνω πλατεία εκτοξεύονται συνθήματα και ύβρεις κατά των πολιτικών, εκφράζεται οργή. Στην κάτω πλατεία πραγματοποιούνται συνελεύσεις με έναν πυρήνα προοδευτικών πολιτών που αγωνιούν για την επόμενη μέρα της χώρας.

Εκείνη την περίοδο η κυβέρνηση ψηφίζει το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Λιτότητα και σκληρές περικοπές. Τίθεται θέμα αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, γίνεται λόγος για αναδιάρθρωση ή κούρεμα του χρέους.

Για λίγο καιρό η οργή της πλατείας Συντάγματος αντέχει. Μπορεί άραγε η αγωνία και ο θυμός αυτών των ανθρώπων να αποτελέσουν το σπόρο για τη γέννηση ενός ισχυρού μαζικού κινήματος το οποίο θα είχε τη δύναμη να αντιταχθεί στις πολιτικές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και τις όποιες εσωτερικές αντιμνημονιακές δυνάμεις; Δε θα το μάθουμε ποτέ.

Το Κίνημα των Αγανακτισμένων σβήνει το Φθινόπωρο του 2011.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος εμφανίζεται στην εκπομπή "Le Monde en Marche" του γαλλικού τηλεοπτικού σταθμού France 5 και χαρακτηρίζει τους Αγανακτισμένους “Φασίστες, Κομμουνιστές και Μαλάκες”.

Το χαράτσι της ΔΕΗ

Τον Σεπτέμβριο του 2011 οι διαπραγματεύσεις του τότε υπουργού Οικονομικών Ευάγγελου Βενιζέλου με τους εκπροσώπους της τρόικα, δεν πάνε καλά. Η τρόικα επιβάλλει επιπλέον μέτρα ύψους 1% του ΑΕΠ. Ακολουθεί η Σύνοδος Κορυφής όπου αποφασίζεται το κούρεμα του δημοσίου χρέους κατά 50% και νέα μέτρα για την Ελλάδα. Είναι η περίοδος που ο υπουργός Οικονομικών Βαγγέλης Βενιζέλος αποφασίζει το γνωστό σε όλους μας χαράτσι μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, ενώ λίγους μήνες πριν το έχει απορρίψει ως εισπρακτικό μέτρο.

Με το περιβόητο χαράτσι τα έβαλε προεκλογικά ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και μετέπειτα πρωθυπουργός Α. Σαμαράς.

Κατά τη διάρκεια των προεκλογικών του δεσμεύσεων, υποστήριζε μεταξύ άλλων πως:«Θα αντικαταστήσουμε επίσης το περιβόητο χαράτσι με έναν ενιαίο νόμο για την ακίνητη περιουσία όπως το ΕΤΑΚ που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατάργησε. Το νέο ΕΤΑΚ θα είναι πιο δίκαιο πιο ελαφρύ για όλους και πιο αποδοτικό για το κράτος, χώρια που το χαράτσι του κυρίου Βενιζέλου έβλαψε και τις εισπράξεις της ίδιας της ΔΕΗ».

Το ένα λάθος μετά το άλλο

Το ελληνικό δράμα, είχε και συνέχεια. Οι μνημονιακές κυβερνήσεις έκαναν το ένα λάθος πάνω στο άλλο οδηγώντας τη χώρα ακόμα πιο βαθιά στην πυραμιδική ύφεση.

Τον Νοέμβριο του 2011 ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου καταλαβαίνει πως δε μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των καιρών. Ενώ βρίσκεται στις Κάννες θέτει θέμα δημοψηφίσματος στον ελληνικό λαό με το ερώτημα: «Μέσα ή έξω από το ευρώ;». Αποδοκιμάζεται. Παραιτείται. Ακολουθεί θρίλερ με τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Η κυβέρνηση Παπαδήμου
Η νέα κυβέρνηση με διορισμένο πρωθυπουργό τον Λουκά Παπαδήμο σχηματίζεται με την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Δημοκρατίας αλλά τελικά και του ΛΑΟΣ.

