Η γένεση και τα παρασκήνια του Μακεδονικού ζητήματος

Μία εικόνα από το συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη το 1992

του Σπύρου Κουζινόπουλου*
Επειδή πολλά γράφονται και λέγονται τελευταία, σχετικά με το λεγόμενο Μακεδονικό ζήτημα, και οι πατριδοκάπηλες κραυγές δεν έχουν τέλος, παραθέτουμε στη συνέχεια κάποια στοιχεία από το βιβλίο μας "Τα παρασκήνια του Μακεδονικού ζητήματος", που δημοσιεύονταν σε συνέχειες στην εφημερίδα ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ πριν τρεις περίπου δεκαετίες, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Καστανιώτης" εδώ και μία δεκαετία, και θεωρούμε ότι είναι τόσο επίκαιρο στις μέρες μας, σα να γράφτηκε μόλις χτες. 

Βουλγαρική τσέτα στην εξέγερση του 1903

Η γένεση του προβλήματος
Η προσπάθεια δημιουργίας εθνικής Μακεδονικής συνείδησης, ξεκινάει με την επανάσταση του Ίλιντεν, την ημέρα του Προφήτη Ηλία, στις 2 Αυγούστου 1903, στη βορειοδυτική Μακεδονία, από την αυτονομιστική οργάνωση "Εσωτερική Μακεδονική  Επαναστατική Οργάνωση" ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, με το σύνθημα «Η Μακεδονία για τους Μακεδόνες».
Η οργάνωση, με αρχικά VMRO, είχε ιδρυθεί στις 23 Οκτωβρίου 1893, εδώ στη Θεσσαλονίκη, στο σπίτι του Χρίστο Μπαταντζίεφ, από τέσσερις Βουλγάρους που κατοικούσαν στην πόλη μας.
Σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό, Χένρι Μπρέλσφορντ, το Ίλιντεν ήταν η πρώτη οργανωμένη απόπειρα του βουλγαρικού στοιχείου στη Μακεδονία και τη Θράκη, που οδήγησε πέντε χρόνια αργότερα, στα 1908, στη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βουλγαρίας.
Σήμερα, αυτή η επανάσταση γιορτάζεται στη γειτονική χώρα ως εθνική επέτειος. Όμως το τραγελαφικό στην περίπτωση, είναι ότι οι μεν Σκοπιανοί τιμούν τους επαναστάτες του 1903 ως «Μακεδόνες», οι δε Βούλγαροι τους τιμούν ως Βουλγάρους.


Οι τρομοκρατικές ενέργειες και οι "Βαρκάρηδες"
Να θυμηθούμε ότι στο πλαίσιο εκείνων των αυτονομιστικών ενεργειών, τέσσερις μήνες νωρίτερα,  τον Απρίλιο του 1903 μια εθνικιστική ομάδα  νεαρών Βουλγάρων, με την επωνυμία Γεμιτζήδες («Βαρκάρηδες»), είχε εξαπολύσει σειρά τρομοκρατικών βομβιστικών επιθέσεων, εδώ στη Θεσσαλονίκη. Όπως στο γαλλικό επιβατηγό πλοίο «Γουανταλκιβίρ», στην "Οθωμανική Τράπεζα", αλλά και επιπέσεις κατά του εργοστασίου φωταερίου και ελληνικών καταστημάτων της πόλης με αποκορύφωμα την ανατίναξη της οθωμανικής τράπεζας και της παραπλήσιας γερμανικής λέσχης.
Εκείνη την εποχή η Ελλάδα βρισκόταν ακόμη κάτω από την επίδραση της ήττας του 1897. Στην πολιτική κυριαρχούσαν το κομματικό συμφέρον και ο τυφλός φανατισμός. Οι κυβερνήσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, αλλά χωρίς πρόγραμμα και χωρίς σαφή εσωτερική ή εξωτερική πολιτική, ενώ ο στρατός παρουσίαζε εικόνα πλήρους αποσύνθεσης.
Όλη εκείνη η αυτονομιστική δραστηριότητα ατόνησε τα επόμενα χρόνια χάρη στη σθεναρή ελληνική απόκρουσή της, με τον Μακεδονικό Αγώνα αλλά και τη ριζική ανατροπή του χάρτη της περιοχής, ύστερα από την απελευθέρωση των εδαφών της Βόρειας Ελλάδας και τους Βαλκανικούς πολέμους που οδήγησαν στην ανταλλαγή των πληθυσμών.

