Πρ. Στρ. «Κόδρα»: «Εις μνήμην» Μένιου Αλεξιάδη

του Μανόλη Λαμτζίδη*

Τις πρώτες πρωϊνές ώρες της Τρίτης 12 Δεκεμβρίου 2017, το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμαριάς με συντριπτική πλειοψηφία αποφάσισε να υποβάλει επίσημο αίτημα στην Κυβέρνηση για την παραχώρηση του χώρου του πρ. Στρ. Κόδρα. Το αίτημα αυτό συμπίπτει με την προειλημμένη απόφαση της Κυβέρνησης για την απόδοση του χώρου στην τοπική κοινωνία.

Ήταν μια ιστορική στιγμή, από αυτές που λίγες έχουμε βιώσει ως αιρετοί μέχρι σήμερα.

Ας θυμηθούμε τις τελευταίες σχετικές δραστηριότητες:

1. Στις 12 Ιουνίου 2017, οργανώνεται από τη ΡΕΚΚ ανοιχτή συγκέντρωση στο χώρο με κεντρικό ομιλητή τον Υπουργό Επικρατείας Χριστόφορο Βερναρδάκη, ο οποίος για λογαριασμό της Κυβέρνησης δεσμεύτηκε δημόσια για την απόδοση του χώρου.

2. Στα εγκαίνια της ΔΕΘ δημόσια δήλωση-δέσμευση-εξαγγελία του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για την απόδοση.

3. Επιτόπια επίσκεψη στο χώρο της Υφυπουργού Οικονομικών Κατ. Παπανάτσιου με την Διευθύντρια του Γραφείου Πρωθυπουργού Κατ. Νοτοπούλου επικεφαλής κλιμακίου στελεχών υπηρεσιών.

4. Δηλώσεις του ΥΕΘΑ Π. Καμμένου για απόδοση τμημάτων του χώρου, όπου εμπλέκεται το Υπουργείο στην τοπική κοινωνία.

5. Επανειλημμένες και διαδοχικές συσκέψεις ανοιχτές και κλειστές στο Γραφείο Πρωθυπουργού με αυτό το αντικείμενο.

Έξι μήνες μετά -χρόνος πρωτόγνωρος για τα ελληνικά δεδομενα- ανακοινώνεται ότι η Κυβέρνηση είναι έτοιμη με νομοθετική ρύθμιση να αποδώσει τις εκτάσεις που ανήκουν στο Υπ. Οικονομικών στην τοπική κοινωνία αναμένοντας σχετικό επίσημο αίτημα από τον τοπικό Δήμο.

Στην προσπάθεια αυτή, εξαιρετική ήταν η συμβολή των συνεργατών του Γραφείου Πρωθυπουργού Κατερίνας Νοτοπούλου (Διευθύντριας) και Γιάννη Αντωνιάδη (νομικού συμβούλου) .

Με την υποβολή του σχετικού αιτήματος , ύστερα από την απόφαση που λήφθηκε φαίνεται ότι θα υπάρξει σύμπτωση των δύο βουλήσεων με ΑΜΕΣΟ 

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ.

Η εξέλιξη αυτή, αποτελεί δικαίωση των αγώνων πρώτα από όλα του αείμνηστου Δήμαρχου Καλαμαριάς Μένιου Αλεξιάδη, ο οποίος πέτυχε από το 1966 ακόμα με το από 26.4.1966 Βασιλικό Διάταγμα το χαρακτηρισμό του χώρου ως «κοινόχρηστου πράσινου».

Το 1966 –όταν ήταν ήδη Δήμαρχος- με παρέμβασή του στον τότε Πρωθυπουργό Στ. Στεφανόπουλο πέτυχε να αποσπάσει έγγραφη εντολή του τελευταίου προς τους τότε κατέχοντες να παραδώσουν την περιοχή στο Δήμο Καλαμαριάς.

Το 1980 και το 1981 είχε επαναλάβει τις ενέργειες αυτές απευθυνόμενος στον τότε Πρωθυπουργό Γ Ράλλη. Υπέβαλε τότε ένα εκτενές υπόμνημα (αρ.πρωτ. 288/21.41981) αποσπώντας τη διαβεβαίωση για συμπαράσταση στις σχετικές διεκδικήσεις.

