Περιβαλλοντολογικό έγκλημα στο ΧΥΤΑ Μαυροράχης

Εκδικάζεται αύριο Τετάρτη 25 Νοεμβρίου, στο Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Θεσσαλονίκης που κατέθεσε ο Δήμος Λαγκαδά, διεκδικώντας τη σωστή λειτουργία του ΧΥΤΑ Μαυροράχης και την ελαχιστοποίηση της μόλυνσης που αποδεδειγμένα προκαλεί σήμερα.

 Η Διοίκηση του Δήμου Λαγκαδά με ανακοίνωσή της καλεί τους πολίτες να παρακολουθήσουν την εκδίκαση της υπόθεσης και να στηρίξουν την προσπάθεια του Δήμου και των περιβαλλοντικών συλλόγων της περιοχής, για την αντιμετώπιση ενός τόσου σημαντικού προβλήματος που αφορά την υγεία όλων.

Με την αίτηση, επισημαίνεται η ανάγκη λήψης μέτρων με κατεπείγουσα μορφή και τονίζεται ότι η ρύπανση στο Μπογδάνα και στην Κορώνεια, αφορά όλους τους κατοίκους του νομού Θεσσαλονίκης και όχι μόνο την τοπική κοινωνία. Σημειώνεται ακόμη ότι από την αμελή συμπεριφορά της ηγεσίας του ΦΟΔΣΑ, προσβάλλεται το περιβάλλον ως ενιαίο συλλογικό δημόσιο συνταγματικά προστατευόμενο αγαθό και η προσωπικότητα του κάθε ένα και κάθε μίας από τους κατοίκους της περιοχής ως ατόμων, αλλά και ως μελών συλλογικοτήτων, που έχουν στις ιδρυτικές διακηρύξεις τους ως θεμελιακή αρχή την προστασία του περιβάλλοντος.

Υπενθυμίζεται ότι η ηγεσία του ΦΟΔΣΑ βαρύνεται ήδη με την μη αποκατάσταση της παλιάς χωματερής Δερβενίου, όπου εξαιτίας των δηλητηριωδών «στραγγισμάτων» πριν λίγους μήνες σημειώθηκαν θάνατοι αιγοπροβάτων που είχαν την ατυχία να δοκιμάσουν τα «νερά της Στυγός» και το «φαραωνικό» ΣΜΑ Ευκαρπίας, του οποίου η κατασκευή προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων σύσσωμης της τοπικής κοινωνίας και συνδέεται με το σκάνδαλο της εκ των υστέρων ανακάλυψης «γρανιτώδους υπεδάφους», που απαιτούσε επιπλέον «εργασίες εκβραχισμού»(!!!) – άλλες 300.000 ευρώ «φέσι» στον ΦΟΔΣΑ, στους Δήμους και στους δημότες- ενώ όλοι γνώριζαν ότι ο χώρος κατασκευής ήταν παλιό «νταμάρι» !

Αυτό θυμίζει την ιστορία με τα «αρχαία» που ανακαλύφτηκαν μετά τις εκσκαφές για την κατασκευή των έργων του ΜΕΤΡΟ, όπου ακόμα και οι μαθητές του δημοτικού γνώριζαν ότι κάτω από τη νέα Εγνατία υπήρχε σημαντικό τμήμα της παλιάς πόλης με αρχαιότητες και ο οδικός άξονας της παλιάς ιστορικής Εγνατίας!

Η ηγεσία του ΦΟΔΣΑ εξάλλου βαρύνεται με τη συστηματική προώθηση και προπαγάνδιση της «καύσης στερεών απορριμμάτων» και της αδειοδότησης των σχετικών εγκαταστάσεων, αλλά αυτό,  σε συνδυασμό με την περιφρόνησή της προς τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων  και την υποχρέωση εκπόνησης Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων αναδεικνύει την εχθρική προς το περιβάλλον φυσιογνωμία της ηγεσίας του ΦΟΔΣΑ και την ανικανότητα να διαχειριστεί τα όποια επιμέρους προβλήματα.

