Γοργοπόταμος: σύμβολο αντίστασης στο φασισμό

Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης στο πάρκο της Νέας Παραλίας
Θεσσαλονίκης, φιλοτεχνήθηκε το 1989 από τον Ευάγφγελο Μουστάκα

του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη
Γοργοπόταμος 25/11/1942: αντάρτες του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ και ομάδα Άγγλων κομάντος  πραγματοποιούν το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ευρώπη: ανατινάζουν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου έξω από τη Λαμία, διακόπτοντας για μήνες τον ανεφοδιασμό των ναζιστικών δυνάμεων στη Β. Αφρική. 

Στη μάχη που δόθηκε με την ιταλική φρουρά της γέφυρας, σκοτώθηκαν 25 στρατιώτες. Οι Ιταλοί σε αντίποινα εκτέλεσαν 16 πολίτες από την Υπάτη. 

Γοργοπόταμος 29/11/1964: Η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου του Γ. Παπανδρέου αποφασίζει να γιορτάσει επίσημα την επέτειο της θρυλικής ανατίναξης. Η εκδήλωση, στην οποία συμμετείχαν 20.000 άνθρωποι, κατέληξε σε τραγωδία, καθώς εξερράγη «παλιά» νάρκη που σκόρπισε τον θάνατο - 13 νεκροί, ανάμεσά τους κι ένα 12χρονο κορίτσι, και πάνω από 80 τραυματίες. Η έκρηξη σημειώθηκε την ώρα που ξέσπασαν επεισόδια, καθώς η Χωροφυλακή εμπόδισε να καταθέσουν στεφάνια αντιστασιακοί που δεν περιλαμβάνονταν στο επίσημο πρόγραμμα. 

Για τη φονική νάρκη το πόρισμα της 8μελούς επιτροπής αξιωματικών απεφάνθη: «Να θεωρηθεί το γεγονός της εκρήξεως της νάρκης ως τυχαίον συμβάν, μη συνδεόμενον με πράξεις ή ενεργείας σκοπίμους και λαβούσας χώραν κατά το πρόσφατον παρελθόν»! 

Οι πολίτες όμως που συμμετείχαν στον εορτασμό παραπέμφθηκαν στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Λαμίας (26/5-17/6/1965) με βαρύτατες κατηγορίες («Στάσις», «Αντίστασις κατά της αρχής», «Σωματικαί βλάβαι», κ.ά.). Καταδικάστηκαν 18 αντιστασιακοί σε φυλάκιση ακόμη και τριών ετών. Ανάμεσά τους ο στρατηγός Γ. Αυγερόπουλος και ο Σπύρος Μπέκιος (ΕΛΑΣ), που συμμετείχαν στην ανατίναξη της γέφυρας το 1942!

Το τεράστιο θέμα της φονικής νάρκης δεν ερευνήθηκε δικαστικά και τα ερωτήματα παρέμειναν αναπάντητα. Μια «απάντηση» ήρθε εντελώς απρόσμενα από την αμερικανική πρεσβεία το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1965 - επέτειος της δικτατορίας του Μεταξά αλλά και μέρα που έπεσε στη Βουλή η πρώτη υπό τον Γ. Νόβα βασιλική κυβέρνηση των αποστατών της Ε.Κ. Έφτασε στα γραφεία των εφημερίδων Έθνος και Αθηναϊκή ένα έγγραφο-βόμβα με ημερομηνία 18.6.65 - την επομένη δηλ. της δίκης της Λαμίας. Με αυτό ο συνταγματάρχης Ο.Κ.Μάρσαλ, στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας, ενημέρωσε το υπουργείο Στρατιωτικών των ΗΠΑ για τα «γεγονότα» του Γοργοπόταμου, τη δίκη, και για την «Επιχείρηση ARROW-1» («BEΛΟΣ -1»):
«Εκείνοι οι οποίοι ανεμείχθησαν, ενημερώθησαν πλήρως και ενήργησαν υπό τον αυστηρόν έλεγχον των αξιωματικών της CIA»! Οι δράστες ήρθαν από τη Γερμανία και ήταν Έλληνες (ή και Έλληνες), αφού «ουδεμίαν είχον επαφήν με τον τοπικόν πληθυσμόν ή μετά των συγγενών των και μετεφέρθησαν αμέσως εις βάσιν, εις Γερμανίαν»... Αναμφιβόλως η επιχείρησις θα ήτο πολύ περισσότερον αποτελεσματική, εάν οι φίλοι μας [«εις τον Στρατόν και το Ναυτικόν»] εξεμεταλλεύοντο καταλλήλως την κατάστασιν η οποία εδημιουργήθη εις την χώραν»!
Επρόκειτο, λοιπόν, για προβοκάτσια της CIA με στόχο τον εκδημοκρατισμό της χώρας  που διακόπηκε  με το βασιλικό πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 1965 και με τη δικτατορία στις 21 Απριλίου 1967.

73 χρόνια μετά, «η γέφυρα που ένωσε τους Έλληνες απέναντι στον φασισμό», τους χωρίζει ως κόκκινη γραμμή τόσο απέναντι στους Χρυσαυγίτες νεοναζί, όσο και σε όσους εξακολουθούν να δίνουν συγχωροχάρτι σε δωσίλογους ή χιτλερόφρονες.

"Θέλουμε να θυμόμαστε γιατί θέλουμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο!"