Τιμή στη μνήμη των εκτελεσμένων από τους Ναζί στο Ασβεστοχώρι

Τιμή στη μνήμη και στο αίμα των αθώων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στο Ασβεστοχώρι, θα αποτίσει φέτος όπως κάθε χρόνο ο δήμος Πυλαίας-Xορτιάτη, με αφορμή τη θλιβερή επέτειο της 26ης  Ιουλίου 1944 ημέρα κατά την οποία εκτελέσθηκαν 20 Έλληνες πατριώτες από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής  και τους δοσίλογους "Έλληνες" συνεργάτες τους.

Στο πλαίσιο της συμπλήρωσης των 74 χρόνων της θλιβερής επετείου σήμερα το πρωί στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Ασβεστοχωρίου, θα τελεστεί στις 10 π.μ. Αρχιερατικό Μνημόσυνο υπέρ των θυμάτων χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νεαπόλεως & Σταυρουπόλεως κ. κ. Βαρνάβα. Στην εκδήλωση θα παραστούν εκπρόσωποι του δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη και του Τοπικoύ Συμβουλίου της Δημοτικής Κοινότητας Ασβεστοχωρίου, με την συμμετοχή εκπροσώπων της Κυβέρνησης, Βουλευτών, Πολιτικών Κομμάτων, συλλόγων και φορέων, συγγενών θυμάτων και πολιτών.

Θα ακολουθήσει στις 11 π.μ. η αναχώρηση της πομπής από τον τόπο συγκέντρωσης των εκτελεσθέντων (Πάρκο Ασβεστοχωρίου) με προορισμό τον χώρο εκτέλεσης (στα όρια της Εξοχής) όπου θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση, ομιλίες εκπροσώπων του δήμου και αντιστασιακών οργανώσεων, καθώς και καταθέσεις στεφάνων.

«Αποτίουμε και φέτος, όπως κάθε χρόνο και όπως οφείλουμε ως άνθρωποι, ως Έλληνες και ως συμπολίτες, τον ύψιστο  φόρο τιμής και σεβασμού προς τους τοπικούς μας ήρωες, γιατί η ιστορία δεν πρέπει και δεν μπορεί να σβήσει ποτέ από τη μνήμη μας!  Δεν ξεχνάμε! Θυμόμαστε το μεγάλο έγκλημα που διέπραξε ο γερμανικός στρατός κατοχής και όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ και διοργανώνουμε μία σεμνή τελετή στον τόπο του μαρτυρίου σεβόμενοι το παρελθόν, και τιμώντας τη μνήμη των συμπατριωτών μας» σημειώνει σε μήνυμά του, ο δήμαρχος Πυλαίας – Χορτιάτη Ιγνάτιος Καϊτεζίδης.

Το χρονικό της εκτέλεσης

Στις 12 Ιουλίου 1944, τμήμα του ΕΛΑΣ επιτέθηκε στον αστυνομικό σταθμό και τη φρουρά του Σανατορίου Ασβεστοχωρίου, προκειμένου οι αντάρτες να προμηθευτούν από τις αποθήκες του, φαρμακευτικό υλικό.

Λίγο αργότερα και μετά την κοπή των συρμάτων του τηλέγραφου από τον ΕΛΑΣ, στρατιώτες της γερμανικής φρουράς του ασυρμάτου που ήταν εγκατεστημένος σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από το Σανατόριο, επιβιβάστηκαν σε αυτοκίνητο για να ελέγξουν το δίκτυο και να αποκαταστήσουν τη βλάβη, όταν δέχθηκαν τα πυρά των ανταρτών. Δύο στρατιώτες σκοτώθηκαν και άλλοι δύο τραυματίστηκαν, ενώ το αυτοκίνητο κατάφερε να φτάσει στο Ασβεστοχώρι.

Η επιχείρηση του ΕΛΑΣ στο Ασβεστοχώρι θορύβησε τις γερμανικές αρχές της Θεσσαλονίκης. Η πρώτη αντίδραση των Γερμανών εκδηλώθηκε  στις 20 Ιουλίου, όταν αιφνιδιαστικά πήγαν στο δάσος “Κουρί”, συνέλαβαν και στη συνέχεια σκότωσαν τρεις κατοίκους Ασβεστοχωρίου.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 26ης Ιουλίου ξεκίνησε η γερμανική επιχείρηση με τη συμμετοχή τμημάτων του 1003ου και 1004ου Τάγματος Πεζικού, μιας ομάδας μάχης της 7ης Βουλγαρικής Μεραρχίας και δυνάμεων από τον Λόχο Φρουράς Στρατού Ε και των μονάδων επιφυλακής. Στην επιχείρηση συμμετείχαν και οι άντρες του διαβόητου εγκληματία Σούμπερτ με επικεφαλής τους δύο υπαρχηγούς του, τον Γεώργιο Γερμανάκη και τον Γεώργιο Καπετανάκη. 

Στις 3 μετά τα μεσάνυκτα το Ασβεστοχώρι περικυκλώθηκε από δύναμη της Βερμαχτ και τους άντρες του Σούμπερτ. Οι τελευταίοι διενήργησαν έρευνες σε σπίτια, πετώντας έξω τα ρούχα και άλλα πράγματα των κατοίκων, ενώ

 συγκέντρωσαν όλους τους μόνιμους κατοίκους, τους παραθεριστές, τους ασθενείς και το προσωπικό του Σανατορίου στο πάρκο και τους ανέκριναν, ζητώντας πληροφορίες για τους αντάρτες.

Κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων αυτών, ένα άτομο, ο Σωτήριος Δημάκας, ο οποίος είχε συλληφθεί μέσα στο σπίτι του όπου ανάρρωνε από ελονοσία, κακοποιήθηκε σε τέτοιο βαθμό, με αποτέλεσμα την επομένη να υποκύψει στα τραύματά του. 

Κατόπιν, βάσει λίστας ονομάτων, ξεχώρισαν είκοσι έναν άντρες, τους οποίους μετέφεραν στο απέναντι από το πάρκο κτήριο της χωροφυλακής, όπου τους ξυλοκόπησαν για να αποσπάσουν ομολογίες ενοχής. 

Το μεσημέρι τη ίδιας ημέρας, οι γυναίκες που παρέμεναν στην πλατεία μαζί με τους άντρες, αφέθηκαν ελεύθερες υπό τον όρο να παραδώσουν όλα τα όπλα και γενικά τα στρατιωτικά είδη που είχαν κρυμμένα στα σπίτια. Κάτω από τον φόβο της εκτέλεσης των αντρών, παραδόθηκαν τρία τυφέκια κυνηγετικά όπλα, αρκετά περίστροφα, δυναμίτιδα και διάφορα γερμανικά και ιταλικά στρατιωτικά είδη.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, τους περισσότερους εκτέλεσαν οι Γερμανάκης και Καπετανάκης, Από τους εκτελεσθέντες οι τέσσερις ήταν κάτοικοι Ασβεστοχωρίου, οι εννιά ήταν υπάλληλοι του Σανατορίου, δύο νοσηλεύονταν στο Σανατόριο και ένας ήταν κάτοικος Θεσσαλονίκης που παραθέριζε στο Ασβεστοχώρι.

Σύμφωνα με δήλωση του Γερμανού υπαξιωματικού, η εκτέλεση έγινε σε αντίποινα για τα γεγονότα της 12ης Ιουλίου.

Τα ονόματα των εκτελεσμένων

1.    Αλεξίου Ιωάννης

2.    Γιώτης Διονύσιος

3.    Γκράτσιος Νικόλαος

4.    Δημάκας Σωτήριος

5.    Καρνάβας Τρύφων

6.    Λιχρίδας Ιωάννης

7.    Μάλαμας Ιωάννης

8.    Μάλαμας Χρήστος

9.    Μάνος Δημήτριος

10. Μουντζέλης Ιωάννης

11. Μπλάτσος Νικόλαος

12. Παπαδημητρίου Αντώνιος

13. Παπαδόπουλος Μιχαήλ

14. Περιστέρας Δημήτριος

15. Σακελλαρόπουλος Αριστείδης

16. Σαλαμανιώτης Γεώργιος

17. Σαρακώτσης Πολυχρόνης

18. Τσαγκάρης Παναγιώτης

19. Τσολάκης Γρηγόριος

20. Φαϊνης Σταύρος

21. Χαρισμάογλου Λάζαρος

22. Χατζηαντωνίου Γεώργιος

23. Ψωμιάδης Λάζαρος