Η δίκη των Γεμιτζήδων από Οθωμανικό δικαστήριο

Πλήρης αδράνεια για τρία τέταρτα του αιώνα
Για περίπου τρία τέταρτα του αιώνα, υπήρχε πλήρης σχεδόν αδράνεια της ελληνικής πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας στο Μακεδονικό ζήτημα. Καθώς θέση όλων των μεταπολεμικών κυβερνήσεων ήταν ότι πρόκειται για ανύπαρκτο ζήτημα. Όπως πολύ εύστοχα παρατηρούσε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Δημήτριος, κατά την ομιλία του στο 57ο συνέδριο της  Παμμακεδονικής Ένωσης Αμερικής, τον Ιούλιο του 2003 στη Βοστόνη, όπου ήμουνα παρόν, από τα 800 περίπου βιβλία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ που εμπεριέχουν το λήμμα «Μακεδονία» ή «Μακεδονικό», περισσότερα από 720 στηρίζονται σε πηγές των Σκοπίων και ελάχιστα σε ελληνικές.
Το σοκ που προκλήθηκε στην ελληνική κοινή γνώμη και την πολιτική μας ηγεσία το 1991 από την ανεξαρτητοποίηση της λεγόμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» από την ενιαία μέχρι τότε Γιουγκοσλαβία, αποκάλυψε μια δική μας αδυναμία: την απουσία συστηματικής μελέτης πάνω στις νεότερες εξελίξεις του μακεδονικού προβλήματος και της αντίκρουσης των ιστορικών και πολιτικών ανακριβειών που προβάλλονταν από το γειτονικό κράτος.
Πρόκειται για σελίδες που έμειναν ασυμπλήρωτες επί πολλές δεκαετίες εξαιτίας διάφορων πολιτικών και άλλων σκοπιμοτήτων, αλλά και λόγω των ανώμαλων καταστάσεων τις οποίες γνώρισε το ελληνικό κράτος έως πρόσφατα, με τους πολέμους, τα πραξικοπήματα, τις δικτατορίες, τις ξένες επεμβάσεις, τον εμφύλιο σπαραγμό.

Ο στρατιωτικός αρχηγός της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας του

ΕΛΑΣ, Ευριπίδης Μπακιρτζής, την ημέρα της απελευθέρωσης

Η στάση της ελληνικής Αριστεράς

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, παρουσιάζει η στάση της ελληνικής Αριστεράς στην ιστορική διαμόρφωση του ζητήματος. Και μπορούμε αβίαστα να πούμε, ότι εκτός από τις δύο μελανές περιόδους, το 1924 και το 1949, που το ΚΚΕ είχε οδηγηθεί, λόγω των συνθηκών, να υιοθετήσει την επιζήμια θέση περί «ενιαίας και ανεξάρτητης Μακεδονίας», υπό την ασφυκτική όπως προκύπτει πίεση της Κομιτέρν, το υπόλοιπο διάστημα και κυρίως την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης, όταν έπαιρναν σάρκα και οστά οι προσπάθειες του Τίτο να δημιουργήσει μία πλαστή εθνότητα και ένα ψευδεπίγραφο κράτος - το ίδιο που είχε πράξει και με τη δημιουργία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης - η στάση του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος στην υπόθεση "Μακεδονικό ζήτημα", ήταν καθαρά πατριωτική.
Παραθέτουμε στο τέλος του βιβλίου μας “Τα παρασκήνια του Μακεδονικού ζητήματος”, την ομιλία που είχε εκφωνήσει στις 30 Οκτωβρίου 1944, τη μέρα της εισόδου του ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη, ο στρατιωτικός αρχηγός της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας, συνταγματάρχης Ευριπίδης Μπακιρτζής. Ο οποίος, την πρώτη διαταγή που είχε εκδώσει από την απελευθερωμένη πλέον Μακεδονική πρωτεύουσα, ήταν προς τις μονάδες του ΕΛΑΣ που βρισκόταν στα βόρεια σύνορα της χώρας. Καλώντας τες να ενισχύσουν τις φρουρές, ώστε να εμποδίζουν την είσοδο στο ελληνικό έδαφος προπαγανδιστών από τα Σκόπια που προσπαθούσαν να κάνουν διαλυτική δουλειά στις γραμμές του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ αλλά και στις τάξεις των Ελλήνων σλαυομακεδόνων.

