Ένα από τα πρώτα φριχτά μεγάλα ομαδικά εγκλήματα των χιτλερικών κατακτητών στη χώρα μας, ήταν, το φθινόπωρο του 1941, το ολοκαύτωμα των χωριών του νομού Κιλκίς, Αμπελόφυτο (Μουρσαλή), Κυδωνιά (Κοτσαλάρ) και Κλειστό (Μουσγαλή), που βρίσκονταν στην ανατολική πλευρά της οροσειράς των Κρουσίων, μεταξύ των χωριών Ποντοκερασιάς και Ελληνικού.
Περισσότερα από 96, ήταν τα θύματα της εγκληματικής μανίας των ναζιστών δημίων, η οποία ξέσπασε πάνω σε αμάχους, γυναίκες και μικρά παιδιά, εκείνο το μαύρο πρωϊνό της 25ης Οκτωβρίου 1941. Με τους ναζί στη συνέχεια να ισοπεδώνουν τα τρία χωριά, εκδιώκοντας τα γυναικόπαιδα σε μακρινούς τόπους.
 |
| Ένα δημοσίευμα στη φιλοχιτλερική "Νέα Ευρώπη" της Θεσσαλονίκης στις 31-10-1941: "Χωρίς οίκτο" για τις δολοφονίες στα 3 χωριά |
Τρεις μόλις μήνες μετά τη γερμανική εισβολή και κατοχή της χώρας μας, η εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, που είχε ιδρυθεί μυστικά στη Θεσσαλονίκη στις 15 Μαίου 1941, δημιουργεί στα τέλη Ιουλίου εκείνου του πρώτου χρόνου της ναζιστικής σκλαβιάς στην περιοχή των Κρουσίων, την πρώτη ανταρτοομάδα στην ηπειρωτική Ελλάδα, τον «Αθανάσιο Διάκο», ενώ λίγες μέρες αργότερα, το ίδιο διάστημα θα σχηματιστεί στην περιοχή των Κερδυλίων Σερρών και μία δεύτερη ανταρτοομάδα, ο "Οδυσσέας Ανδρούτσος".
Αρχηγός του "Αθανάσιου Διάκου", ήταν ο δάσκαλος από τη Χαλκιδική, Χρήστος Μόσχος, που υπηρετούσε στην Μαυροπλαγιά και ήταν έφεδρος αξιωματικός, παίρνοντας το ψευδώνυμο "καπετάν Πέτρος". Υπαρχηγός της ανταρτοομάδας, ήταν ο Γιάννης Καριοφύλης (Στάθης) από τα Πορρόια Σερρών και σύνδεσμός με το "Μακεδονικό Γραφείο" του ΚΚΕ, ο Χρήστος Αποστολίδης (Κεραυνός).
 |
| Αβραάμ Πετρίδης |
 |
| Παύλος Κοτσαλίδης |
Στα χωριά αυτά συγκροτήθηκε επιτροπή που ανέλαβε την τροφοδοσία των ανταρτών. Μεταξύ άλλων στελέχη της ανταρτοομάδας ήταν και ο Βασίλης Πετρίδης, από το Κλειστό, που ορίσθηκε στρατιωτικός υπεύθυνος, ο Παύλος Κοτσαλίδης, από την Κυδωνιά, πολιτικός υπεύθυνος και ο Μελίτης Αθανασιάδης, από το Κλειστό, υπεύθυνος εφοδιασμού. Οι δύο πρώτοι, είναι ανάμεσα στους 96 εκτελεσθέντες.
Η δράση των ανταρτών του «Αθανασίου Διάκου» προκάλεσε τις πρώτες απώλειες στην περιοχή του ΚΙλκίς στη Βερμάχτ, ανθρώπινες και υλικές. Όπως:
-Στις 14 Σεπτεμβρίου 1941 ανατίναξε τη σιδηροδρομική γέφυρα Μουριών Κιλκίς, της γραμμής Θεσσαλονίκης - Αλεξανδρουπόλεως.
 |
| Οι αδελφοί Τριανταφυλλίδη |
Ενημερώνονται οι Γερμανοί από τον "Έλληνα" σταθμάρχη χωροφυλακής
Είναι γνωστό πως οι γερμανοί είχαν δυστυχώς και έλληνες συνεργάτες. Ο σταθμάρχης χωροφυλακής της περιοχής ενημερώνει τα γερμανικά φρουραρχεία στο Κιλκίς, Λαχανά και Θεσσαλονίκη, ότι σύμφωνα με «ασφαλείς» πληροφορίες τα χωριά Αμπελόφυτο, Κυδωνιά και Κλειστό λειτουργούν σαν βάσεις των ανταρτών και οι κάτοικοι κατέχουν όπλα και συμμετέχουν στις αντάρτικες ομάδες.
