Όργιο αδιαφάνειας στον ΟΑΣΘ, διαπιστώνει έλεγχος 6 επιθεωρητών

Όργιο αδιαφάνειας στον ΟΑΣΘ, διαπίστωσε εξονυχιστικός έλεγχος έξι επιθεωρητών για τις οικονομικές χρήσεις 2011 έως 2015. Και στην από 264 σελίδες έκθεσή τους, αναφέρουν το αμαρτωλό καθεστώς των απευθείας αναθέσεων και των άλλων αδιαφανών τρόπων λειτουργίας του Οργανισμού.

Η πολυσέλιδη έκθεση, που δημοσίευσε κατ’ αποκλειστικότητα η Voria.gr,  παραδόθηκε στους υπουργούς Μεταφορών και Οικονομικών στις 12 Δεκεμβρίου 2016 με την ένδειξη «εμπιστευτικό».

Ο έλεγχος ο οποίος έγινε τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2016 υπήρξε εξονυχιστικός. Στο μικτό κλιμάκιο των επιθεωρητών συμμετείχαν έξι άτομα. Δύο από το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, ένας οικονομικός επιθεωρητής, ένας δημοσιονομικός επιθεωρητής και δύο επιθεωρητές της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος Αττικής – Αιγαίου.

Στο πλαίσιο της έρευνας ελέγχθηκαν οι κάθε λογής δαπάνες (μισθοδοσία, ενοίκια, προμηθευτές, παροχές υπηρεσίας, καύσιμα, αναλώσιμα κ.ο.κ.), τα έσοδα, οι δανειακές συμβάσεις, τα περιουσιακά στοιχεία του Οργανισμού κ.ά.  

Είναι αι χαρακτηριστικό, όπως διαπιστώνουν στην έκθεσή τους οι επιθεωρητές, ότι μόνο για το χρονικό διάστημα 2010-2015 δόθηκαν από τον ΟΑΣΘ για ενοίκια συνολικά 11.442.715,08 ευρώ, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των μισθωμάτων, ύψους 9.236.686,37 ευρώ, καταβλήθηκε στον Προμηθευτικό Συνεταιρισμό «Ηρακλής» ο οποίος έχει στην ιδιοκτησία του όλους τους χώρους στέγασης των γραφείων του ΟΑΣΘ και τα αμαξοστάσια σε Φοίνικα και Σταυρούπολη και η μετοχική του σύνθεση κατά περίπου 65% είναι ίδια με τη μετοχική σύνθεση του ΟΑΣΘ.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι η συνεχιζόμενη μείωση του προσωπικού και από 2.625 άτομα που ήταν το 2010, έπεσε στα 2.330 άτομα το 2016. Η μεγαλύτερη μείωση (-12,44%) σημειώνεται στην ειδικότητα των οδηγών όπου υπάρχουν αρκετές κενές οργανικές θέσεις. Αντιθέτως υπήρξε αυξητική τάση στους διοικητικούς υπαλλήλους (+15,45%), στο βοηθητικό προσωπικό, στους πωλητές εισιτηρίων οι οποίοι υπερκαλύπτουν τις οργανικές θέσεις.

Υποψία για «ημετέρους»

Από δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε στις καρτέλες έντεκα υπαλλήλων διαπιστώθηκαν κάποια ευρήματα. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι σε κάποιες από τις αιτήσεις πρόσληψης εντοπίστηκε χειρόγραφη σημείωση ότι ο αιτών είναι κάτοχος ποσοστού μετοχής του ΟΑΣΘ (σε μια από τις αιτήσεις) ή συγγενής με εν ενεργεία εργαζόμενο του ΟΑΣΘ (σε τρεις αιτήσεις). Στην έκθεσή τους οι ελεγκτές εκτιμούν ότι αυτές οι σημειώσεις ενδεχομένως να είχαν αντίκτυπο στην προσμέτρηση των προσόντων των υποψηφίων, εν ολίγοις ίσως να έπαιξαν ρόλο κατά την πρόσληψή τους.

Διαπιστώθηκε επίσης ότι σε μια συγκεκριμένη περίπτωση δεν είχε γίνει αντιληπτό ότι το επαγγελματικό δίπλωμα οδήγησης ενός οδηγού είχε λήξει, ωστόσο, αυτός συνέχιζε να οδηγεί λεωφορεία. Εξ αιτίας αυτής της διαπίστωσης οι ελεγκτές διερωτώνται εάν λειτουργεί μηχανισμός ελέγχου σχετικά με τη λήξη των αδειών οδήγησης που οφείλει να έχει ο ΟΑΣΘ.

