Φεβρουάριος 1937: δημιουργείται το κάτεργο της Ακροναυπλίας

Τέτοιες ημέρες του Φεβρουαρίου 1937, το ενετικό φρούριο της Ακροναυπλίας, μετατρέπεται από τη δικτατορία Μεταξά σε φυλακή, με σκοπό να συγκεντρώσει εκεί τα στελέχη του ΚΚΕ, να απομονώσει τις χιλιάδες των εξόριστων κομμουνιστών που κρατούνταν στις φυλακές και τα ξερονήσια της εξορίας, από την ηγεσία τους. Τους πολιτικούς κρατούμενους της Ακροναυπλίας οι αρχές της δικτατορίας τους παρέδωσαν σιδηροδέσμιους στους Ναζί όταν αυτοί εισέβαλαν στη χώρα μας τον Απρίλιο του 1941.

Ένας από τους κρατούμενους στην Ακροναυπλία

Αιώνιο όνειδος εκείνου του ανελεύθερου δικτατορικού καθεστώτος, αποτέλεσε το γεγονός ότι με την κατάληψη της Ελλάδας στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τα όργανα της δικτατορίας παρέδωσαν τους 636 δεσμώτες της Ακροναυπλίας στις δυνάμεις Κατοχής, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς, περισσότεροι από το ένα τρίτο, να εκτελεστούν στη συνέχεια ως «αντίποινα» για τη δράση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.
Ακροναυπλία! Το «Ιτς Καλέ», όπως το 'ξεραν οι πιο παλιοί, το παλιό ενετικό φρούριο στην άκρη του Ναυπλίου. Γαντζωμένο στο βράχο, τριακόσια σκαλιά πάνω απ' τη θάλασσα. Μετατράπηκε σε στρατόπεδο πολιτικών κρατουμένων το Φεβρουάριο του 1937, έξι μήνες μετά από την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου από τον Μεταξά και διαλύθηκε το Φεβρουάριο του 1943. Εξακόσιοι είκοσι πέντε κρατούμενοι πέρασαν από το κάτεργο αυτό και στην πλειοψηφία τους ήταν ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και του εργατικού κινήματος.

Εσωτερικά ο θάλαμος των φυλακών

Σύμφωνα με το γιατρό Αντώνη Φλούντζη *, που υπήρξε κι' αυτός κρατούμενος στις φοβερές φυλακές-στρατόπεδο επί έξι χρόνια, από την ίδρυσή του ως τη διάλυσή του, το δικτατορικό καθεστώς Μεταξά συγκέντρωσε στην Ακροναυπλία από τους τόπους εξορίας και τις φυλακές, τα σημαντικότερα στελέχη του ΚΚΕ για να μπορεί να τα έχει σε πλήρη απομόνωση.

Το προαύλιο ανάγνωσης

Τα όργανα του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου,  δε δίστασαν μπροστά σε κανένα μέσο, προκειμένου να πετύχουν το σκοπό τους που ήταν να εξοντώσουν, να συντρίψουν σωματικά και ψυχικά, να κουρελιάσουν ηθικά, να ρεζιλέψουν και να αχρηστεύσουν τον ηγετικό πυρήνα του ΚΚΕ. Και δεν υπήρχε έλεος για όποιον δεν έκανε «δήλωση μετανοίας», για όποιον δεν αποκήρυσσε το Κομμουνιστικό Κόμμα, για όποιον δεν έσκυβε το κεφάλι.
Υπολόγιζαν ότι με αυτόν τον τρόπο θα τσάκιζαν την αντίσταση του λαού και θα τον υποχρέωναν να αποδεχτεί τα αγαθά της «νέας τάξης πραγμάτων», του «τρίτου ελληνικού πολιτισμού».

Κρατούμενοι στην Ακροναυπλία

Μία καθαρά εγκληματική και ανθελληνική στάση της δικτατορίας Μεταξά, εκδηλώθηκε όταν με την επίθεση της φασιστικής Ιταλίας κατά της χώρας μας και την κήρυξη του πολέμου, οι έγκλειστοι στην Ακροναυπλία κρατούμενοι ζήτησαν να πάνε στο μέτωπο για να πολεμήσουν. Τα όργανα του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, όχι μόνο τους το αρνούνται, αλλά τους παραδίδουν κι από πάνω στους ναζί. Κι' όταν το 1943, το στρατόπεδο καταργείται με τη μεταφορά των κρατουμένων σε άλλες φυλακές, δεκάδες παλικάρια της Ακροναυπλίας, που στο μεταξύ έχουν μεταφερθεί στο Χαϊδάρι, εκτελούνται στην Καισαριανή, ενώ πολλοί άλλοι Ακροναυπλιώτες τουφεκίζονται στο χιτλερικό στρατόπεδο "Παύλου Μελά" της Θεσσαλονίκης.

Πολιτικοί κρατούμενοι, στην κηδεία του Ακροναυπλιώτη Μάγκου που πέθανε

από «εξάντληση συνέπεια υποσιτισμού», στις 18 Μαΐου 1942 στη φυλακή.

Ένα άλλο μεγάλο έγκλημα, σημειώθηκε το 1941–1942, την περίοδο της μεγάλης πείνας, όταν 35 κρατούμενοι στην Ακροναυπλία πέθαναν από πείνα, από τους οποίους οι

 τρεις ήταν πολιτικοί κρατούμενοι και οι 32 ποινικοί κρατούμενοι. Εξαιτίας της πείνας και της καχεξίας, δεκάδες ήταν οι πολιτικοί κρατούμενοι στην Ακροναυπλία που είχαν προσβληθεί από φυματίωση. Από αυτούς οι 22, μεταφέρθηκαν στις 7 Μαίου 1942 στο σανατόριο της Πέτρας Ολύμπου, από όπου οι περισσότεροι οδηγήθηκαν στη συνέχεια στη Θεσσαλονίκη στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Άλλοι 58 Ακροναυπλιώτες εκτελούνται από τους Ιταλούς  στις 6 Ιουνίου 1943 στο Κούρνοβο,  τέσσερις (4) Ακροναυπλιώτες εκτελούνται στις 12 Δεκεμβρίου 1943 στο Χαϊδάρι και 160 Ακροναυπλιώτες (από τους 200 που συνολικά εκτελέστηκαν) εκτελούνται από τους Γερμανούς στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του 1944. Συνολικά από τους 626 Ακροναυπλιώτες εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς οι 239.

Ο Δημήτρης Γληνός το 1937 με τους δασκάλους της Ακροναυπλίας

Η παράδοση των πολιτικών κρατούμενων από τους Έλληνες χωροφύλακες στους Γερμανούς Nαζί, είναι ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα. Οι κρατούμενοι στις φυλακές δεν είχαν διαπράξει κανένα ποινικό έγκλημα. Στις φυλακές ήταν για τις ιδέες τους και φυλακίστηκαν με βάση το ιδιώνυμο του 1929.

Με στοιχεία από το βιβλίο του Αντώνη Φλούντζη, Ακροναυπλία και Ακροναυπλιώτες, Αθήνα 1979, εκδόσεις Θεμέλιο