Οι γερμανοί κατακτητές αντιδρούν με πρωτοφανή βαρβαρότητα. Στόχος τους είναι να καταπνίξουν κάθε αντιστασιακή εκδήλωση δια πυρός και σιδήρου, να σκορπίσουν τον τρόμο και να κάνουν την αγριότητα και βαρβαρότητα πολιτικό και στρατιωτικό επιχείρημα.
Οργανώνεται το απάνθρωπο έγκλημα
Στις 25 Οκτωβρίου του 1941 ημέρα Σάββατο καταφθάνουν ισχυρές μηχανοκίνητες δυνάμεις των ΕΣ ΕΣ και των ταγμάτων θανάτου των Γερμανών και κυκλώνουν από μακριά σε δυο ζώνες την περιοχή. Οι χιτλερικοί εισβάλουν ταυτόχρονα και στα τρία χωριά. Μαζί τους έχουν και κατοίκους από τα Θεοδόσια και το Ελληνικό, σαν προστατευτική ασπίδα. Αποστολή τους, να μην αφήσουν τίποτα όρθιο και να σκοτώσουν τον ανδρικό πληθυσμό. Χωρίς χρονοτριβή ερευνούν τα σπίτια και διαχωρίζουν τους άνδρες από τα γυναικόπαιδα, στα οποία δίνουν προθεσμία μιας ώρας να εγκαταλείψουν τα χωριά και να φύγουν προς το Λαχανά. Χωρίς καθυστέρηση μαζεύουν τον ανδρικό πληθυσμό από 15 χρονών και πάνω, τους εκτελούν. Ισοπεδώνουν και τρία χωριά.
 |
| Αναστάσιος Ιωαννίδης |
Η μαρτυρία ενός γερμανού δεκανέα
Αποκαλυπτική και ασυνήθιστα ειλικρινής είναι η μαρτυρία του γερμανού δεκαεννέα Willy H., που περιγράφει την εκτέλεση των κατοίκων του Κλειστού και ονοματίζει τους γερμανούς εκτελεστές.
“Ύστερα από μερικές μέρες, ξανά λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, σήμανε νέος συναγερμός. Τα χαράματα ο λόχος μας περικύκλωσε ένα ορεινό χωριό και δόθηκε εντολή να πιαστούν όλοι οι άνδρες ανάμεσα 16 και 65 χρονών. Αυτοί οι άνδρες –ήταν 35- κλείστηκαν στο ξωκλήσι που ήταν στην άκρη του χωριού. Τα γυναικόπαιδα διατάχθηκαν να φορτώσουν τα κάρα με τα υπάρχοντά τους και να εγκαταλείψουν το χωριό μέχρι τις 10 το πρωί. Τότε αποδείχθηκε πως ένα αγόρι κάτω από τα 16 ήταν ανάμεσα στους κρατούμενους και αφέθηκε ελεύθερο για να ακολουθήσει τους άλλους που είχαν ήδη αποχωρήσει. Εμείς ακόμα δεν ξέραμε τι θα γίνονταν οι συλληφθέντες, αλλά τότε μας ήρθε η διαταγή να τους εκτελέσουμε. Κάποιος έκανε νόημα στους πρώτους τρεις άντρες να βγουν από το ξωκλήσι και ο διοικητής μας, υπολοχαγός Dilg, τους υπέδειξε να προχωρήσουν προς μιαν ορισμένη κατεύθυνση. Τους σκότωσε ο ίδιος από απόσταση πέντε περίπου μέτρων. Και άλλοι τρεις θανατώθηκαν με τον ίδιο τρόπο. Ύστερα απ’ αυτό κανείς δεν ήθελε να βγει πια. Τότε διατάχθηκε να κλειστεί η πόρτα και από τα παράθυρα ρίχθηκαν χειροβομβίδες μέσα στο ξωκλήσι. Κατόπιν μπήκαν μέσα ο επιλοχίας Voigt, οι υπαξιωματικοί Panneke, Gradehand και άλλοι για να ρίξουν στους επιζώντες τη χαριστική βολή. Στο τέλος σκαπανείς ανατίναξαν το ξωκλήσι και πυρπολήθηκε το χωριό. Όσο μπορούσαμε να δούμε στο ορεινό τοπίο, καίγανε τα χωριά. Δεν ξέρω πόσοι λόχοι είχαν δράσει συνολικά. Όταν αποχωρήσαμε, είδα και τον διοικητή του τάγματος, ταγματάρχη Geissler”.