Τι πίστευε τότε ο Α.Σαμαράς για την συγκυβέρνηση; Φάσεις και αντιφάσεις.

Δεν είναι λίγοι που χαιρετίζουν τη «νέα εποχή» ανάληψης της χώρας από... τεχνοκράτες. Ο Παπαδήμος γνωρίζει καλά την οικονομία. Λες να μπορεί να βάλει τέλος στον Γολγοθά της ελληνικής κοινωνίας; Πάντως, στις δημοσκοπήσεις της εποχής, συγκεντρώνει υψηλό ποσοστό θετικών απαντήσεων στην ερώτηση: ποιον θεωρείται καταλληλότερο πρωθυπουργό.

Τον Γενάρη του 2012 η ελληνική Βουλή ψηφίζει και άλλο Μνημόνιο. Μία ημέρα πριν από την κρίσιμη ψηφοφορία ο Παπαδήμος δε διστάζει να περιγράψει το πώς θα ήταν η χώρα μας σε μία άτακτη χρεοκοπία. Αυτό μετράει κι αυτό αρκεί για να σπείρει τον φόβο και να περάσει και το δεύτερο μνημόνιο.

Σε διάγγελμά του στον ελληνικό λαό τον Φεβρουάριο του 2012, αναφέρει προσεκτικά: «Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια, θα δημιουργούσε συνθήκες ανεξέλεγκτου κοινωνικού χάους και κοινωνικής έκρηξης, οι αποταμιεύσεις των πολιτών θα κινδύνευαν, το κράτος θα αδυνατούσε να πληρώσει μισθούς, συντάξεις, να καλύψεις στοιχειώδεις λειτουργίες όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία. Καθώς έχει πρωτογενές έλλειμμα πάνω από 5 δισεκατομμύρια ευρώ., δηλαδή τα έσοδα του κράτους δεν αρκούσαν να καλύψουν τις δαπάνες ακόμη κι αν παύαμε, να εξυπηρετούμε το χρέος».

Ο πρώην πρωθυπουργός Α.Σαμαράς ενώ δήλωνε δημοσίως ότι δε θα ψηφίσει το Μνημόνιο Νούμερο 2, εν τέλει το ψήφισε.
Ο Οίκος Moody’s υποβαθμίζει τον Μάρτιο του 2012 την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας με τον ισχυρισμό πως η Ελλάδα αντιμετωπίζει ακόμη κίνδυνο χρεοκοπίας.

Ο Α.Σαμαράς γενικώς «περιφέρεται» εναντίον του Μνημονίου:

Η πρώτη αυτοκτονία
Στις 4 Απριλίου του 2012 σημειώνεται η πρώτη αυτοκτονία των Μνημονίων. Ο 77χρονος συνταξιούχος φαρμακοποιός Δημήτρης Χριστούλας πλησιάζει στην πλατεία Συντάγματος. Στέκεται δίπλα από ένα δέντρο και αυτοκτονεί. Πίσω του αφήνει ένα όπλο και ένα σημείωμα που μεταξύ άλλων αναφέρει: «Η κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου εκμηδένισε κάθε ίχνος επιβίωσής μου και επειδή δεν μπορώ να βρω το δίκαιο μου, δεν μπορώ να βρω άλλο αγώνα αντίδρασης εκτός από ένα αξιοπρεπές τέλος πριν αρχίσω να ψάχνω τα σκουπίδια για τη διατροφή μου».

Η κυβέρνηση Πικραμμένου

Στις 11 Απριλίου ο Λουκάς Παπαδήμος παραιτείται και προκηρύσσονται εκλογές οι οποίες και διεξάγονται στις 6 Μαΐου. Το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό. Η ΝΔ συγκεντρώνει 18,85%, ο ΣΥΡΙΖΑ 16,78%, το ΠΑΣΟΚ 13,18%, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες 10,6%, το ΚΚΕ 8,48%, η Χρυσή Αυγή 6,97% και η ΔΗΜΑΡ 6,1%.

