Οι «Μαγεμένες» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Στη νέα θέση τους στην προστατευτική σκιά της στοάς του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ), βρίσκονται οι «Μαγεμένες», τα αντίγραφα τεσσάρων αμφίπλευρων αγαλμάτων, που είχαν κλαπεί από την πόλη το έτοςι 1864. Tα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν σήμερα Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου το μεσημέρι.

Οι αυθεντικές «Μαγεμένες» («Las Incantadas» στα σεφαραδίτικα), γνωστές και ώς «Καρυάτιδες της Θεσσαλονίκης», φυλάσσονται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου, αλλά τα πιστά αντίγραφά τους, φτιαγμένα στον Λούβρο, βρίσκονται εδώ και περίπου δύο χρόνια στη γενέθλια πόλη, στην οποία επέστρεψαν με αφορμή την επετειακή 80ή Διεθνή 'Εκθεση (ΔΕΘ).

Τότε είχαν φιλοξενηθεί στο περίπτερο 3 της ΔΕΘ-Helexpo και παρέμειναν εκεί και μετά τη λήξη της ΔΕΘ του 2015 (συγκεκριμένα μέχρι τον Ιανουάριο του 2016), έχοντας προσελκύσει με την αρχαία, αναλλοίωτη στον χρόνο, γοητεία τους πάνω από 200.000 επισκέπτες. Στη συνέχεια, «συσκευάστηκαν» μέσα στα ίδια κουτιά, με τα οποία μεταφέρθηκαν από το Παρίσι, και αποθηκεύτηκαν σε ειδικό χώρο του Διεθνούς Εκθεσιακού και Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλονίκης, όπου και παρέμειναν μέχρι σήμερα, που ήρθε η ώρα να κάνουν το σύντομο ταξίδι μέχρι το Αρχαιολογικό Μουσείο, διανύοντας τη Λεωφόρο Στρατού πάνω σε φορτηγά.

«Στήνουμε τα αντίγραφα των "Μαγεμένων" σε ημιυπαίθριο χώρο και συγκεκριμένα στη στοά του Αρχαιολογικού Μουσείου» εξήγησε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η διευθύντρια του Μουσείου, Πολυξένη Βελένη. Σύμφωνα με την ίδια, η παρουσία των αγαλμάτων στο Μουσείο είναι καρπός της αγαστής συνεργασίας μεταξύ της ΔΕΘ-Helexpo AE, της αρμόδιας αντιδημαρχίας (Τεχνικών 'Εργων) του Δήμου Θεσσαλονίκης και του Αρχαιολογικού Μουσείου. Η έλευση των αγαλμάτων στο ΑΜΘ έγινε ευρύτερα γνωστή μέσω των social media, μετά και την ανάρτηση φωτογραφιών από την υποδοχή τους στην επίσημη σελίδα του ΑΜΘ στο Facebook, με την ένδειξη «Μαγεμένες καλώς ήρθατε!».

Τα τέσσερα κατάλευκα αγάλματα, που χρονολογούνται από τον 2ο-3ο αιώνα μ.Χ., θα είναι από τον Σεπτέμβριο ορατά στους διαβάτες που περπατούν επί της Λεωφόρου Στρατού, διηγούμενα την ιστορία τους -για όποιον αναρωτηθεί και θελήσει να τη μάθει. Η φυσική θέση τους ήταν στη Στοά των Ειδώλων (εκεί όπου βρίσκεται σήμερα η Αρχαία Αγορά). Αυτό μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου του 1864, όταν -παρά την έντονη αντίδραση του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης- αποκολλήθηκαν βίαια από το κτίριο που κοσμούσαν, από τον Γάλλο Emmanuel Miller, και μεταφέρθηκαν στη Γαλλία με το μεταγωγικό πλοίο «La Truite». Επρόκειτο για την πρώτη επίσημα καταγεγραμμένη κλοπή που έγινε με την άδεια των οθωμανικών, τότε, Αρχών της πόλης.

Έκτοτε, έγιναν πολλές προσπάθειες για την επιστροφή τους στη Θεσσαλονίκη -μάταια. Κι αυτό παρά τις διαδοχικές διεκδικήσεις της ελληνικής πλευράς, τόσο κατά την ανάληψη του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας από την πόλη το 1997, όσο και το 2012 από τον δήμο. Τελικά, το νερό «μπήκε στο αυλάκι» με πρωτοβουλία που ανέλαβε η ΔΕΘ-Helexpo (με την αρωγή και άλλων φορέων και εταιρειών) για την επιστροφή όχι των αυθεντικών αγαλμάτων, αλλά έστω των πιστών αντιγράφων τους, στη γενέθλια πόλη τους, με αφορμή τα 80ά γενέθλια του εκθεσιακού φορέα. Το κόστος για την κατασκευή των αντιγράφων στο Μουσείο του Λούβρου και τη μεταφορά τους στη Θεσσαλονίκη έφτασε τα 117.000 ευρώ.

Ωστόσο, το ΑΜΘ δεν είναι ο τελευταίος σταθμός για τις «Μαγεμένες», που στη μία πλευρά τους εικονίζονται μία Μαινάδα, ο Διόνυσος, η Αριάδνη και η Λήδα με τον κύκνο-Δία και στην άλλη η Νίκη, η Αύρα, ένας Διόσκουρος και η αρπαγή του Γανυμήδη. Στόχος είναι να μεταφερθούν μελλοντικά όσο εγγύτερα γίνεται στη φυσική θέση τους. Εκεί από όπου ατένιζαν τη Θεσσαλονίκη επί αιώνες ολόκληρους, συναρπάζοντας τους κατοίκους και τους επισκέπτες της κοσμοπολίτικης πόλης, που ανάλογα με το θρήσκευμά τους, τις βάφτιζαν ο καθένας αλλιώς, αλλά πάντα περιβάλλοντάς τες με μία «μαγική» αύρα: «Είδωλα», «Μαγεμένες», «Las Incantadas», ακόμη και Μορφές Αγγέλων...

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