Ντίμιταρ Βλάχοφ

Ντίμιταρ Βλάχοφ: Μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα
Αξίζει νομίζουμε να σκιαγραφήσουμε το πορτρέτο μίας αμφιλεγόμενης προσωπικότητας. Του ανθρώπου που καλλιέργησε στην Κομιτέρν την ιδέα της ανεξάρτητης Μακεδονίας ως Βουλγαρική εκδοχή και αργότερα επέβαλε στον Τίτο την ίδια ιδέα ως Γιουγκοσλαβική εκδοχή για την υλοποίηση των μεγαλοκρατικών σχεδίων του Γιουγκοσλάβου ηγέτη.
Επρόκειτο για τον Ντίμιταρ Βλάχοφ, που είχε γεννηθεί το 1878 στο Κιλκίς, εγκαταστάθηκε πολύ μικρός με την οικογένειά του στη Σόφια της Βουλγαρίας, όπου τελείωσε το βουλγαρικό σχολείο και είχε έρθει στις αρχές του αιώνα στη Θεσσαλονίκη προς αναζήτηση εργασίας. Πολύ γρήγορα, εντάχθηκε στη Φεντερασιόν, τη σοσιαλιστική οργάνωση που είχε ιδρύσει ο Αβραάμ Μπεναρόγια και το 1908, μετά την επανάσταση των Νεότουρκων, είχε εκλεγεί βουλευτής Θεσσαλονίκης με τη Φεντερασιόν στο Οθωμανικό Κοινοβούλιο. Αργότερα όμως και ιδιαίτερα μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 από τον Ελληνικό Στρατό, ο Βλάχοφ άρχισε να προπαγανδίζει μανιωδώς τις βουλγαρικές θέσεις και να εργάζεται υπονομευτικά κατά των ελληνικών αρχών. Οι οποίες,  τον απέλασαν το 1913 και τότε επέστρεψε στη Βουλγαρία όπου εργάστηκε ως υπάλληλος του βουλγαρικού κράτους.
Λίγο αργότερα εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Βουλγαρίας το οποίο σύντομα τον στέλνει στη Μόσχα, στην έδρα της Κομιτέρν, ως μέλος της μόνιμης αντιπροσωπείας του Κομμουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας. Και στη συνέχεια, όταν δημιουργήθηκε η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία, στάλθηκε στη Βιέννη, όπου ήταν η έδρα της, ως μέλος του τριμελούς «πολιτικού σοβιετομακεδονικού επιτελείου», που εκτός του Βλάχοφ αποτελούνταν από τους Ν. Χαρλάκοφ και Π. Τσαούλεφ.
Ο  Βλάχοφ, ήταν ο εμπνευστής του περίφημου Μανιφέστου της ΕΜΕΟ, που είχε δώσει στη δημοσιότητα η ΒΚΟ, στις 15 Ιουλίου 1924, όπου ενώ αρχικά διατυπώνονταν το δόγμα ότι «η Μακεδονία στα φυσικά γεωγραφικά της όρια κατοικείται από πολύχρωμο στη σύνθεσή του πληθυσμό», στη συνέχεια αυτός ο «πολύφυλος και πολύχρωμος» πληθυσμός μετατρέπονταν σε «μακεδονικό λαό» και μάλιστα «με ενιαία πολιτική συνείδηση».
Οι θέσεις εκείνες προκάλεσαν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε όλα τα Κομμουνιστικά κόμματα της βαλκανικής που οδήγησαν σύντομα στη διάλυση της ΒΚΟ. Μετά από αυτό, η Κομιτέρν απέστειλε τον Βλάχοφ ως σύνδεσμό της δίπλα στον Τίτο, για να τον ελέγχει, καθώς από τότε είχε αρχίσει ο γιουγκοσλάβος ηγέτης να εμφανίζει τάσεις ανεξαρτητοποίησης έναντι της Μόσχας και του Στάλιν. Ο Βλάχοφ φέρεται να είναι αυτός που υπέβαλε την ιδέα στον Τίτο να δημιουργήσει στις 2 Αυγούστου 1944 την «Ομόσπονδη Λαϊκή Δημοκρατία Μακεδονίας».