Οι εκλογές επαναλαμβάνονται στις 17 Ιουνίου. Μέχρι τότε, υπηρεσιακός πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Παναγιώτης Πικραμμένος.

Από τις εκλογές σχηματίζεται κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Α. Σαμαρά και τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ. Σε αυτές τις εκλογές η ΝΔ λαμβάνει ποσοστό 29,66%, ο ΣΥΡΙΖΑ 26,89%, το ΠΑΣΟΚ 12,88%, οι ΑΝΕΛ 7,51%, η Χρυσή Αυγή 6,92%, η ΔΗΜΑΡ 6,25% και το ΚΚΕ 4,50%.

Τον Οκτώβριο του 2012 οι ευρωπαίοι ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτουν ως προϋπόθεση για την εκταμίευση της επόμενης δόσης την ψήφιση νέου πακέτου μέτρων 13,5 δις ευρώ. Τον επόμενο μήνα η Βουλή με 153 ψήφους της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ, αλλά την αποχή της ΔΗΜΑΡ ψηφίζει το νέο πακέτο που προβλέπει επιπλέον στραγγαλισμό μισθών και συντάξεων. Είναι το Μνημόνιο με τον αριθμό «3»!

Πανεπιστημιακοί αξιολογούν την εφαρμογή των μνημονίων στη χώρα μας και καταλήγουν ότι σε αυτά συμπυκνώνεται η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης και πως περισσότερο απέβλεπαν στην πλήρη απαξίωση της εργασίας και της καθίζησης των κυριαρχικών και εργασιακών δικαιωμάτων και λιγότερο στο να σωθεί η ελληνική οικονομία.

Τον Δεκέμβριο του 2012 ολοκληρώνεται η επαναφορά ελληνικών ομολόγων αξίας 31,9 δισ. ευρώ από την οποία προκύπτει καθαρή διαγραφή 20 δισ. ευρώ. Παράλληλα αποφασίζεται η εκταμίευση δόσης ύψους 52,5 δισ, ευρώ.

Λάθος η συμμετοχή του ΔΝΤ!

Ο Γενάρης του 2013 πιστοποιεί και επίσημα πλέον πως αυτό που εφάρμοσε στη χώρα μας το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήταν λάθος! Εκπρόσωπος του ΔΝΤ τότε, παραδέχεται : «Εάν γυρίσουμε πίσω στο 2010, αν μπορέσουμε να θυμηθούμε όλοι και νομίζω ότι είναι δίκαιο να το πω, όλοι ήταν αρκετά αισιόδοξοι σε ότι αφορά τις προβλέψεις για την ανάκαμψη της Ελλάδας. Γιατί; Εξηγήθηκε νομίζω και στις συνεντεύξεις της προηγούμενης εβδομάδας. Υπήρχαν αρκετοί λόγοι. Συμπεριελάμβαναν το βάθος και την παρατεταμένη φύση της ευρωπαϊκής κρίσης αυτής καθ’ εαυτής. Αλλά και την πολιτική κρίση στην Ελλάδα. Και τα δύο επηρέασαν σημαντικά την οικονομική εμπιστοσύνη και καθυστέρησαν την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Αυτό ήταν ένα πολύ σημαντικό πλαίσιο για τον τρόπο που σκεφτόταν ο κόσμος για το ελληνικό πρόγραμμα το 2010. Αυτές ήταν οι συνθήκες τότε. Όταν έγινε εμφανές ότι οι συνθήκες ήταν διαφορετικές απ’ ότι υπολογίστηκε, εμείς βεβαίως κινηθήκαμε όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε για να επικαιροποιήσουμε τον πολλαπλασιαστή μας... και η κάθε χώρα είναι πολύ διαφορετική». (Δηλώσεις Πολ Τομσεν, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ).