Σοβαρές καταγγελίες κατά του ΦΟΔΣΑ

Στην αίτηση του Δήμου Λαγκαδά, εμπεριέχονται σοβαρές καταγγελίες κατά της διοίκησης του ΦΟΔΣΑ. ¨Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«Επειδή ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης είναι πλέον μία πραγματικότητα, η Πολιτεία, τα θεσμοθετημένα όργανα της και οι άνθρωποι που ανέλαβαν να διαχειρίζονται υπεύθυνα την ολοκλήρωση του έργου και την ορθή λειτουργία του, οφείλουν να πράξουν το ελάχιστο και τούτο είναι ο παραπάνω ΧΥΤΑ να λειτουργεί σύμφωνα με τους όρους της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που καταρτίστηκε από τον Αύγουστο του 2001 και την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) που ακολούθησε, προκειμένου με την τήρηση τους να αποφεύγονται στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι αρνητικές περιβαλλοντικά επιπτώσεις από την λειτουργία του.

Τούτο δυστυχώς δεν συμβαίνει με συνέπεια από τον πλημμελή τρόπο που λειτουργεί κατά το τελευταία έτη ο παραπάνω ΧΥΤΑ και από τις παραβάσεις των όρων της ως άνω ΜΠΕ να έχει ήδη προκληθεί, όχι μόνον υποβάθμιση του περιβάλλοντος αλλά και σοβαρή ρύπανση του.

Ειδικότερα:

Σύμφωνα με τους όρους της ΜΠΕ προβλέπεται να κατασκευαστούν συνολικά στο ΧΥΤΑ, οκτώ κυψέλες (κύτταρα) απορριμμάτων και ειδικότερα οι κυψέλες Α1, Α2, Α3 και Α4 (για την εξυπηρέτηση του Α΄ Σταδίου λειτουργίας του) και οι κυψέλες Β1, Β2, Β3 και Β4 (για την εξυπηρέτηση του Β΄ Σταδίου λειτουργίας του). Ως κυψέλη νοείται, ένας σαφώς προσδιορισμένος χώρος εντός του οποίου αναπτύσσονται τα ταμπάνια βάσει συγκεκριμένου σχεδίου.

Το ταμπάνι είναι ένα σύνολο κελιών τοποθετημένων στο ίδιο υψομετρικά επίπεδο και είναι και ο χώρος κυκλοφορίας των απορριμματοφόρων και μηχανημάτων. Το δε κελί (ημερήσιο) αποτελεί την βασική δομική μονάδα κάθε ΧΥΤΑ και πρόκειται για ένα παραλληλεπίπεδο, με διαστάσεις που επιλέγονται κάθε φορά αντίστοιχα και κλίση μετώπου της τάξης του 1:3, έτσι ώστε εντός του κελιού αυτού να χωράει το σύνολο των ημερήσιων απορριμμάτων και το υλικό επικάλυψης κάθε ημέρας. 

Το έργο δεν θα κατασκευαζόταν εξ ολοκλήρου από την αρχή. Στην πρώτη εργολαβία θα περιλαμβάνονταν όλα τα έργα κτιριακής υποδομής και οι διαμορφώσεις που θα αφορούσαν στην Α1 και Α2 κυψέλη. Όταν ολοκληρώνονταν η πλήρωση της Α1 κυψέλης, με πανομοιότυπο τρόπο θα γίνονταν η πλήρωση της Α2 κυψέλης. Έχοντας ολοκληρωθεί η εκμετάλλευση και των δύο κυψελών θα πραγματοποιούνταν η συναρμογή τους. Με τον τρόπο αυτό θα ολοκληρώνονταν η λειτουργία των Α1 και Α2 κυψελών (εν συνεχεία δε η λειτουργία του ΧΥΤΑ θα εξυπηρετούνταν  από τις κυψέλες Α3 και Α4 οι οποίες για να λειτουργήσουν θα έπρεπε να έχουν κατασκευαστεί πριν την ολοκλήρωση της λειτουργίας των κυψελών Α1 και Α2-μετά δε την πλήρωση των κυψελών Α3 και Α4 η λειτουργία θα εξυπηρετηθεί από τις κυψέλες Β1 και Β2 οι οποίες για να λειτουργήσουν θα πρέπει να έχουν  κατασκευαστεί πριν την ολοκλήρωση της λειτουργίας των κυψελών Α3 και Α4 κ.ο.κ. ως προς την κατασκευή και λειτουργία των κυψελών Β3 και Β4 με την πλήρωση των οποίων θα έπαυε πια να λειτουργεί ο ΧΥΤΑ –σύμφωνα με την ΜΠΕ, σε 30 χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας του).