(Μαρτυρία του τότε Γερμανού δεκανέα WILLY H. από το άρθρο του Χάγκεν Φλάϊσερ "Αντίποινα των γερμανικών δυνάμεων κατοχής στην Ελλάδα 1941-1944" (από εφημερίδα Μακεδονία)
 |
| Ο Μελέτιος Τριανταφυλλίδης με τη γυναίκα του και τους γονείς του (κάτω) |
Είναι χαρακτηριστική μία συγκλονιστική περιγραφή για το ολοκαύτωμα των τριών χωριών του Κιλκίς που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Ελευθερία στις 25-10-1945:
"25 Οκτωβρίου 1941: Μέρα φρίκης. Ριπές από πολυβόλα ξυπνούν τους πατριώτες της κοινότητας Κλειστού. Γερμανοί έχουν ζώσει από παντού τα τρία χωριά. Δρόμος για να ξεφύγουν δεν υπάρχει.
Ο θάνατος πλησιάζει στην Κυδωνιά, την πρώτη ανταρτομάννα. ΤΑ χιτλερικά κτήνη ορμούν στο χωριό. Τοποθετούν τα πολυβόλα στα επίκαιρα σημεία. Διατάζουν τις γυναίκες να αδειάσουν τα σπίτια τους μέσα σε μισή ώρα. Και οι άνδρες οδηγούνται στο αλώνι του Μπάρμπα Φώτη. Ο Γερμανός αξιωματικός λυσσάει και βιάζεται να τελειώσει μια ώρα γρηγορώτερα. ΟΙ γυναίκες με τα πάιδιά τους στην αγκαλιά, με λίγα ρούχα, εγκαταλείπουν για πάντα το ηρωϊκό τους χωριό. ΟΙ άνδρες θα μείνουν παντοτινά εκεί. ΟΙ δεκαπέντε ήρωες απτόητοι περιμένουν το θάνατο στο αλώνι του Μπάρμπα Φώτη.
Τα γυναικόπαιδα βρίσκονταν μια ώρα σχεδόν μακριά από το χωριό τους και έβλεπαν φλόγες και καπνούς να βγαίνουν από τα αγαγπημένα τους σπίτια και να ανεβαίνουν προς τον ουρανό. Διαδοχικές ριπές από πολυβόλα τους ειδοποιούν ότι οι προστάτες τους έπεσαν για τη λευτεριά..."
 |
| Γεώργιος Κωνσταντινίδης |
Η καταστροφή αυτή δεν ήταν μεμονωμένο γεγονός. Στην ηπειρωτική Ελλάδα προηγήθηκαν τα Άνω και Κάτω Κερδύλια στις 17 Οκτωβρίου 1941 με 222 εκτελεσθέντες και το Μεσόβουνο Κοζάνης στις 23 Οκτωβρίου 1941 με 165 εκτελεσθέντες. Πρόκειται για τα πρώτα ολοκαυτώματα στην Ευρώπη. Στη συνέχεια ακολούθησαν μια σειρά από μαρτυρικές πόλεις και χωριά, Καλάβρυτα, Βιάννο, Δίστομο, Χορτιάτης, Γιαννιτσά κ.α.
