Η ανεπιθύμητη απελευθέρωση

του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη*

«Αδέρφια, συμπολίτες, η περίφημη πόλη μας, που επί τέσσερα χρόνια στέναζε κάτω από τη φασιστική μπότα, μα ποτέ δεν έπαψε να αντιστέκεται, είναι επιτέλους ελεύθερη. Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα! Ζήτω η λευτεριά! Ζήτω η αδούλωτη Θεσσαλονίκη! Ζήτω οι απελευθερωτές του ΕΛΑΣ! Για την ευτυχισμένη και πολυπόθητη αυτή μέρα έχυσαν το αίμα τους και θυσιάστηκαν τα πιο ακριβά παλικάρια και κορίτσια της πόλης μας. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τους τολμηρούς και ανδρειωμένους που με τη ζωή τους μας έδειξαν τον δρόμο της λευτεριάς, αιώνια τιμή και δόξα στους ήρωές μας…»

Το  χαρμόσυνο αυτό μήνυμα έστελναν με το χωνί τους τα ξημερώματα της 30ης Οκτωβρίου 1944 στους ξαγρυπνισμένους κατοίκους της μαρτυρικής αλλά ανυπότακτης Θεσσαλονίκης δύο ΕΠΟΝίτισες σκαρφαλωμένες σε μια στέγη στην Άνω Πόλη. Είχαν κάθε λόγο να πανηγυρίζουν στην  πόλη του Ολοκαυτώματος, όπου ιδρύθηκε στις 15 Μαϊου 1941, ένας μόλις μήνα μετά την κατάληψή της από τους Ναζί, η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη. 

Γιατί «ξέσχισαν τον Δούρειο Ίππο της Καζέρτας»,  κατά την έκφραση του Μάρκου Βαφειάδη αλλά και τη συμφωνία της Λισαβώνας, που «το τίμημά της ήταν να παραχωρηθεί η Θεσσαλονίκη από τους Γερμανούς στους Άγγλους, ώστε να μπορέσουν να την καταλάβουν αμαχητί  και  μ’  αυτόν  τον  τρόπο  η  Ελλάδα  να  περιέλθει  στο  δυτικό στρατόπεδο». (Συνέντευξη του φον Σπέε στον Β. Μαθιόπουλο το 1976 στη Χαϊδελβέργη. Η Ελληνική Αντίσταση 1941-44 και οι Σύμμαχοι, 1994).

Γιατί ματαίωσαν τα σχέδια των ταγματασφαλιτών που είχαν λάβει «εντολήν παρά του κ. Υπουργού Γενικού Διοικητού Μακεδονίας Αθ. Χρυσοχόου να σπεύσωσι προς απελευθέρωσιν της πόλεως από την κομμουνιστικήν τυραννίαν»(!)

To τέλος της γερμανικής κατοχής στη Μακεδονία είχε διαφανεί ήδη από το καλοκαίρι του 1944, όταν η Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, υπό τον στρατηγό Ευριπίδη Μπακιρτζή, απελευθέρωνε τη μία μετά την άλλη τις πόλεις της Δ. Μακεδονίας. Η απελευθέρωση της Αθήνας και του Βελιγραδίου έκανε τους Σαλονικιούς να νιώθουν πως και τα δικά τους δεινά έφταναν στο τέλος. Η ιστορική απόφαση του Μάρκου Βαφειάδη και του Ευριπίδη Μπακιρτζή να προελάσουν προς τη Θεσσαλονίκη αποδείχτηκε σωτήρια, καθώς όχι μόνο γλύτωσαν τις υπό ανατίναξη υποδομές της (λιμάνι, ηλεκτρικές εταιρίες, υδραγωγεία, αλευρόμυλους, κ.λπ.) αλλά και από τα δικά της «Δεκεμβριανά». Επιπλέον, τόσο οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ όσο και εκείνες του ΕΑΜ ανέλαβαν με επιτυχία το τιτάνιο έργο της μετάβασης της πόλης από τη σκλαβιά στην ελευθερία έως την επάρατη συμφωνία της Βάρκιζας-βούτυρο στο ψωμί των λουφαγμένων «εθνικοφρόνων» και των δωσιλόγων, που δεν δίστασαν να αιματοκυλίσουν την πρώτη επέτειο της απελευθέρωσής της από τους Ναζί. Σκοτώνουν  έναν 25xρoνo κουρέα και τραυματίζουν 12 άτομα. Όχι μόνο δεν συλλαμβάνεται κανείς, αλλά και θάβουν για δεκαετίες ολόκληρες ως μη «εθνικώς ορθή» ακόμη και την ημερομηνία της απελευθέρωσης!

Έπρεπε να περάσουν 37 χρόνια για να τιμήσουν οι Θεσσαλονικείς την  επέτειο «απολυτρώσεως» της πόλης με πρωτοβουλία του αριστερού δήμαρχου Θανάση Γιαννούση και τη συμμετοχή των δημάρχων Σταυρούπολης, Αμπελοκήπων και Ευόσμου. Την παρακαταθήκη αυτή θα συνεχίσει μέχρι το 1986 και ο κατοπινός δήμαρχος Θ. Μαναβής, ενώ επί δημαρχίας Σ. Κούβελα παύει κάθε εορτασμός της «ενοχλητικής» αυτής  επετείου.

Το υπουργείο Β. Ελλάδος και η ΤΕΔΚ θα συνεχίσουν να τιμούν την επέτειο, ώσπου, μετά το 1989, σβήνεται από το δημοτικό εορτολόγιο, για να αναβιώσει μόλις πέρισυ με ειδική τιμητική συνεδρίαση του Δ.Σ. Θεσ/νίκης.

Σήμερα, 71 χρόνια μετά, δεν θα βρείτε κανένα δρόμο της πόλης αφιερωμένο στην «30/10/1944». Αντίθετα θα δείτε να φιγουράρουν, με απόφαση του χουντικού Δ.Σ.Θ. και την ανοχή των κατοπινών, τα ονόματα όσων προϋπάντησαν, συνεργάστηκαν και κατευόδωσαν τους τυράννους της φαιάς πανούκλας, όπως οι κατοχικοί δήμαρχοι Κ. Μερκουρίου και Γ. Σερεμέτης.  

Έστω και με καθυστέρηση 71 ετών, το Δ.Σ.Θ., αποκαθιστώντας την ιστορική αλήθεια, πρέπει να ακυρώσει τις κατάπτυστες αυτές ονοματοδοσίες και να κοσμήσει τους δρόμους της πόλης με τα ονόματα των απελευθερωτών της. Μια τέτοια απόφαση, πέρα από τον προφανή συμβολισμό της, θα αποτελεί και πολιτικό όπλο απέναντι στη νεοναζιστική πανούκλα που κατοικοεδρεύει και στα έδρανα της Βουλής. Η δε κυβέρνηση της Αριστεράς να εκδώσει, επιτέλους, το Π.Δ. για την καθιέρωση της 30^ης Οκτωβρίου ως επίσημης γιορτής.

*Ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης είναι βουλευτής Α΄Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΑΥΓΗ