Ένα προφητικό άρθρο για την καινούρια χρονιά πριν 97 χρόνια

Σκίτσο στην πρώτη σελίδα της "Μακεδονίας" την Πρωτοχρονιά του 1927

του Σπύρου Κουζινόπουλου
Ένα προφητικό κύριο άρθρο της εφημερίδας Μακεδονία πριν 97 ακριβώς χρόνια, που νομίζουμε ότι ταιριάζει απόλυτα στη σημερινή εποχή της κρίσης και της μιζέριας, αλλά και της αισιοδοξίας για την αλλαγή που έρχεται, αναδημοσιεύουμε στη συνέχεια. Και όπως τόνιζε τότε η ιστορική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης, "είναι μέγα τι, ότι δεν εγονατίσαμεν ως Έθνος κατόπιν μιας παμμεγίστης καταστροφής. Δεν είναι μικρόν, ότι εστάθημεν κοινωνικώς". 

Να πούμε ότι εκείνη την Πρωτοχρονιά του 1927, η Ελλάδα έβγαινε από μία δύσκολη χρονιά, καθώς το έτος που είχε περάσει, το 1926, ήταν γεμάτο από δικτατορικά καθεστώτα, στρατιωτικά κινήματα, πολιτική αβεβαιότητα, οικονομική κρίση αλλά και τη διαχείριση του τεράστιου προβλήματος των ενάμισι εκατομμυρίου προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.

Θυμίζουμε ότι το Μάρτιο του 1926, είχε παραιτηθεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, διαμαρτυρόμενος για τις αυθαιρεσίες της δικτατορίας του Θεόδωρου Πάγκαλου που κυβερνούσε καταδιώκοντας τους πολιτικούς του αντιπάλους από τις 25 Ιουνίου 1925 οπότε είχε καταλύσει το δημοκρατικό πολίτευμα της χώρας. Τη δικτατορία Πάγκαλου, ανέτρεψε με κίνημα στις 22 Αυγούστου 1926 ο στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης και στις 7 Νοεμβρίου 1926 είχαν διεξαχθεί βουλευτικές εκλογές με αναλογικό εκλογικό σύστημα, με την είσοδο δέκα κομμάτων όλων των αποχρώσεων στη Βουλή.

Στους κερδισμένους εκείνων των εκλογών ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς που είχε καταφέρει να διεμβολίσει πολιτικά την πρωτοκαθεδρία του συντηρητικού «Λαϊκού Κόμματος», αλλά και το ΚΚΕ που για πρώτη φορά στην ιστορία του, είχε κατορθώσει να εκλέξει βουλευτές, 10 τον αριθμό, παρά την σκληρή πολεμική που δέχθηκε από τα υπόλοιπα αστικά κόμματα για τις διεθνιστικές θέσεις του. 

Το αποτέλεσμα, εξανάγκασε τα κόμματα να αφήσουν τις εντάσεις και τις αντιπαραθέσεις και να συμβιβαστούν, κάτι που επιζητούσε διακαώς η κοινή γνώμη. Έτσι σχηματίστηκε Οικουμενική κυβέρνηση στις 4 Δεκεμβρίου 1926 υπό την προεδρία του Αλέξανδρου Ζαΐμη στην οποία είχαν 6 υπουργεία οι βενιζελικοί κι 5 οι αντιβενιζελικοί. Όλοι οι αρχηγοί των κομμάτων ανέλαβαν χαρτοφυλάκια σε μια κυβέρνηση που διέθετε τους εμπειρότερους και ικανότερους πολιτευτές της εποχής εκείνης, πλην του Ελευθέριου Βενιζέλου που δεν είχε λάβει μέρος στις εκλογές και ζούσε αυτοεξόριστος στο Παρίσι.

Οι επιδόσεις εκείνης της κυβέρνησης σε πολλούς τομείς δεν ήταν ευκαταφρόνητες (σταθεροποίηση δραχμής, ψήφιση νέου συντάγματος, εξυγίανση στρατού, τέλεση δημοσίων έργων κτλ), αλλά θα μπορούσαν να είναι ακόμη καλύτερες αν οι συμμετέχοντες ήταν ειλικρινέστεροι και δεν αναλώνονταν σε ένα παιχνίδι ισορροπιών.

Το κύριο άρθρο της Μακεδονίας

Έγραφε λοιπόν στο πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο της, την 1^η Ιανουαρίου 1927, η Μακεδονία του Κωνσταντίνου Βελλίδη, που διευθύνονταν εκείνη την εποχή από έναν ογκόλιθο της πολιτικής ζωής της Θεσσαλονίκης, τον δημοσιογράφο και αργότερα υπουργό του Βενιζέλου και εκδότη, Πέτρο Λεβαντή:

«Η αχλύς, η πυκνή που σκιάζει τον Ελληνικόν ορίζοντα, ας παραμερίση σήμερον, προ των ροδοχρόνων ελπίδων και των γλυκυτάτων οραματισμών, που ωραιοποιεί έτι μάλλον ο καινούργιος χρόνος.