Ο αγώνας λοιπόν για απόδοση του «Κόδρα» στην τοπική κοινωνία έχει ένα ιστορικό βάθος τουλάχιστον μισού αιώνα(!)

Δίπλα σε αυτόν, δεκάδες πολίτες, αγωνιστές για το περιβάλλον και την προστασία της δημόσιας περιουσίας , συλλογικότητες και τοπικά κινήματα συνέχισαν να δίνουν αγώνες ώστε ο χώρος να περιέλθει στην τοπική κοινωνία.

Αναφέρομαι ενδεικτικά στο «Σύλλογο Κατιρλιωτών “’Aγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος” με επικεφαλής τον αειθαλή Πρόεδρό του Ηρακλή Μαστρογιαννάκη, που έδωσε και δίνει με συνέπεια και μαχητικότητα τον αγώνα και μέσω της τοπικής εφημερίδας «Προποντίς».

Η δημοτική αρχή, που διαδέχθηκε το Μένιο Αλεξιάδη συμπορευόμενη με τον τότε ΥΠΕΧΩΔΕ Κώστα Λαλιώτη αποδέχθηκε με απόφαση που λήφθηκε τον Ιούνιο του 1999 την ανάκληση του χαρακτηρισμού του χώρου ως «κοινόχρηστου πρασίνου».

Κατά της απόφασης αυτής αλλά και κατά της τότε δημοτικής αρχής προσέφυγαν στο ΣτΕ ιδιώτες και συλλογικότητες, όπως ο «Σύλλογος Κατιρλιωτών» , το σωματείο «Μικρό Έμβολο» κλπ. με αποτέλεσμα να ακυρωθεί η υπουργική απόφαση και να εκδοθεί η ιστορική απόφαση με αρ. 288/2003.

Στην περίπτωση εκείνη, η τότε δημοτική αρχή υπερασπιζόμενη την αλλοίωση του χαρακτήρα του χώρου βρέθηκε απέναντι στην τοπική κοινωνία και στις ανάγκες της.

Η αναγνώριση σήμερα και η επίκληση από αυτήν του περιεχομένου της απόφασης μπορεί να θεωρηθεί – εκτός από την αυτονόητη αποδοχή της νομικής δεσμευτικότητάς της - «έμπρακτη μετάνοια».

Πριν από λίγο καιρό, ας πούμε τον Ιανουάριο του 2017, αν κάποιος ρωτούσε έναν Καλαμαριώτη τι θα γίνει με το «Κόδρα» , θα του απαντούσε απελπισμένος «τίποτα» . Η απόδοση του χώρου στην τοπική κοινωνία , θα φάνταζε ως ανέκδοτο.

Μπάζα, που και ο ίδιος ο Δήμος απόθετε εκεί, απορρίμματα , προκλητικές αυθαίρετες κατασκευές, καταπατητές κάθε είδους, αδέσποτα ζώα σε σχηματισμούς αγέλης, που επιτίθενται σε περαστικούς, λαθροανασκαφές, άλλες παράνομες δραστηριότητες, ακόμα και εγκαταστάσεις μέσα στα εγκαταλειμμένα και μισοερειπωμένα διατηρητέα κτήρια οικογενειών άστεγων «ρακοσυλλεκτών», που εξορμούν και αφαιρούν στην κυριολεξία μπρός στα μάτια των αρχών από τους «μπλε κάδους ανακύκλωσης» εμπορεύσιμα υλικά (!) συνέθεταν μία εικόνα απόλυτης εγκατάλειψης και αδιαφορίας.