Η λαίλαπα των απολύσεων
Τον Μάρτιο του 2013 επιστρέφουν στο Σύνταγμα οι Αγανακτισμένοι. Τον Απρίλιο του 2013 ολοκληρώνονται οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα από τις οποίες προκύπτει συμφωνία για τις απολύσεις στο Δημόσιο, 15.000 απολύσεις ως το τέλος του 2014, χωρίς την απαίτηση λήψης πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων.

Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε μία κατάσταση κοινωνικής και παραγωγικής καθίζησης. Οι δύο αυτές σοβαρές συνέπειες των Μνημονίων έχουν δημιουργήσει το φαύλο κύκλο της ύφεσης και της εκρηκτικής αύξησης της ανεργίας.

Παράλληλα, δεν είναι λίγες οι φωνές που μιλούν για «βαθύτατη αποσύνθεση του παλιού πολιτικού συστήματος».

Η κατάρρευση ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ.
Η εκλογική κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ ήταν το πιο φανερό και πιο ξεκάθαρο σημάδι αυτής της εξέλιξης. Από το 45% δημοσκοπικά βρέθηκε στο 6 με 7%. Κατάρρευση, δηλαδή, του κεντρώου αριστερού χώρα. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, υπήρξε ανησυχητική άνοδος της Χρυσής Αυγής. Και η Νέα Δημοκρατία, όμως, παρουσίασε εκλογική κατάρρευση. Αναλυτές της εποχής επεσήμαναν μεταξύ άλλων: «Οι παλιοί κομματικοί μηχανισμοί ξέρετε είναι πάρα πολύ ενσωματωμένοι μέσα στις συνειδήσεις των ανθρώπων και έχουν τέτοιες συνδέσεις με την πολιτική και την οικονομική ζωή αυτού του τόπου που το θεωρώ εξαιρετικά δύσκολο, παρά τις προσπάθειες που κατά διαστήματα βλέπετε ότι γίνονται, να έχουμε ένα διαφορετικό πολιτικό σκηνικό στη χώρα με την ανάδυση νέων κομμάτων με πιθανότητες να κυβερνήσουν».

Νέοι σχηματισμοί κομμάτων στη διάρκεια της κρίσης, όπως γεννήθηκαν, έτσι κι έσβησαν. Από το «προσπαθούμε να το κάνουμε διαφορετικά» (Στ.Θεοδωράκης, Συνέντευξη Τύπου παρουσίασης του νέου κόμματος «Το Ποτάμι») μέχρι το... τα κάνουμε όλα ίδια, αποδείχθηκε μια ανάσα δρόμου. Ήταν σε εκείνη την συνέντευξη τύπου –την πρώτη- που ο Στ.Θεοδωράκης προσπαθούσε να πείσει ψευδόμενος πως «η Ευρώπη υπερασπίζεται την ενότητα του διαφορετικού».

Ένα μικρό πέρασμα από την Υγεία, την Ασφάλιση, την Εργασία, την Παιδεία, τον Πολιτισμό, τον Ιδιωτικό Τομέα, την Ανεργία, τις Αυτοκτονίες και, και, και... αρκεί κάποιος για να καταλάβει το πόσο η Ευρώπη υπερασπίζεται το «διαφορετικό». Το πόσο εύκολο είναι να στήσεις νέα καριέρα, ψευδόμενος...

Τέτοιες στιγμές πολύτιμο απάγκιο οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου στο «Μάνα μου Ελλάς»... «Μα τώρα που η φωτιά φουντώνει πάλι/εσύ κοιτάς τα αρχαία σου τα κάλλη/και στις αρένες του κόσμου μάνα μου Ελλάς/το ίδιο ψέμα πάντα κουβαλάς».