Βαρύ το τίμημα των πατριωτών των τριών μαρτυρικών χωριών στο βωμό της πανάκριβης λευτεριάς. Οι πόντιοι πρόσφυγες αφού γλύτωσαν από το κεμαλικό καθεστώς κατά τον ξεριζωμό του 1922, μοίρα σκληρή τους επεφύλαξε να πέσουν από τη ναζιστική θηριωδία.
Ευτυχώς η Ελληνική Πολιτεία, που για τριάντα και πλέον χρόνια είχε "ξεχασμένα" τα αθώα θύματα του ολοκαυτώματος των τριών χωριών, εκπλήρωσε το χρέος της μόλις τον Αύγουστο του 2014, οπότε το Συμβούλιο της Επικρατείας ενέταξε τα τρία χωριά Αμπελόφυτο, Κυδωνιά και Κλειστό στο δίκτυο των μαρτυρικώνς πόλεων και χωριών που υπέστησαν μεγάλες καταστροφές σε ανθρώπινες ζωές και υλικές ζημιές κατά την αντίσταση κατά των δυνάμεων κατοχής (1941-1944).
Σημειώνεται ότι μετά την ισοπέδωση των τριών χωριών στις 25 Οκτωβρίου 1941, οι τρεις αυτοί οικισμοί δεν ξανακατοικηθήκαν και οι επιζήσαντες του ολοκαυτώματος κάτοικοι εγκαταστάθηκαν σε άλλους οικισμούς του Κιλκίς, κατά κύριο λόγο στην Ξηρόβρυση. Ενώ το μετεμφυλιακό κράτος έσπευσε στις 7 Απριλίου 1951, δέκα χρόνια μετά το ολοκαύτωμά τους να καταργήσει επίσημα με διάταγμα τα τρία χωριά.
Κατάλογος με τα ονόματα 86 από τους συνολικά 96 εκτελεσθέντες
Α΄
(από την ελληνική εφημερίδα "Νέος Κόσμος" του Μπουένος Αύρες Αργεντινής στις 3.9.1943)
1. Ακριβόπουλος Ιωάννης, δάσκαλος
2. Αμπατζίδης Θ. Κωνσταντίνος
3. Βασιλειάδης Κ. Αλέξης, γιός του Κωνσταντίνου
4. Βασιλειάδης Κωνσταντίνος
5. Γεωργουλίδης Γεώργιος
6. Γκιαντάς ( ή Γιαντάς) Τριαντάφυλλος
7. Εμμανουηλίδης Παναγιώτης
8. Θεοφανίδης Γεώργιος
9. Ιωαννίδης Αναστάσιος, αδελφός του Αριστείδη και Ισίδωρου
10. Ιωαννίδης Αριστείδης, αδελφός του Αναστάσιου και Ισίδωρου
11. Ιωαννίδης Ισίδωρος, αδελφός του Αριστείδη και Αναστάσιου
12. Ιωαννίδης Μιχάλης
13. Ιωσηφίδης Βίκτωρ, αδελφός του Βλαδίμηρου
14. Ιωσηφίδης Βλαδίμηρος, αδελφός του Βίκτωρα
15. Καμινίδης Ιωάννης
16. Καμινίδης (ή Καμενίδης) Σπύρος
17. Κατσίκας Αναστάσιος
18. Κατσίκας Θωμάς
19. Κατσόλας Ι. Χρήστος
20. Κεσετζής Αναστάσιος
21. Κεσίδης Αναστάσιος
22. Κλινικίδης Μ. Θεόδωρος
23. Κοπανίδης Δημήτριος
24. Κοτσαλίδης Παύλος, αδελφός του Χριστόφορου
25. Κου Κωνσταντίνος
26. Κουρατίδης Ιωάννης
27. Κοφτερός Δημήτριος
28. Μουρατίδης Λάζαρος
29. Παπαδόπουλος Ιωάννης
30. Παπαδόπουλος Χαράλαμπος
31. Παπάς Ι. Κωνσταντίνος
32. Πετρίδης Αβραάμ, πατέρας του Βασίλη και Γεώργιου
33. Πετρίδης Βασίλειος, γιός του Αβραάμ
34. Πετρίδης Γεώργιος, γιός του Αβραάμ
35. Πετρίδης Κωνσταντίνος
36. Πετρίδης Χριστόφορος
37. Σαϊβανίδης Γεώργιος
38. Στεφανίδης Γεώργιος
39. Τουκλαρίδης Χρήστος
40. Τουλκερίδης Χαράλαμπος
41. Τριανταφυλλίδης Αβραάμ
42. Τριανταφυλλίδης Ιωάννης
43. Τριανταφυλλίδης Λεωνίδας
44. Τριανταφυλλίδης Μελέτης
45. Τριανταφυλλίδης Χαράλαμπος
46. Τσουρεκίδης (ή Τσορουκίδης) Δημήτριος
47. Χαλκίδης Ιωακείμ
48. Χαλκίδης Παναγιώτης
49. Χαλπίδης Χρήστος
50. Χριστοφορίδης Σπύρος
Β΄
(από επιπλέον ονόματα που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «Μαχητής του Κιλκίς» στις 26.10.1984)
51. Αντώνης (αγνώστου επωνύμου)
52. Βέλτσιος Γεώργιος από το Ίσωμα
53. Βέλτσιος Δημήτρης από το Ίσωμα
54. Βίκτωρ (αγνώστου επωνύμου)
55. Βλάσης (αγνώστου επωνύμου)
56. Γραμματίκας Χριστόδουλος από το Ίσωμα
57. Δελής Αθανάσιος από το Ίσωμα
58. Ευρυβιάδης Σηξμελές από το Ίσωμα
59. Θεοδωρίδης Αλέξης
60. Θεοδωρίδης Βίκτωρας
61. Ιωαννίδης Αρχοντής
62. Καπανίδης Μιχάλης
63. Κερασίδης Αλέξης
64. Κερασίδης Αναστάσιος
65. Κερασίδης Φώτης
66. Κομεσίδης Κώστας
67. Κοτσαλίδης Νίκος
68. Κουρατίδης Ιωάννης
69. Κωνσταντινίδης Γεώργιος
70. Κωνσταντινίδης Κώστας
71. Μανωλάκογλου Πανάγος από την Κορωνούδα
72. Μουρατίδης Ιωάννης
73. Μπαχατζής Νίκος από το Ίσωμα
74. Πετσάνης Ιωάννης από το Ίσωμα
75. Στεφανίδης Θεοφύλακτος
76. Τοπούζης Πασχάλης από το Ίσωμα
77. Τουλκερίδης Αβραάμ
78. Τριανταφυλλίδης Κώστας
79. Τριανταφυλλίδης Παύλος
80. Τριανταφυλλίδου Μαρία
81. Τσαχουρίδης Δημήτρης
82. Χαλκίδης Ιωακείμ
Γ΄
(Σε κατάσταση ονομάτων για το ολοκαύτωμα των τριών χωριών, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» 1.02.1974, περιλαμβάνονται επιπλέον και οι παρακάτω:
83. Κοτανίδης Μιχαήλ
84. Κοτανίδης Λόλος , γιός του Μιχαήλ
85. Κοτσαλίδης Χριστόφορος αδελφός του Παύλου
86. Ποζίδης Κ.
Η λαϊκή μούσα θρήνησε τους εκτελεσμένους
Η λαϊκή μούσα τραγούδησε την θυσία των ηρωικών πατριωτών με το παρακάτω ποίημα.
ΤΑ ΚΑΨΑΝΕ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ
Το Μούρσαλι, το Μούσγαλι,
Το Κότσαλαρ, τα τρία,
Τα κάψανε οι γερμανοί,
Του Χίτλερ τα θηρία.
Τους Μουρσαλιώτες κλείσανε
Μέσα στην εκκλησιά τους
Και τους εβάλανε φωτιά
Μαζί με τα παιδιά τους.
Κι ένα πρωτοπαλίκαρο
Το θάνατο αψηφώντας:
"Μη μας ξεχνάτε Έλληνες",
είπε χαμογελώντας.
Πηγή: Τα στοιχεία είναι από άρθρα του οικονομολόγου Βασίλη Κωνσταντινίδη, της εφημερίδας "Ριζοσπάστης", του ιστορικού Βλάση Αγτζίδη και το αρχείο Σπ. Κουζινόπουλου.
Διαβάστε περισσότερα:
http://farosthermaikou.blogspot.com/2017/09/blog-post_37.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.