Δόθηκε το όνομα Μακεδονία για την αντιμετώπιση φιλοβουλγαρικών στοιχείων
Λόγω κυρίως της ανομοιογενούς σύνθεσης των πληθυσμών που κατοικούσαν στην περιοχή των Σκοπίων, της ακαθόριστης εθνικότητάς τους (μουσουλμάνοι, Σέρβοι, Αλβανοί, Τσιγγάνοι, Έλληνες, Βούλγαροι, κλπ.), αλλά και της έντονης δραστηριότητας των φιλοβουλγαρικών στοιχείων, η δύναμη της περιφερειακής επιτροπής Σκοπίων του Κομμουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας ήταν εξαιρετικά ισχνή. Ο ίδιος ο Τίτο σε ένα γράμμα του το 1938 στον Δημητρόφ, του αναφέρει ότι αντίθετα με ότι συνέβαινε με τις άλλες οργανώσεις του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας, στα Σκόπια οι τοπικές οργανώσεις είναι ασύνδετες μεταξύ τους, ενώ δεν υπάρχουν ούτε καν καθοδηγητικά στελέχη. Για να ξεπεραστεί αυτή η δυσκολία, στην 4η Συνδιάσκεψη του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας που συνήλθε το Δεκέμβριο του 1934 στη Λιουμπλιάνα, αποφασίστηκε να δημιουργηθεί Κ.Κ. Μακεδονίας στο πλαίσιο του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας.
Όμως μόλις τα βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν ως σύμμαχοι του Χίτλερ στην περιοχή των Σκοπίων, τον Απρίλιο 1941 ολόκληρη η Περιφερειακή Επιτροπή Μακεδονίας του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας με επικεφαλής τον γραμματέα της, Μεθόδιο Σάρλο-Σάταροφ, ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει το Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας και ότι στο εξής ανήκει στο Κ.Κ. Βουλγαρίας. Ο Τίτο για να αναπληρώσει το κενό που δημιουργήθηκε προχώρησε στην ίδρυση, τον Αύγουστο του 1941 νέας  Περιφερειακής Επιτροπής του Κ.Κ.Γ. με γραμματέα της τον Λάζαρ Κολισέφσκι. Επειδή όμως οι κομμουνιστές των Σκοπίων εξακολουθούσαν  να αναγνωρίζουν μόνο την παλιά περιφερειακή επιτροπή, ο Τίτο προχώρησε τον Σεπτέμβριο του 1941 στη δημόσια αποκήρυξη του Σάρλο.

Σβέτοζαρ Βουκμάνοβιτς-Τέμπο

 Η προσπάθεια παγίδευσης του ΕΛΑΣ
Η κατάσταση άλλαξε μόνο προς το καλοκαίρι του 1943, όταν ο Σβέτοζαρ Βουκμάνοβιτς-Τέμπο που στάλθηκε στα Σκόπια από τον Τίτο, άρχισε να προπαγανδίζει τη νέα θέση του Κ.Κ.Γ. που θεωρούσε τους Μακεδόνες των Σκοπίων ως μια νέα ισότιμη εθνότητα μεταξύ των άλλων εθνοτήτων που κατοικούσαν στη Γιουγκοσλαβία. Και βέβαια ο Τέμπο, που αναλαμβάνει την καθοδήγηση των παρτιζάνικων τμημάτων στην περιοχή των Σκοπίων, θα προσπαθήσει αργότερα να παγιδεύσει τον ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ με την πρόταση για δημιουργία Ενιαίου Βαλκανικού  Στρατηγείου των ανταρτών, υπό τον έλεγχο του Τίτο. Και ευτυχώς η ηγεσία του ΚΚΕ θα δει έγκαιρα την παγίδα που πήγαινε να στηθεί.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Όταν πριν από 27 χρόνια είχε αρχίσει αυτή η έρευνα που δημοσιεύονταν επί δίμηνο στην εφημερίδα «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ» και οδήγησε αργότερα στην έκδοση του βιβλίου για τα παρασκήνια του Μακεδονικού ζητήματος, είχα προλάβει εν ζωή μερικά από τα επιτελικά στελέχη του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ που είχαν δράσει στη Δυτική Μακεδονία, έχοντας προσωπικά βιώματα για τις υπονομευτικές προσπάθειες των προπαγανδιστών του Τίτο στο ελληνικό έδαφος.
Ο άλλοτε πολιτικός επίτροπος του αρχηγείου Σινιάτσικου και του 27ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, Βαγγέλης Υφαντής μετείχε στην Παμμακεδονική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, που είχε πραγματοποιηθεί στην  Μπουχωρίνα του Βοΐου Κοζάνης, όπου παραβρέθηκαν ο Τέμπο και ο Αλβανός Κότσε Τζιότζε, με τον αλβανό εκπρόσωπο να αντιτίθεται στα αυτονομιστικά σχέδια που παρουσίαζε ο Τέμπο.
Ο Κώστας Σιαπέρας που είχε υπηρετήσει στο τμήμα Δικαστικού της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, μας περιέγραψε πως, όταν πέρασε στα Σκόπια, τον Μάρτιο του 1945 για να αποφύγει τη σύλληψη,  διαπίστωσε την έντονη προσπάθεια των Σκοπιανών αρχών, να δελεάσουν τους Έλληνες πολιτικούς φυγάδες που είχαν καταφύγει εκεί τάζοντάς τους καλές δουλειές και σπίτια, προκειμένου να δηλωθούν ως «Μακεδόνες». Γι αυτό και η ηγεσία του ΚΚΕ είχε δώσει εντολή στα μέλη της που περνούσαν τα σύνορα, να μην παραμένουν ούτε στιγμή στα Σκόπια αλλά να κατευθύνονται στο Τέτοβο, όπου λειτουργούσε ειδικός καταυλισμός.
Στις ίδιες διαπιστώσεις κατέληγε και ο δάσκαλος Χρήστος Καινούργιος που είχε πολεμήσει τους κατακτητές ως διοικητής τάγματος του 24ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Το πέρασμά του από τα Σκόπια, με κατεύθυνση το στρατόπεδο του Μπούλκες, ήταν οδυνηρό. Καθώς, όπως λέει, οι καθοδηγητές των Σκοπίων «είχαν βάλει ως στόχο να μας διαλύσουν την ομάδα των πολιτικών προσφύγων, παίρνοντας από τις γραμμές μας συντρόφους σλαβομακεδόνες ενσπείροντας διχόνοιες, αμφιβολίες, ηττοπάθεια και υποδαυλίζοντας φραξιονιστικές διαμάχες ανάμεσά μας».
Όπως έλεγε, οι αποστάτες από τις γραμμές του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ, που είχαν μεταβληθεί σε συνέχεια σε προπαγανδιστές του μακεδονισμού, είχαν αμειφθεί πλουσιοπάροχα με υψηλές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό των Σκοπίων. Ένας από αυτούς, ο Ναούμ Πέγιος, που είχε αλλάξει το επίθετό του σε Πέγιοφ, είχε τοποθετηθεί ταγματάρχης της πανίσχυρης Διεύθυνσης Κρατικής Ασφάλειας της Λαϊκής Δημοκρατίας Μακεδονίας και αργότερα είχε γίνει υφυπουργός Γεωργίας και Δασών. Ο  Πασχάλης Μητρόπουλος, που μεταβλήθηκε σε Πασκάλ Μίτρεφσκι, είχε γίνει υφυπουργός Λαϊκής Νομοθεσίας, ενώ επίσης υψηλά κρατικά αξιώματα είχαν αναλάβει και άλλοι.
Ο Θανάσης Τακαντζάς από το Βογατσικό Κοζάνης, που υπήρξε διαφωτιστής στο 27ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, μας είχε περιγράψει τα μέτρα που είχε λάβει η ΙΧη Μεραρχία του ΕΛΑΣ, όταν το τάγμα του Γκότσε αυτομόλησε από τις δυνάμεις της και κατέφυγε στα Σκόπια. Ενώ αργότερα, όταν ως καθοδηγητικό στέλεχος της Περιφερειακής Επιτροπής Καστοριάς του ΚΚΕ πήγαινε στα σλαβόφωνα χωριά και κουβέντιαζε με τον πληθυσμό, όταν τους ρωτούσε τι είναι, έπαιρνε την ξεκάθαρη απάντηση: «Είμαστε Έλληνες και τίποτα παραπάνω».
Ο άλλοτε ταξίαρχος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, Αχιλλέας Παπαϊωάννου, που είχε ζήσει για πάνω από μία δεκαετία στα Σκόπια, από το 1971 έως το 1982 οπότε επαναπατρίσθηκε στην Ελλάδα, κατέθεσε τη δικιά του μαρτυρία για την άθλια προπαγάνδα κατά της Ελλάδος που αναπτύσσονταν από την Σκοπιανή ηγεσία. «Όταν έφτασα στα Σκόπια, ένοιωσα σαν να προσγειώθηκα σε άλλο αστερισμό. Κι αυτό γιατί οι επίσημες αρχές καλλιεργούσαν στους κατοίκους μια σοβινιστική αντίθεση σε κάθε τι το Ελληνικό».

Πάνος Δημητρίου

Ένα προκλητικά ανθελληνικό συνέδριο
Χαρακτηριστική, ήταν και η περίπτωση του ιστορικού στελέχους της Αριστεράς, Πάνου Δημητρίου, ο οποίος, το Δεκέμβριο του 1944, κι ενώ ακόμη στην Αθήνα μαίνονταν οι συγκρούσεις των Δεκεμβριανών, ως Γραμματέας της ΕΠΟΝ Βόρειας Ελλάδας που ήταν, είχε λάβει εντολή από την ηγεσία της οργάνωσης να μεταβεί στα Σκόπια, μαζί με τους Λευτέρη Ελευθερίου και Χάρη Αντωνιάδη, για να εκπροσωπήσει την ΕΠΟΝ στο πρώτο ιδρυτικό συνέδριο της αυτοαποκαλούμενης ”Μακεδονικής Νεολαίας”. Βρέθηκε ένα αυτοκίνητο και εξασφαλίσθηκε μία μικρή ποσότητα βενζίνης για τη μετάβαση, καθώς υπήρχε ρητή υπόσχεση των οργανωτών “ελάτε στα Σκόπια και θα σας δώσουμε όση βενζίνη θέλετε για την επιστροφή”. 
Μόλις όμως άρχισε το συνέδριο, η ελληνική αντιπροσωπεία διαπίστωσε κατάπληκτη, ότι σχεδόν οι περισσότεροι ομιλητές, επιδίδονταν σε κυρήγματα αλυτρωτισμού και σωβινισμού κατά της χώρας μας,  με συνέπεια να διαμαρτυρηθεί δύο φορές επίσημα στο προεδρείο του συνεδρίου για τα ανθελληνικά κηρύγματα. Καθώς δε έβλεπε, ότι ο εθνικιστικός παροξυσμός συνεχίζονταν, η αντιπροσωπεία της ΕΠΟΝ αποχώρησε διαμαρτυρόμενη από το συνέδριο. Όπως μας έλεγε ο αείμνηστος φίλος και σύντροφός μας Πάνος Δημητρίου, “το αποτέλεσμα ήταν να μην μας δώσουν οι διοργανωτές του συνεδρίου τη βενζίνη που είχαν υποσχεθεί και σε ένα μεγάλο σημείο να σπρώχνουμε το αυτοκίνητο, μέχρι να φτάσουμε στα ελληνικά σύνορα”.