Σημειωτέον ότι ύστερα από την πλήρωση και συναρμογή των κυψελών Α1 και Α2 και την αντίστοιχη των κυψελών Α3 και Α4, θα στεγανοποιούνταν η επιφάνεια αυτών και η στεγανοποιημένη επιφάνεια αυτών θα αποτελούσε πλέον τον στεγανοποιημένο πυθμένα των κυψελών Β1 και Β2 και εν συνεχεία των Β3 και Β4 οι οποίες θα κατασκευάζονταν και θα αναπτύσσονταν πάνω από τις κυψέλες Α1, Α2, Α3 και Α4 (οριζόντια). Η χωρητικότητα των ενοποιημένων δύο ως άνω κυψελών Α1 και Α2, ανέρχεται στα 2.100.000 κυβικά μέτρα η οποία αντιστοιχεί σε 4,9 χρόνια λειτουργίας του χώρου. Οι δύο, από τις τέσσερις συνολικά προβλεπόμενες κυψέλες δηλαδή η Α1 και Α2 κατασκευάστηκαν και η λειτουργία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008.

Κατά συνέπεια έπρεπε, ήδη από τις αρχές του 2013 να έχουν κατασκευαστεί, ολοκληρωμένες οι κυψέλες Α3 και Α4, ώστε να  παύσουν να δέχονται τον όγκο των απορριμμάτων οι ήδη συμπληρωθείσες ως προς την χωρητικότητα τους κυψέλες Α1 και Α2 και πλέον αυτά να εναποθέτονται αρχικά στην κυψέλη Α3 και εν συνεχεία στην κυψέλη Α4. Τούτο δεν έγινε. Στις αρχές του 2013, το μόνο που είχε γίνει, ήταν οι εκσκαφές των κυψελών Α3 και Α4 και τίποτε άλλο. Τούτο είχε ως συνέπεια οι κυψέλες  Α1 και η Α2 να υπερπληρωθούν και να στερούνται της δυνατότητας ήδη από τα τέλη του 2012 να δέχονται άλλα απορρίμματα.

Κι όμως, ο ΦΟΔΣΑ εξακολουθούσε να εναποθέτει τα απορρίμματα σε αυτές λόγω της αδράνειας του στην κατασκευή των δύο νέων κυψελών.

 Η απαράδεκτη αυτή κατάσταση επέφερε τις ακόλουθες συνέπειες: Επειδή πλέον ο όγκος των σκουπιδιών που εναποθέτονταν στις κυψέλες Α1 και Α2 του ΧΥΤΑ, ήταν μεγαλύτερος από αυτόν που προβλέπονταν και τα ταμπάνια ξεπέρασαν υψομετρικά την μέγιστη δυνατή θέση τους σύμφωνα με την ίδια μάλιστα την ΜΠΕ, τα ρυπαρά υγρά που παράγονται από την πίεση των σκουπιδιών (στραγγίσματα) να μην μπορεί να τα επεξεργαστεί στο σύνολο τους το σύστημα του βιολογικού καθαρισμού των υγρών αυτών αποβλήτων που διαθέτει ο ΧΥΤΑ.

  Όσοι τρίτοι έκτοτε επισκέπτονταν τον ΧΥΤΑ και την περιβάλλουσα αυτόν περιοχή, γίνονταν μάρτυρες της ακόλουθης απαράδεκτης κατάστασης. Λόγω της υπερπλήρωσης των κυψελών Α1 και Α2, οι οποίες ενώ έπρεπε να έχουν ολοκληρώσει την λειτουργία τους και να έχουν αδρανοποιηθεί, εξακολουθούσαν να λειτουργούν, τα στραγγίσματα των σκουπιδιών διέρρεαν ανεξέλεγκτα και φυσικά ανεπεξέργαστα εκτός των κυψελών, η δε κατάσταση αυτή καθίσταται δραματική μετά από βροχοπτώσεις όταν τα βρόχινα νερά αναμειγνύονται με τα στραγγίσματα και λόγω του αυξημένου πλέον υγρού τους όγκου ξεχειλίζουν ορμητικά εκτός των κυψελών, μολύνοντας το περιβάλλον.

Περαιτέρω, στα εξωτερικά πρανή του ΧΥΤΑ, στη νότια περιοχή αυτού, εκβάλλουν δύο αρκετά μεγάλοι σωλήνες αποχέτευσης, των οποίων η ύπαρξη εξυπηρετεί την απομάκρυνση μόνον των βρόχινων υδάτων. Από αυτούς εκχύνονται στο παρακείμενο ρέμα δύσοσμα μολυσμένα υγρά που είναι μέρος αυτών που αδυνατεί εξαιτίας όσων προαναφέρθηκαν να διαχειριστεί σύννομα ο ΧΥΤΑ.

