3 Ιουνίου 1941: «Εδώ υπήρχε κάποτε η Κάνδανος»

Το πρώτο Ολοκαύτωμα των Ναζί στην Ελλάδα πριν 75 χρόνια

Πριν 75 χρόνια σαν σήμερα, στις 3 Ιουνίου 1941, οι Γερμανοί κατακτητές κατέστρεψαν ολοσχερώς το χωριό Κάνδανος Χανίων και εκτέλεσαν 180 από τους κατοίκους του, σε αντίποινα για την αντίσταση που πρόβαλαν οι Κρητικοί κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης (20 -31 Μαΐου 1941). Ήταν το πρώτο από τα μεγαλύτερα  εγκλήματα πολέμου των Ναζί στην Ελλάδα.

Η Κάνδανος, ένα μικρό χωριό της Κρήτης, που βρίσκεται στο κέντρο του Νομού Χανίων, στο δρόμο που συνδέει τα Χανιά στα βόρεια με την Παλαιόχωρα στα νότια, έμελλε να γίνει ένα από τα μνημεία της ναζιστικής θηριωδίας κατά τη διάρκεια του Β` Παγκοσμίου Πολέμου. Το ολοκαύτωμα της Κανδάνου στις 3 Ιούνη 1941 ήταν απάντηση των Γερμανών εισβολέων στην ηρωική αντίσταση του λαού της Κρήτης, στο έπος που γράφτηκε στην Ιστορία ως «Μάχη της Κρήτης».

Η «Μάχη της Κρήτης» άρχισε στις 20 Μάη 1941, όταν οι Γερμανοί επιχείρησαν με μαζικές ρίψεις αλεξιπτωτιστών να καταλάβουν τα νευραλγικά σημεία του νησιού. Συνάντησαν τη σθεναρή αντίσταση του κρητικού λαού, που με όποια μέσα διέθετε απέκρουσε τους εισβολείς, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Η «Μάχη της Κρήτης» τελείωσε στις 31 Μάη με την κατάληψη ολόκληρου του νησιού από τους Γερμανούς και την αποχώρηση των τελευταίων Αγγλων στρατιωτών, με κατεύθυνση την Αίγυπτο. Οι κατακτητές ρίχτηκαν με εκδικητική μανία κατά του αδούλωτου λαού της Κρήτης.

Η Κάνδανος είχε βομβαρδιστεί κατά την πρώτη μέρα της επιδρομής, ενώ στις 24 Μάη, μετά από σφοδρή μάχη στο φαράγγι της Κανδάνου, σκοτώνονται πολλοί Γερμανοί. Τη Δευτέρα 2 Ιούνη αρχίζει ο ανελέητος βομβαρδισμός του χωριού, ενώ στη συνέχεια τα τμήματα που μπήκαν στο χωριό έκαψαν όλα τα σπίτια. Η Κάνδανος γίνεται ολοκαύτωμα. Οι ναζί συγκεντρώνουν κατά ομάδες τους κατοίκους και αρχίζουν οι εκτελέσεις. Τις αμέσως επόμενες ημέρες οι ναζί τοποθετούν δύο πινακίδες - επιγραφές στην είσοδο και έξοδο του χωριού, γραμμένες στα γερμανικά και τα ελληνικά. Η πρώτη πινακίδα έγραφε: «Διά την κτηνώδη δολοφονία Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του μηχανικού από άνδρες, γυναίκες, παιδιά και παπάδες μαζί και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του μεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3/6/41 η Κάνδανος εκ θεμελίων διά να μην επανοικοδομηθεί πλέον ΠOTE». H δεύτερη πινακίδα έγραφε: «Ως αντίποινον των οπλισμένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερμανών στρατιωτών κατεστράφη η Κάνδανος». Όμως, το 1943 «φιλοτέχνησαν» και τρίτη μαρμάρινη στήλη που ανέφερε: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος, κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών Στρατιωτικών».

Ήταν το πρώτο από τα εκατοντάδες Ολοκαυτώματα των Ναζί στη χώρα μας, στη διάρκεια της Κατοχής