Πρωτοχρονιά 1951: Οι συλλήψεις των φιλειρηνιστών νέων της Θεσσαλονίκης

του Σπύρου Κουζινόπουλου
Λίγη ώρα πριν ο κόσμος αποχαιρετίσει το έτος 1950 για να υποδεχθεί το 1951, η Γενική Ασφάλεια Θεσσαλονίκης εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό στην πόλη για να συλλάβει τα μέλη ενός ..... "σατανικού δικτύου κατασκόπων", όπως διατείνονταν, επικεφαλής του οποίου ήταν ένας 23χρονος νέος από το Παγκράτι Αθηνών, ο Νίκος Νικηφορίδης, και μέλη του καμιά εικοσαριά Θεσσαλονικείς μαθητές, οι περισσότεροι από αυτούς με κοντά παντελόνια.

.
Ποιο ήταν το.. φοβερό και τρομερό και σατανικό έγκλημα που είχαν διαπράξει; Το ότι συγκέντρωναν υπογραφές κάτω από μία διακήρυξη, τη "Διακήρυξη της Στοκχόλμης", που ζητούσε να σταματήσει το κυνηγητό των εξοπλισμών από τις δύο τότε υπερδυνάμεις ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Μία διακήρυξη που είχε προκύψει από ένα παγκόσμιο συνέδριο ειρήνης, το οποίο είχε πραγματοποιηθεί λίγο νωρίτερα στην πρωτεύουσα της Σουηδίας, με πρόεδρο τον Αϊνστάϊν και μέλη του προεδρείου του τον Μπέρναρντ Ράσσελ και νομπελίστες όπως το ζεύγος Ζολιό Κιουρί κ.α.

Νίκος Νικηφορίδης

Τη διακήρυξη, είχαν υπογράψει περίπου 200.000.000 άτομα σε όλο τον κόσμο, ενώ υπογραφές συγκέντρωνε στην Αθήνα ανεμπόδιστα μία επιτροπή ειρήνης με επικεφαλής τον ποιητή Κώστα Βάρναλη. Μόλις όμως τα σαίνια της Γενικής Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Νικόλαο Μουσχουντή, πληροφορούνται τη συγκέντρωση υπογραφών στην πρωτεύουσα της ελληνικής Μακεδονίας, οσμίζονται .... "κομμουνιστικό δάκτυλο" και "πράκτορες της Μόσχας". 
Κι' έτσι, όλη τη νύχτα της 31 Δεκεμβρίου 1950 προς 1η Ιανουαρίου 1951, την ώρα που οι πολίτες κόβουν τη βασιλόπιτα, προβαίνουν σε συλλήψεις του Νικηφορίδη και των μαθητών και σε συνέχεια σε ανάκριση, με φριχτά βασανιστήρια των νεαρών γυμνασιόπαιδων, για να αποκαλύψουν τους φοβερούς και τρομερούς "ερυθρούς κατασκόπους" με τους οποίους τάχα συνδέονταν.

Μιχάλης Βουτυράς

Στη διάρκεια εκείνων των μεσαιωνικών βασανιστηρίων στην ασφάλεια, θα υποκύψει στα τραύματά του ο νέος  Μιχάλης Βουτυράς, που οι δήμιοι τον χτυπούσαν αν και γνώριζαν ότι ήταν παράλυτος από πολιομυελίτιδα. Ένω ένας ακόμη μαθητής, ο Λεωνίδας Δούκας, ο πατέρας του οποίου είχε πνιγεί λίγο καιρό πριν στο ναυάγιο του "Χειμάρα", θα μείνει ανάπηρος για όλη την υπόλοιπη ζωή του από την... περιποίηση των βασανιστών του.

Βαφτίζεται «ασύρματος» ένα κοινό ραδιόφωνο
Παρά τα άγρια βασανιστήρια, δεν καταφέρνουν να βρουν κανένα ενοχοποιητικό στοιχείο που να αποδεικνύει την προκατασκευασμένη ανόητη θεωρία τους περί "διεθνούς συνωμοσίας" και "δικτύου κατασκόπων". Πολύ περισσότερο που στην αστυνομική ανακοίνωση της Αστυνομίας, στις 17 Ιανουαρίου 1951, αναφέρονταν ότι ο Νικηφορίδης, μαζί με πέντε μαθητές που μετείχαν στην επιτροπή συγκέντρωσης των υπογραφών και άλλους εννέα που απλώς υπέγραψαν την Έκκληση της Στοκχόλμης, ενεργούσαν βάση ενός «διεθνούς κομμουνιστικού σχεδίου που προέβλεπε με το πρόσχημα της φιλειρηνικής δραστηριότητος… σαμποτάζ και πολιτικάς δολοφονίας». 

Μάλιστα, ως πειστήριο, για να αποδείξουν τη θεωρία τους, εμφανίζουν ένα κοινό ραδιόφωνο αμερικανικής κατασκευής που κατείχαν οι ειρηνιστές νέοι και το οποίο οι... Κλουζώ της Ασφάλειας το εμφανίζουν ως … «ασύρματο». Μία θεωρία που καταρρέει  πλήρως στη δίκη, στο έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης, όπου ακόμη και ειδικοί του Στρατού βεβαιώνουν πως πρόκειται για ραδιόφωνο, από αυτά που κατά εκατομμύρια κυκλοφορούσαν τότε στις ΗΠΑ.
Παρ' όλα αυτά, το έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης, με την απόφαση που εκδίδει στις 24 Φεβρουαρίου 1951, επιβάλλει την ποινή του θανάτου στον Νίκο Νικηφορίδη, ισόβια δεσμά στους συγκατηγορουμένους του Δούκα και Δαμιανίδη και ποινές κάθειρξης από 16 έως 4 χρόνια σε άλλους 10 νεαρούς φίλους της ειρήνης.
Ξεσηκώνεται αμέσως ένα διεθνές κύμα κατακραυγής, ενώ η βασίλισσα Φρειδερίκη υπόσχεται στη μητέρα του Νικηφορίδη, ότι θα απονεμηθεί χάρις στον γιο της. Παρ' όλα αυτά, ο νεολαίος αγωνιστής της ειρήνης θα εκτελεστεί στις 5,30 το πρωί της 5ης Μαρτίου 1951 στον συνήθη τόπο εκτελέσεων, πίσω από το Γεντί Κουλέ. Τα τελευταία λόγια του Νίκου Νικηφορίδη, σύμφωνα με τον εφημέριο παπα-Βασίλη Καϊμάκη που κοινώνησε τον μελλοθάνατο, ήταν «Πεθαίνω για την ειρήνη». 

*Τα στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Σπύρου Κουζινόπουλου «Η εκτέλεση της ειρήνης-Υπόθεση Νικηφορίδη», που είχε κυκλοφορήσει το 1988 από τις εκδόσεις Καστανιώτη, εξαντλήθηκε και επανακυκλοφόρησε το Μάρτιο 2021 από την Εφημερίδα των Συντακτών.