Τούτα, ανεπεξέργαστα και μολυσμένα, από το ρέμα στο οποίο πέφτουν καταλήγουν στο χείμαρρο Μπογδάνα του οποίου φυσικός αποδέκτης είναι η πολύπαθη λίμνη Κορώνεια  ή όταν ο όγκος τους δεν είναι μεγάλος απορροφώνται από το έδαφος και διαχέονται στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής μολύνοντας τον.

Το απαράδεκτο του όλου ζητήματος είναι εξόφθαλμο, από μόνο το γεγονός ότι ουδόλως στην ΜΠΕ προβλέπεται η απομάκρυνση ανεπεξέργαστων στραγγισμάτων μέσω ενός τέτοιου  δικτύου σωλήνων και η εκβολή τους (και δη κρυφίως) στα εξωτερικά πρανή του χώρου του ΧΥΤΑ.         

Έτσι ευαισθητοποιημένοι πολίτες, σύλλογοι και φορείς του τόπου μας, ασκώντας όχι μόνον το νόμιμο δικαίωμα τους αλλά και το ιερό καθήκον τους να προστατεύσουν το φυσικό περιβάλλον του τόπου τους και την υγεία των κατοίκων, άρχισαν να ασκούν πιέσεις για να παύσει αυτή η απαράδεκτη και βαριά παράνομη, λειτουργία. Ενεπλάκησαν σχετικές με την υπόθεση υπηρεσίες που επέβαλαν στο αντίδικο πρόστιμα και ασκήθηκαν μηνυτήριες αναφορές κατά των υπευθύνων.  

Σημειώνεται ότι το Τμήμα Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρ/κου Σχεδιασμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, επέβαλε στις 2-5-2013 στο ΦΟΔΣΑ, πρόστιμο 63.053 ευρώ  διότι παραβίασε ισχύουσες διατάξεις της  περιβαλλοντικής νομοθεσίας και της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ).

Επίσης, ύστερα από αυτοψίες, συντάχθηκαν οι από 2-6-2014 και 25-5-2014 εκθέσεις υγειονομικού ελέγχου των Εποπτών Δημόσιας Υγείας Θεσσαλονίκης, με τις οποίες  εισηγούνταν την εκ νέου άσκηση ποινικής δίωξης κατά παντός υπευθύνου. Από τις αυτοψίες αυτές διαπιστώθηκε σωρεία παραβάσεων, μεταξύ άλλων δε και η ανεξέλεγκτη απορροή βρώμικων  στραγγισμάτων, τα οποία εκτείνονταν μάλιστα  μέχρι και 2.500 μέτρα από το σημείο εκροής τους, καταλήγοντας φυσικά μέρος αυτών στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Με χαρακτηριστική διαπίστωση μάλιστα,  ότι είχαν ξεραθεί τα πλατάνια εκατέρωθεν του ρέματος.

Παρά το γεγονός ότι έγιναν κακοτεχνίες και δεν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες κατασκευής της κυψέλης Α3, εντούτοις από τον ΦΟΔΣΑ ρίχνονται εκεί από τις 8-1-2015 μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων, παρόλη την ακαταλληλότητα του, με αποτέλεσμα τη μόλυνση και τη ρύπανση του περιβάλλοντος από τη διάχυση των στραγγισμάτων των σκουπιδιών στο υπέδαφος.  Και όπως τονίζει ο δήμος Λαγκαδά, τυχόν συνέχιση της ρίψης απορριμμάτων σ’ αυτή την προβληματική κυψέλη, θα οδηγήσει σε βαρύτατη περιβαλλοντική καταστροφή και συνακόλουθα σε προσβολή της δημόσιας υγείας των κατοίκων της περιοχής. Σημειώνει δε χαρακτηριστικό ότι εντός του μηνός Οκτωβρίου, πολλές φορές ο χείμαρρος του Λαγκαδά «Μπογδάνας» εμφάνισε οικτρή εικόνα αφού γέμιζε με νερά αφρίζοντα και δυσώδη από τα εκρέοντα στραγγίσματα που κατέληξαν σε αυτόν.