Ευτυχώς, το «Κόδρα» χάρη και σε όσους αγώνες και διεκδικήσεις προηγήθηκαν, έχει σήμερα τριπλή θωράκιση απέναντι σε καταπατητές και επίδοξους «εργολάβους»:

Α. Με την ιστορική απόφαση του ΣτΕ 288/2003 έγινε δεκτό ότι «…Δεν επιτρέπεται στο χώρο του πρ. Στρατοπέδου Κόδρα η μείωση ή η αλλαγή του κύριου προορισμού των χώρων πρασίνου, αποτελούντων βασικό στοιχείο της αρχής της βιωσίμου πόλεως….είναι ανεπίτρεπτη η «de facto» αναίρεση της λειτουργίας των χώρων πρασίνου με την πρόβλεψη εντός αυτών άλλων χρήσεων και λειτουργιών, επιτρεπομένων μόνον χρήσεων και κτιρίων τέτοιου χαρακτήρος που να υποβοηθούν την απόλαυση του πρασίνου από το κοινό και δεν αναιρούν την βασική πολεοδομική λειτουργία (δηλ. του πρασίνου)…»

Β. Με το αναθεωρημένο ΓΠΣ του Δήμου Καλαμαριάς «….καθορίζεται η χρήση του ως χώρου αστικού πρασίνου υπερτοπικού χαρακτήρα και απαγορεύεται οποιαδήποτε επιπλέον δόμηση-πλην της υφισταμένης – . Ειδικότερα προβλέπονται οι χώροι του Μουσείου Προϊστορικών Αρχαιοτήτων και του ανοικτού θεάτρου, επιτρέπεται η εγκατάσταση πολιτιστικών λειτουργιών (πολιτιστικά κέντρα, αίθουσες πολιτιστικών εκδηλώσεων), ενώ δεν επιτρέπεται η περαιτέρω επέκταση των 16 στρατιωτικών κτηρίων με νέα δόμηση, αν και επιτρέπεται νέα δόμηση σε δύο κτήρια Κ28 και Κ29, τα οποία προορίζονται για την εξυπηρέτηση των αναγκών της ΙΣΤ ΕΠΚΑ .

Στο ΓΠΣ συμπεριλαμβάνεται και μία «περίεργη διάταξη», σύμφωνα με την οποία «…Ουδεμία περιβαλλοντική ή πολεοδομική μελέτη θα εγκρίνεται σε χώρους που βρίσκονται εντός των τμημάτων των στρατοπέδων «Κόδρα» ……χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας….» (!!!)

Γ. Με τους κυρωμένους δασικούς χάρτες , εντασσόμενος στην απόλυτη προστασία που παρέχει η ισχύουσα δασική νομοθεσία έναντι κάθε είδους παρεμβάσεων.

Για τις «ασυμβατότητες» ανάμεσα στην 288/2003 και το αναθεωρημένο ΓΠΣ έχουν ήδη προσφύγει και εκκρεμεί στο Ε Τμήμα του ΣτΕ προσφυγή, η οποία αναμένεται να εκδικαστεί στις 14 Μαρτίου 2018.

Υπολογίζεται ότι μέχρι τότε, η αναγκαία εκτεταμένη τοπική διαβούλευση θα έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό , ώστε να έχει ολοκληρωθεί μία μελέτη αξιοποίησης του χώρου σύμφωνα με μία ενιαία κατεύθυνση με προέχουσα τη χρήση του ως χώρου πρασίνου και να γεφυρωθούν οι αντιθέσεις.

Η Καλαμαριά , πυκνά δομημένη , έχει προεχόντως ανάγκη από εκτάσεις που θα λειτουργούν ως «αποθήκες οξυγόνου».

Το μέλλον του πρ. Στρ. Κόδρα ως ενιαίου συνόλου , θα κριθεί όχι μόνο στο επίπεδο της νομοθετικής ρύθμισης, αλλά και με βάση μια εκτεταμένη διαβούλευση στο εσωτερικό της τοπικής κοινωνίας – και όχι μόνο- ώστε το πρ. Στρ. Κόδρα, από «χώρος εγκατάλειψης» να μετατραπεί σε χώρο προσιτό και φιλικό στους πολίτες για την αναψυχή τους, την αισθητική τους απόλαυση, την πρόσβαση σε «ήπιες» πολιτιστικές εκδηλώσεις που δε θα αλλοιώνουν το χαρακτήρα του χώρου, σε μία αληθινή «αποθήκη οξυγόνου», που θα αλλάξει το μικροκλίμα της περιοχής και θα αναβαθμίσει και την ποιότητα ζωής συνολικά.

Ο Μανόλης Λαμτζίδης είναι δικηγόρος, πρ. Πρόεδρος ΔΣΘ, Αντιπρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς