Μελέτη της ελληνικής παρουσίας στον Πόντο μέσα από πολύτιμα αρχεία

Ντοκουμέντα και χάρτες, που αφηγούνται την αδιάλειπτη παρουσία των ελληνικών κοινοτήτων στην παρευξείνια ζώνη, εικόνες που συμπληρώνουν το παζλ της συλλογικής μνήμης του ποντιακού ελληνισμού, στοιχεία που προσφέρουν πεδίο ακαδημαϊκής και τεκμηριωμένης προσέγγισης ιστορικών γεγονότων του γεωγραφικού Πόντου από το 1461 μέχρι το 1923, περιλαμβάνει ένα πολύτιμο και πλούσιο ιστορικό αρχείο, που εντός των ημερών και με τη δέουσα προσοχή θα αρχίσει να μεταφέρεται στην Βιβλιοθήκη- Κέντρο Πληροφόρησης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΒΚΠ-ΑΠΘ).

Έναν χρόνο ακριβώς από την έναρξη λειτουργίας της επώνυμης έδρας Ποντιακών Σπουδών, που ιδρύθηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, με την υποστήριξη του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος «Ιβάν Σαββίδης» η δωρεά -από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και το Κέντρο Πολιτισμού ΠΚΜ στη Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ- του Αρχείου του «Κέντρου Μελέτης και Ανάπτυξης του Ελληνικού Πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας» προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο για την υλοποίηση του καταστατικού σκοπού της πανεπιστημιακής έδρας, ήτοι τη «συστηματική μελέτη, καταγραφή και διδασκαλία της ιστορίας και του πολιτισμού του γεωγραφικού Πόντου κατά τους νεότερους χρόνους».
Ο αρχειακός πλούτος της Συλλογής, που θα περιέλθει στην πιστοποιημένη από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) για την τήρηση αρχείων ΒΚΠ-ΑΠΘ, περιλαμβάνει πάνω από 3.500 μονογραφίες (διεξοδικές επιστημονικές μελέτες) που χρονολογούνται από το 1600 μέχρι και σήμερα, καθώς και χάρτες, επίσημα έγγραφα, φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό, καρτ ποστάλ, περιοδικά, εφημερίδες και χειρόγραφα έγγραφα σε συνολικά εννέα γλώσσες. Το αρχείο παρέμενε ανενεργό και απρόσιτο για τους ερευνητές από το 2010, όταν έπαυσε η λειτουργία του «Κέντρου Μελέτης και Ανάπτυξης του Ελληνικού Πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας».
«Το αρχείο του ΑΠΘ, η Κεντρική Βιβλιοθήκη και τα επιμέρους σπουδαστήρια σε όλη την Πανεπιστημιούπολη αποτελούν τον πλούτο γνώσης της πόλης μας», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρύτανης το ΑΠΘ, Περικλής Μήτκας, ευχαριστώντας «τον Περιφερειάρχη, κύριο Τζιτζικώστα, καθώς και την Πρόεδρο του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν άμεσα και με ιδιαίτερη φροντίδα στο αίτημα του ΑΠΘ να προχωρήσει στην ψηφιακή ταξινόμηση και επιστημονική αξιοποίηση του αρχείου».
«Η εν λόγω συλλογή», επισήμανε ο πρύτανης, «θα έρθει να προστεθεί σε αυτόν τον "θησαυρό", τον οποίο το Πανεπιστήμιό μας άοκνα και με διαρκείς προσπάθειες εμπλουτίζει και επεκτείνει, επιτελώντας τον σκοπό του ως κέντρο έρευνας και εκπαίδευσης», τη στιγμή που «η συστηματική ψηφιοποίηση αρχείων, η διασύνδεση βιβλιοθηκών στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, η ανάπτυξη ηλεκτρονικών εργαλείων, σε συνδυασμό με την εγνωσμένη τεχνογνωσία των ανθρώπων του ΑΠΘ, έχουν καταστήσει το αρχείο του ΑΠΘ εφάμιλλο αντίστοιχων μεγάλων βιβλιοθηκών του εξωτερικού».
«Το Αρχείο θα στηρίξει την Έδρα Ποντιακών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής, ενώ για την ανάδειξή του θα συνδράμουν τη Βιβλιοθήκη και άλλοι τομείς, π.χ. για τους χάρτες της Συλλογής το Εργαστήριο Χαρτογραφίας, με το οποίο ήδη συνεργάζεται αποδοτικά η Βιβλιοθήκη», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Επιτροπής ΒΚΠ-ΑΠΘ, καθ. Γιάννης Τζιφόπουλος, γνωστοποιώντας πως το αίτημα στην Περιφέρεια για τη δωρεά της Συλλογής υποβλήθηκε στις αρχές του τρέχοντος έτους, έπειτα από αυτοψία, που το ερευνητικό προσωπικό της ΒΚΠ-ΑΠΘ και της Έδρας Ποντιακών Σπουδών διενήργησε στον χώρο της Περιφέρειας, όπου φυλασσόταν η Συλλογή και διαπιστώθηκε η ανάγκη για επεξεργασία, καταλογογράφηση και αξιοποίησή της.
Το αρχειακό υλικό, όπως διευκρίνισε η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Άννα Μυκωνίου, συγκεντρώθηκε από το 1996 έως το 2010, στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης ανάμεσα στην ΠΚΜ και σε πέντε υπουργεία και της χρηματοδότησης δράσεων, που αφορούσαν στον Ελληνισμό του Εύξεινου Πόντου. Όμως, η προγραμματική σύμβαση δεν ανανεώθηκε το 2010 και έκτοτε το Αρχείο της Μαύρης Θάλασσας παρέμεινε ανεκμετάλλευτο και μη προσβάσιμο.
«Διερευνήσαμε πολλές λύσεις και καταλήξαμε ότι η καλύτερη αξιοποίηση θα ήταν να γίνει δωρεά του Αρχείου στην Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη και στο Κέντρο Πληροφόρησης του ΑΠΘ. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες Βιβλιοθήκες, η οποία διαθέτει κύρος, επιστημονικό προσωπικό, εμπειρία, αλλά και την τεχνογνωσία που χρειάζεται, ώστε να γίνει εφικτή η επεξεργασία, η καταλογογράφηση και ψηφιοποίηση του Αρχείου», ανέφερε η κ. Μυκωνίου για το σκεπτικό της ομόφωνης απόφασης δωρεάς της Συλλογής στο ΑΠΘ.
«Το αρχείο αυτό, το οποίο περιλαμβάνει χάρτες, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, επίσημα έγγραφα, καρτ ποστάλ, φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό είναι πολύτιμο επιστημονικά, γιατί μαρτυρά την παρουσία του Ελληνισμού στις χώρες του Εύξεινου Πόντου. Αποτελεί μια βάση δεδομένων απόλυτα αξιοποιήσιμη ερευνητικά και πολιτιστικά, καθώς τεκμηριώνει το πολιτιστικό απόθεμα των ελληνικών κοινοτήτων που αναπτύχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά στην ευρύτερη περιοχή του Ευξείνου Πόντου. Γι' αυτόν τον λόγο αποφασίσαμε να γίνει δωρεά του Αρχείου στην Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη και στο Κέντρο Πληροφόρησης του ΑΠΘ», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού και Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Αλέξανδρος Θάνος.
«Είμαστε σίγουροι ότι με αυτόν τον τρόπο αυτό το υλικό θα μπορέσει να αξιοποιηθεί κατάλληλα, τόσο από την επιστημονική κοινότητα, όσο και από τους φορείς, ώστε με τα κατάλληλα εργαλεία ψηφιοποίησης να αποτελέσει έναν απαραίτητο μοχλό διασύνδεσης και εξωστρέφειας, αλλά και να διευρύνει το επιστημονικό πεδίο έρευνας σε μια περιοχή εθνολογικά και πολιτιστικά πολύ πλούσια, αλλά ταυτόχρονα και ευαίσθητη, κάτι που καθιστά ακόμα πιο επίκαιρη και επιτακτική την συγκεκριμένη ενέργειά μας», εξήγησε.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ σε ρεπορτάζ της Σμαρώς Αβραμίδου