Μισθολογική δαπάνη

Οι μηνιαίες αποδοχές των εργαζομένων στον ΟΑΣΘ αποτελούνται από το βασικό μισθό, ορισμένα επιδόματα και κάποιες δευτερεύουσες αποδοχές. Από τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι κάθε επίδομα υπολογίζεται σε συνάρτηση ενός ή και περισσοτέρων επιδομάτων αθροιστικά, παράγοντας πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, αυξάνοντας τις συνολικές αποδοχές. Επίσης, το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας καταβάλλεται καθολικά προς όλους τους εργαζόμενους, ανεξαρτήτως ειδικότητας και θέσης. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ο βασικός μισθός να ανέρχεται περίπου στο 35% των συνολικών αποδοχών και το υπόλοιπο 65% να είναι επιδόματα.

Συγκεκριμένα, στο προσωπικό κίνησης χορηγούνται 26 επιδόματα, στο διοικητικό προσωπικό 21 και στο προσωπικό συντήρησης 11. Ενδεικτικά, εργαζόμενος με βασικό μισθό 578,27 ευρώ φτάνει με τα επιδόματα στα 2.153,58 ευρώ. Άλλος εργαζόμενος με 868,36 ευρώ βασικό μισθό, με τα επιδόματα φτάνει στα 4.370,90 μικτά.

Το μέσο ετήσιο μισθολογικό κόστος ανά εργαζόμενο ήταν ως εξής: το 2011 41.307,44 ευρώ, το 2012 42.559,97 ευρώ, το 2013 42.103,57 ευρώ, το 2014 42.708,54 και το 2015 έπεσε στα 38.777,74 ευρώ.

Επιπλέον διαπιστώθηκε ότι την περίοδο 2011-2015 καταβλήθηκαν άλλα 2. 438.071,56 ευρώ υπό μορφή «παροχής σε είδος» (δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης με τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ). Το ποσόν αυτό δεν αποτυπώθηκε στις οικονομικές καταστάσεις, γεγονός που στέρησε από το ελληνικό δημόσιο ποσόν 280.486,03 ευρώ από την μη απόδοση ΦΠΑ.

 Οι πάγιες δαπάνες

Πέρα από τη μισθοδοσία ο ΟΑΣΘ καταβάλλει δαπάνες για παροχή υπηρεσιών από τρίτους. Από τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι υπήρξαν μεγάλες διακυμάνσεις σε αυτές τις δαπάνες από έτος σε έτος. Έως 212,4% για τις δαπάνες σε δικηγόρους (51.464 ευρώ το 2010, 160.755,73 το 2011), έως 82.49% στις «λοιπές αμοιβές τρίτων» (54.339,67 ευρώ το 2010, 95.101,20 το 2011) και έως 185,18% στις αμοιβές συμβουλευτικών υπηρεσιών (54.000 ευρώ το 2012, 154.000 ευρώ το 2013).

Μπαράζ απευθείας αναθέσεων

Η ανάθεση των εργασιών παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών γίνονται ως «απευθείας συμβάσεις με διαπραγμάτευση». Το μεγαλύτερο μέρος παροχής αυτών των υπηρεσιών για το διάστημα 2010-2015 εμφανίζονται να παρέχουν στον ΟΑΣΘ εταιρίες εκπροσωπούμενες από τα ίδια άτομα, μεταξύ των οποίων και πρώην γενικός διευθυντής του Οργανισμού καθώς και πρόσωπα του άμεσου συγγενικού περιβάλλοντός του.

Από τον έλεγχο διαπιστώθηκε επίσης ότι μια συγκεκριμένη εταιρεία σύναπτε συμβάσεις με τον ΟΑΣΘ διετούς διάρκειας και τιμολογούσε τις υπηρεσίες της μετά τη λήξη της σύμβασης κάτι, που σύμφωνα με τους ελεγκτές «αντίκειται στις διατάξεις της αρχής της αυτοτέλειας των χρήσεων».

Οι επιθεωρητές προτείνουν το σύνολο των δαπανών αυτής της κατηγορίας (συμβάσεις παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών) να επανεξεταστεί εάν θα πρέπει να περιληφθούν στις δαπάνες βάσει των οποίων υπολογίζεται η αντισταθμιστική οφειλή που καταβάλλει το ελληνικό δημόσιο καθώς, όπως αναφέρουν, πολλές από αυτές τις υπηρεσίες θα μπορούσαν να παρασχεθούν από υπαλλήλους του ΟΑΣΘ.

Από τον δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε στην κατηγορία δαπανών «Γενικές δαπάνες υπηρεσιών και προμήθειας υλικών, ανταλλακτικών και αναλωσίμων» διαπιστώθηκε ότι οι περισσότερες συμβάσεις έργου γίνονταν με απευθείας αναθέσεις, ανεξαρτήτως του ύψους του προϋπολογισμού του έργου. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι πολλές συμβάσεις παρατείνονταν, έως τέσσερα έτη μετά τη λήξη τους, με τους ίδιους οικονομικούς όρους. Αυτό προβλέπεται στον Κανονισμό Προμηθειών του ΟΑΣΘ αλλά για «ειδικές περιπτώσεις», όμως οι ιθύνοντες έκαναν καθολική επίκληση αυτής της παραγράφου. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν οι ελεγκτές στην έκθεσή τους «μια διαδικασία που θα αναμενόταν να επιλέγεται σε ειδικές και έκτακτες περιπτώσεις άμεσης ανάγκης, αποτελεί πρακτική που ακολουθείται κατά κόρον από τον Οργανισμό».

Επιπλέον οι επιθεωρητές υπογραμμίζουν ότι «η σωρεία διαδοχικών συμβάσεων με κοινό θεματικό περιεχόμενο, με συχνή ανάθεση στον ίδιο ανάδοχο, αντί διαγωνιστικών διαδικασιών, θέτει ερωτήματα ως προς τη διασφάλιση συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού και ορθολογικής χρήσης των πόρων του ΟΑΣΘ». Προσθέτουν, δε, ότι «προς αυτή την κατεύθυνση συμπλέει και η υπογραφή συχνών συμπληρωματικών συμβάσεων για την παροχή ομοιογενών υπηρεσιών από ένα άτομο».

Κραυγαλέες περιπτώσεις

Οι ελεγκτές διαπιστώνουν επιπλέον τα εξής:

- Το έργο της συντήρησης της τηλεματικής, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 400.000 ευρώ ετησίως, ανατέθηκε με απευθείας ανάθεση ενώ θα μπορούσε να γίνει διαγωνισμός. Επιπλέον, η σύμβαση με τη συγκεκριμένη εταιρεία ενώ αρχικά παρατάθηκε για δύο χρόνια στη συνέχεια η παράταση ίσχυσε για 4ετια, με τους ίδιους όρους.

- Τα ίδια ισχύουν και για την ανάθεση του έργου της μηχανογράφησης και συστήματος ηχητικής αναγγελίας στάσεων, προϋπολογισμού επίσης περίπου 400.000 ευρώ ετησίως. Επιπροσθέτως, εδώ διαπιστώθηκε επιπλέον δαπάνη 40.000 ευρώ ετησίως για αμοιβή μηχανικού η οποία, σύμφωνα με τους ελεγκτές, θα μπορούσε να ενσωματωθεί στη συνολική παροχή υπηρεσιών από τον ανάδοχο και να μην επιβαρύνει περαιτέρω τον ΟΑΣΘ.

- Κάποιες συμβάσεις έχουν ημερομηνία έναρξης προγενέστερη από την ημερομηνία υπογραφής τους και σύμφωνα με τους ελεγκτές «χρήζουν διερεύνησης επαρκούς τυπικής επικύρωσης».

- Διαπιστώνεται επίσης ότι γίνεται «κυκλική ανάθεση» συμβάσεων, στους ίδιους αναδόχους, με απευθείας αναθέσεις. Επίσης, επισημαίνεται ότι την ίδια ημερομηνία υπογράφονται δυο και τρεις συμβάσεις με τον ίδιο ανάδοχο, για παρεμφερές έργο, ενώ θα μπορούσε να γίνει μια εργολαβία και να ανατεθεί με δημόσιο διαγωνισμό. Παρατηρείται, δηλαδή, «σπάσιμο» της εργολαβίας και ανάθεση όλων των επιμέρους έργων στην ίδια εταιρεία. Για παράδειγμα, στις 10 Δεκεμβρίου 2009 υπογράφηκαν τρεις συμβάσεις με τον ίδιο ανάδοχο οι οποίες αφορούσαν: υποστήριξη λογισμικού τηλεματικής (203.186 ευρώ), υποστήριξη για τη λειτουργία του συστήματος τηλεματικής (80.750 ευρώ) και συντήρηση εξοπλισμού τηλεματικής (126.103 ευρώ). Δηλαδή ένα έργο συνολικού προϋπολογισμού 410.039 ευρώ το οποίο αφορούσε την τηλεματική «έσπασε» στα τρία και ανατέθηκε στην ίδια εταιρία, με τρεις διαφορετικές συμβάσεις, υπογεγραμμένες την ίδια ημέρα.

Το σκάνδαλο με τα ακυρωτικά μηχανήματα

Από τη μη επιστροφή χρημάτων σε όσους εκδίδουν εισιτήριο από τα αυτόματα μηχανήματα μέσα στα λεωφορεία ο ΟΑΣΘ ωφελήθηκε το 2015 436.270,49 ευρώ, το 2014 429.020,30 ευρώ και το 2013 453.784,22 ευρώ.