Δύσκολο έργο η ανεύρεση και νέων ομαδικών τάφων του Γεντί Κουλέ

Η ανασκαφή στο χώρο γύρω από το μνημείο Εθνικής Αντίστασης Συκεών για την ανεύρεση οστών εκτελεσμένων του Γεντί Κουλέ κατά την περίοδο του Εμφυλίου, συνεχίζεται από το συνεργείο του δήμου Νεάπολης-Συκεών. Όμως η προσπάθεια εντοπισμού και άλλων ομαδικών τάφων φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο έργο, καθώς η περιοχή που ήταν ακατοίκητη όταν γίνονταν οι εκτελέσεις, σήμερα είναι πυκνοκατοικημένη, τονίζει σε ολοσέλιδο δημοσίευμά της η εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής».

Το δημοσίευμα της «Μακεδονίας» έχει ως εξής:

Oι ομαδικοί τάφοι με 33 συνολικά σκελετούς που εντοπίστηκαν το τελευταίο διάστημα σε κοντινή περιοχή πίσω από το Επταπύργιο, φέρνουν ξανά στην επιφάνεια, 80 χρόνια μετά, τον εφιάλτη των εκτελέσεων πολιτικών κρατουμένων του Γεντί Κουλέ που γίνονταν τα μαύρα χρόνια του Εμφυλίου πολέμου. Τα μακάβρια ευρήματα ήρθαν στην επιφάνεια στη διάρκεια εργασιών που γίνονται από συνεργεία του Δήμου Νεάπολης-Συκεών στην περιοχή του μνημείου Εθνικής Αντίστασης, στη συμβολή των οδών Κανάρη, Σολωμού και Μιαούλη, στις Συκιές,  για την ανάπλαση του περιβάλλοντα χώρου.

Ο χώρος στο συγκεκριμένο σημείο, που ήταν ακατοίκητο μέχρι τη δεκαετία του 1960, είχε μεταβληθεί κυριολεκτικά σε «κρανίου τόπο», καθώς εκεί τα εκτελεστικά αποσπάσματα «θέριζαν» τους μελλοθάνατους που είχαν καταδικαστεί στην εσχάτη των ποινών από το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκη. Την περίοδο 1946-1949 έγιναν στη συγκεκριμένη περιοχή περίπου 400 εκτελέσεις καταδικασμένων σε θάνατο κομμουνιστών, σύμφωνα με τον σχεδόν πλήρη κατάλογο με τα ονόματα εκτελεσμένων που δημοσιεύει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σπύρος Κουζινόπουλος στο νέο του βιβλίο Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ.

Μετά την ομοβροντία που έριχναν οι άνδρες του εκτελεστικού αποσπάσματος και τη χαριστική βολή που τους έδινε ο επικεφαλής αξιωματικούς, τα πτώματα, χωρίς φέρετρο και κάποια θρησκευτική απόδοση τιμών στους νεκρούς, κάτι που από την αρχαιότητα ακόμη αποτελεί ύψιστη ύβρη, ρίχνονταν σε λάκκους και σκεπάζονταν με χώμα, χωρίς κανείς να γνωρίζει ποιος έχει ταφεί και που. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι εκτελεσμένοι θάβονταν τελείως γυμνοί και ξυπόλυτοι, καθώς τα ρούχα και τα παπούτσια που φορούσαν φρόντιζαν να τα πάρουν μαζί τους κάποιοι από τους χωροφύλακες που παραβρίσκονταν στην όλη διαδικασία αλλά και κάποιοι από τους ποινικούς κρατούμενους που είχαν επιστρατευθεί από τη διοίκηση της φυλακής για να σκάψουν τους λάκκους που θα αποτελούσαν ομαδικούς τάφους για τους εκτελεσμένους.

Ο πρώτος ομαδικός τάφος με δύο σκελετούς βρέθηκε τις παραμονές των Χριστουγέννων 2024 κατά τη διάρκεια της ανάπλασης του χώρου γύρω από το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης, ένα έργο που χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ. Μετά από αυτό, ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης έδωσε εντολή στο συνεργείο να ερευνήσουν προσεκτικά μήπως εντοπίσουν και νέα σχετικά ευρήματα. Και πράγματι, στις 26 Φεβρουαρίου εντοπίστηκε ένας μεγάλος ομαδικός τάφος με 11 εκτελεσμένους. Ενώ το τελευταίο διάστημα ανακαλύφθηκαν άλλοι τέσσερις ομαδικοί τάφοι. Κάποια από τα κρανία έφεραν μια οπή στον κρόταφο, που δείχνει ότι είχαν δεχτεί χαριστική βολή από τον επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος. Ενώ δίπλα σε έναν από τους  σκελετούς υπήρχε και ένα γυναικείο παπούτσι, που υποδηλώνει και την ταυτότητα της εκτελεσμένης. Από την εξέταση των οδοντοστοιχιών, προκύπτει ότι οι περισσότεροι από τους εκτελεσμένους ήταν νεαρά άτομα ηλικίας 18 έως 25 ετών. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι στην περιοχή εκείνη είχε εκτελεστεί στις 10 Δεκεμβρίου 1948 η 17χρονη μαθήτρια Ευπραξία Νικολαίδου, φορώντας τη μαθητική ποδιά, με την κατηγορία ότι ήταν μέλος της οργάνωσης «Εθνική Αλληλεγγύη» που λειτουργούσε ακόμη από την περίοδο της κατοχής, συγκεντρώνοντας τρόφιμα και χρήματα για τους ανήμπορους και τις οικογένειες των φυλακισμένων και εξόριστων.

Το δημοτικό συνεργείο συνεχίζει τις προσπάθειες εντοπισμού και άλλων ομαδικών τάφων, κάτι που φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο, καθώς η περιοχή που ήταν ακατοίκητη όταν γίνονταν οι εκτελέσεις, σήμερα είναι πυκνοκατοικημένη. Σύμφωνα μάλιστα με τις μαρτυρίες περίοικων, σε πολλές περιπτώσεις, κατά την εκσκαφή των θεμελίων για την ανέγερση των οικοδομών, βρίσκονταν σκελετοί και κρανία εκτελεσμένων, που όμως αμέσως απομακρύνονταν από τους εργολάβους, χωρίς ενημέρωση της αστυνομίας και της αρχαιολογικής υπηρεσίας, για να μην καθυστερήσουν οι εργασίες.

Οι περισσότεροι από τους σκελετούς έχουν παραδοθεί στην Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της Αστυνομίας για έλεγχο και προσδιορισμό της ηλικίας και του χρόνου εκτέλεσης. Όμως ο δήμαρχος κ. Δανιηλίδης έχει ζητήσει την επιστροφή των σκελετών έτσι ώστε να μπορούν να έχουν πρόσβαση οι συγγενείς και απόγονοι των εκτελεσμένων για έλεγχο και διασταύρωση DNA, καθώς επίσης και η ανέγερση μνημείου στο σημείο που βρέθηκαν τα οστά. Ήδη, τις τελευταίες ημέρες, συγγενείς εκτελεσμένων επισκέπτονται σχεδόν καθημερινά το χώρο, ενώ το ΚΚΕ ξεκίνησε προσπάθεια εύρεσης συγγενών και απογόνων, προκειμένου μετά από έλεγχο DNA να πιστοποιηθεί η ταυτότητα των νεκρών και έστω μετά από οκτώ δεκαετίες να μπορέσουν οι δικοί τους άνθρωποι να τους τιμήσουν μεταθανάτια.