Δίσεκτα τα έτη τα Ελληνικά, τα τελευταία. Και η αγωνία η φρικτή, μέσα εις την οποίαν εκύλισε το 1926, εμάρανε πόθους και πόθους κι’ εμάκραινε την Ελληνικήν δυστυχίαν.

Όμως, οξύνωμεν τον νουν σήμερον. Απαλλάξωμεν αυτόν του μεμψιμοίρου πνεύματος που διακρίνει την Φυλήν, ότι δεν είναι τραγικοί οι οιωνοί υπό τους οποίους ανατέλλει το Νέον Έτος.

Είναι μέγα τι, ότι δεν εγονατίσαμεν ως Έθνος κατόπιν μιας παμμεγίστης καταστροφής. Δεν είναι μικρόν, ότι εστάθημεν κοινωνικώς. Είναι κολοσσιαίον, ότι η μικρά Ελλάς απερρόφησεν ένα και ήμισι εκατομμύριον προσφύγων αδελφών και είναι τεράστιον ότι το 1927 βρίσκει την Ελλάδα ομονοούσαν, κατά το μάλλον και ήττον, ατενίζουσα μετά θάρους προς την αύριον, σφυρηλατούσαν την καλυτέραν ζωήν.

Ω βέβαια! Η ωραιόχρωμος αισιοδοξία που οφείλει να εμπνέει τα έθνη, δεν πρέπει να θαμβώνει μέχρι τυφλώσεως. Δεν είναι με ρόδα στρωμένος της Ελλάδος ο δρόμος και παράδεισοι δεν ανοίγονται εμπρός μας. Τουναντίον μάλιστα. Αι άκανθοι, προβάλλουν ανά παν βήμα, αιματώνουσαι τας ελληνικάς σάρκας. Αι δυσχέρεια πυργούνται μεγάλαι προκαλούσαι και δισταγμούς και πόνους.

Πλην όμως τα άτομα και τα Έθνη δεν κάμπτονται προ των αντιξοοτήτων. Άγγλος κοινωνιολόγος, ο Τζων Λούμποκ, προσομοιάζει τας δυσχερείας προς τον ψυχρόν βορράν, που ενδυναμώνει τα νεύρα. Η αλήθεια αφορά προφανώς τους υγιείς οργανισμούς. Και η Ελλάς απέδειξεν, ότι τοιούτον έχει ο οργανισμός. Ο μυθολογικός Ανταίος, ιδικόν της και αυτό γέννημα, ενσαρκούται εν τω προσώπω της, εις πίστωσιν της αληθείας ταύτης, ήτις δικαίως μας καθιστά υπερηφάνους.

Η Ελλάς, μεγάλη δια τον πολιτισμόν της, υπήρξε μεγάλη και εις την ψυχικήν της Αντοχήν και Δύναμιν. Αι πρόσφατοι περιπέτειαί της, εν συσχετίσει με την ραγδαίαν αντίστασιν του Έθνους, αυτής της θαυμαστής δυνάμεως είναι απαύγασμα, που φωτίζει και την Ελληνικήν Αύριον. Διότι, ναι! Δεν δύναται η αύριον να είναι ζοφώδης, δεν δύναται να οδηγήσει εις την αφάνειαν και την καταστροφήν.

Πολλά και μεγάλα επιπροσθούν τα εμπόδια εις τον δρόμον τον καλόν. Αλλά έτσι πάντοτε συμβαίνει. Αι αναδημιουργίαι δεν συντελούνται εν μέσω ανθέων και γελώτων. Αι δημιουργία είναι συνυφασμέναι με πόνους. Και εν μέσω πόνων θα βαδίση η Ελλάς προς κατάκτησιν της Αύριον.

Των Εθνών η Ζωή δεν προσμετράται με το μέτρον του ανθρωπίνου βίου. Είναι ευρύτερον πολύ τούτο δια να μη στηρίζονται αι απαισιοδοξίαι που γεννά το παρόν. Διότι, αι παντοειδείς δυσχέρειαι, είτε αυταί εκπηδούν από τα κοινωνικά προβλήματα, είτε είναι απότοκοι της προσφάτου ριζικής του Έθνους διαιρέσεως, είτε προέρχονται από την οικονομικήν κρίσιν, θα υπερπηδηθούν ασφαλώς. Της Ζωής το δικαίωμα είναι το ισχυρότερον πάντων. Και είθε την καλυτέραν Εθνικήν Ζωήν να προδιαγράψει το 1927, το οποίον Έτος Ανασυγκροτήσεως πρέπει να αποβεί».