Γκιόργκι Δημητρόφ και Γιόσιπ Μπρος Τίτο

Η ρήξη Δημητρόφ-Τίτο για το Μακεδονικό
Σε ειδικό κεφάλαιο του βιβλίου περιγράφεται η αντιπαράθεση Δημητρόφ και Τίτο για το Μακεδονικό, ιδιαίτερα η σύγκρουση των δύο ανδρών όταν ο Βούλγαρος ηγέτης της Κομμουνιστικής Διεθνούς πληροφορήθηκε ότι δύο στελέχη του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος τοποθετήθηκαν αυθαίρετα από τον Τίτο στην Αντιφασιστική Εθνική Επιτροπή Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας ως εκπρόσωποι των… Μακεδόνων. Μάλιστα, όπως σημειώνει αγανακτισμένος ο Δημητρόφ προς τον Τίτο, ο ένας από τους δύο, ο Ντίμιταρ Βλάχοφ ήταν επί πολλά χρόνια κρατικός υπάλληλος της Βουλγαρίας, ο δε άλλος ο Τόμοφ,  υπήρξε βουλευτής του Κ.Κ. Βουλγαρίας στη Βουλή της Σόφιας.

Και ο Χίτλερ ήθελε ανεξάρτητη Μακεδονία !
Τα σχέδια για τη δημιουργία «Μακεδονικού κράτους», φαίνεται ότι είχαν απασχολήσει σοβαρά και τους χιτλερικούς. Ο Βάλτερ Χάγκεν, ένα από τα κορυφαία στελέχη της γερμανικής κατασκοπείας, έγραφε μετά τον πόλεμο: «…Κατά το τέλος του 1943, η μυστική γερμανική υπηρεσία με ένα υπόμνημά της κατόρθωσε να τραβήξει την προσοχή του Χίτλερ για τα πλεονεκτήματα που θα είχε η Γερμανία με τη δημιουργία ανεξάρτητου Μακεδονικού κράτους, με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη, φιλικά διατεθειμένου προς τη Γερμανία.
Αυτό εύκολα μπορούσε να πραγματοποιηθεί στα 1943. Όμως το 1944 ήταν πολύ αργά όταν η Γερμανία ήρθε σε επαφή με τον ηγέτη του ΒΜΡΟ, Βάντσο Μιχαήλωφ, τον οποίο μετέφερε με αεροπλάνο από την Κροατία όπου ζούσε στα Σκόπια, ώστε να προχωρήσει στη δημιουργία ανεξάρτητου Μακεδονικού κράτους. Ο Μιχαήλωφ όμως, καθώς πλέον διαφαίνονταν η ήττα των Ναζί στον πόλεμο, δήλωσε ότι είναι πιά πολύ αργά και δεν μπορεί να αναλάβει τέτοια καθήκοντα.
Ο ίδιος ο Βάντσε Μιχαήλωφ, στο βιβλίο του Η Μακεδονία, Ελβετία των Βαλκανίων, έγραφε: «Εκείνη την περίοδο είχαν αποκατασταθεί επαφές και μεταξύ της βουλγαρικής κυβέρνησης και του Ντράζε Μιχαήλοβιτς, μέσω των Γερμανών, για τη δημιουργία αυτόνομου Μακεδονικού κράτους».
Οι Γερμανοί στις αρχές του 1944, μετά τις διαβουλεύσεις με τον Μιχαήλωφ, αποφάσισαν να οργανώσουν τη λεγόμενη «3η Μακεδονική Ταξιαρχία», με έδρα την Έδεσσα, υπό την ηγεσία του αξιωματικού της βουλγαρικής αεροπορίας Γκεόργκι Ντίμτσεφ, κυρίως για να αντιμετωπίσουν τη δράση των ελληνικών εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Η ταξιαρχία εκείνη, αποτελούμενη από δύο τάγματα, διαλύθηκε τελικά τον Σεπτέμβριο του 1944 και 200 στελέχη της, μαζί με τους Ντίμτσεφ και Αντόν Κάλτσεφ, αρχηγό της Βουλγαρικής Οχρήνα, πέρασαν στα Σκόπια. Και χρειάστηκε να μεταβεί εκεί ειδικό τμήμα του ΕΛΑΣ για να παραλάβει και να τον φέρει πίσω στην Ελλάδα, προκειμένου να δικαστεί και να εκτελεστεί για τα εγκλήματά του εδώ στις φυλακές του Γεντί-Κουλέ, στις 27 Οκτωβρίου 1948.

Δεν διδάχτηκε τίποτα η τότε πολιτική ηγεσία
Δυστυχώς, από όλα αυτά, όχι μόνο δεν διδάχτηκε τίποτα η μετά τον Εμφύλιο ελληνική πολιτική ηγεσία, αλλά αντιθέτως, ενώ επιδόθηκε σε άγριο κυνηγητό όλων όσων αντιτάχθηκαν στα επεκτατικά σχέδια του Τίτο σε βάρος της Ελληνικής Μακεδονίας, αποκαλώντας τους “προδότες” και “ΕΑΜοβούλγαρους”, από την άλλη, υποκύπτοντας στις αμερικανικές πιέσεις, προχώρησε στη σύσφιγξη των σχέσεων με τον γιουγκοσλάβο ηγέτη, αδιαφορώντας και παραβλέποντας τη συνεχιζόμενη στα Σκόπια αλυτρωτική προπαγάνδα του “Μακεδονισμού”. Με συνέπεια να φουντώσει ο αλυτρωτισμός και η δημιουργία της λεγόμενης “μακεδονικής συνείδησης”.
Ήταν η εποχή που ο Τίτο τα είχε “σπάσει” πλήρως με τους σοβιετικούς και οι ΗΠΑ, για να τον προσεταιρισθούν, προέτρεψαν με κάθε τροπο τις τότε ελληνικές κυβερνήσεις να αποκαταστήσουν πλήρως τις σχέσεις τους με τη Γιουγκοσλαβία, αφήνοντας στην άκρη τα διμερή ζητήματα που υπήρχαν, μεταξύ των οποίων και το θέμα του αλυτρωτισμού.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η επίσημη επίσκεψη του Τϊτο στην Ελλάδα, στις 3 Ιουνίου 1954 στην Αθήνα και δύο μέρες αργότερα στη Θεσσαλονίκη, όπου δεν είχε γίνει η παραμικρή αναφορά σ' αυτό το καίριας σημασίας για τη χώρα μας θέμα.

Οι ηγέτες των χωρών της Ε.Ε. που είχαν πάρει μέρος στη Σύνοδο Κορυφής της Λισαβόνας

Περίοδος μακροχρόνιας αδράνειας
Ακολούθησε μία περίοδος μακροχρόνια αδράνειας της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας πάνω σ' αυτό το εθνικό θέμα. Και όταν επιτέλους ξύπνησε το 1991, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την ανακήρυξη των Σκοπίων ως “Δημοκρατίας της Μακεδονίας”, ήταν πλέον πολύ αργά. Με συνέπεια σήμερα περισσότερες από 140 χώρες του κόσμου να την έχουν αναγνωρίσει ως “Μακεδονία”.
Είχαμε μία μεγάλη ευκαιρία για την επίλυση του προβλήματος την άνοιξη του 1992, όταν η Πορτογαλική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρουσίασε το περίφημο “πακέτο Πινέιρο” που προέβλεπε την ονομασία Nova Macedonia καθώς και την ικανοποίηση των ελληνικών θέσεων ως προς τις τροποποιήσεις του Συντάγματος της γειτονικής χώρας ώστε να μην υπάρχουν αλυτρωτικές προσδοκίες ή εδαφικές διεκδικήσεις, καθώς και τη μη χρήση συμβόλων που να παραπέμπουν σε τέτοιες διεκδικήσεις. Δυστυχώς, το πακέτο αυτό δεν έγινε δεκτό από την Ελλάδα υπό την πίεση διοργάνωσης νέων συλλαλητηρίων, με συνέπεια το επόμενο διάστημα οι περισσότερες χώρες να αναγνωρίσουν το κράτος των Σκοπίων ως "Δημοκρατία Μακεδονίας", με μόνη ζημιωμένη τη χώρα μας σχετικά με αυτό το εθνικό μας θέμα.

*Ο Σπύρος Κουζινόπουλος, δημοσιογράφος-συγγραφέας, ήταν ιδρυτικό στέλεχος και επί 18 συναπτά έτη Γενικός Διευθυντής του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων και λόγω της θέσεώς του αυτής, υπήρξε υπεύθυνος προβολής του μεγάλου συλλαλητηρίου της 14ης Φεβρουαρίου 1992 στη Θεσσαλονίκη για το Μακεδονικό