Οι αντεργατικοί νόμοι, ο Λάσκαρης και η "πάλη των τάξεων"

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ο αντεργατικός νόμος (Ν.4808/2021) που θέσπισε η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη πριν τρία χρόνια, με τον οποίο καταργείται το 8ωρο και οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, φαλκιδεύεται το δικαίωμα στην απεργία και απελευθερώνονται οι απολύσεις, θυμίζει έναν άλλο νόμο που είχε ψηφίσει μια άλλη κυβέρνηση, πάλι της Ν.Δ. πριν 48 χρόνια, με τον τότε υπουργό Εργασίας Κωνσταντίνο Λάσκαρη να ευαγγελίζεται την ... "κατάργηση της πάλης των τάξεων".

Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι η σημερινή προσπάθεια της δεξιάς κυβέρνησης της Ν.Δ. να πλήξει τα εργατικά δικαιώματα με το πρόσχημα του δήθεν «εκσυγχρονισμού της εργατικής νομοθεσίας» αποβλέπει στην πλήρη ανατροπή του Ν. 1264/82 που είχε ψηφισθεί ακριβώς για να θεραπεύσει τα δεινά που προκαλούσε ο νόμος 330 του Λάσκαρη, δηλαδή την υπονόμευση των συνδικαλιστικών ελευθεριών, την ποινικοποίηση της συνδικαλιστικής δράσης, την ακύρωση του δικαιώματος στην απεργία και την ακύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Εκείνος ο περιβόητος «Νόμος 330» περί «εργατικών οργανώσεων και συνδικαλιστικών ελευθεριών» που είχε φέρει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για συζήτηση στη Βουλή στις 24 Μαίου 1976, είχε προκαλέσει εξαρχής όχι μόνο την αντίδραση όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης (ΠΑΣΟΚ, Ε.Κ., ΚΚΕ, ΕΔΑ, ΚΚΕ Ες κλπ) αλλά και τον γενικό ξεσηκωμό των εργαζομένων όλης της χώρας, δεδομένου ότι επρόκειτο για ένα από τα πιο αντεργατικά νομοθετήματα που γνώρισε ο τόπος. Η μόνη που δεν είχε αντιδράσει, ήταν η κυβερνητική διοίκηση της ΓΣΕΕ, η οποία περιορίστηκε να υποβάλει ορισμένες δευτερεύουσας σημασίας τροποποιήσεις.

Επίθεση της αστυνομίας για τη διάλυση απεργών διαδηλωτών στη Θεσσαλονίκη (Αρχείο ΕΚΘ)

Όταν ο Λάσκαρης καταργούσε την ... "πάλη των τάξεων"

Κατά τη συζήτηση στη Βουλή του τερατουργήματός του, ο αλήστου μνήμης υπουργός Εργασίας Κ. Λάσκαρης, υπερασπιζόμενος το νόμο 330, σημείωνε στην εισηγητική του έκθεση ότι δεν υπάρχει πλέον «εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο» και δήλωνε: «Δεν θα επιτρέψομεν την πάλην των τάξεων». Ενώ χαρακτήριζε «αυθάδη και ιταμή» την αξίωση για απόσυρσή του.

Την ώρα που εισάγονταν στη Βουλή το έκτρωμα της κυβέρνησης της Ν.Δ., άρχιζε 48ωρη απεργία των εργαζομένων στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, την οποία κήρυξαν πρωτοβάθμια σωματεία και ομοσπονδίες, ενώ δεκάδες χιλιάδες απεργοί πραγματοποίησαν μεγάλη και μαχητική πορεία στην Αθήνα. Τη δεύτερη μέρα της απεργίας, στις 25 Μαίου, τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο για τη δολοφονική επίθεση της Αστυνομίας κατά των απεργών.

Προκειμένου να αντιμετωπισθεί αλλά και να συκοφαντηθεί η ειρηνική συγκέντρωση  15.000-20.000, η Αθήνα μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Τα επεισόδια αρχίζουν το μεσημέρι, όταν οι αστυνομικές δυνάμεις εμποδίζουν απεργούς οικοδόμους να συνεχίσουν την πορεία τους προς τη Βουλή. Η κύρια μάζα των συγκεντρωμένων υποχωρεί, αλλά μια ομάδα επιμένει να πραγματοποιήσει την πορεία. 

Αστυνομική επιχείρηση κατά διαδηλωτών οικοδόμων στη Θεσσαλονίκη (Αρχείο Σπ. Κουζινόπουλου)

Η αστυνομία αντιδρά εξαπολύοντας επίθεση κατά των απεργών. Αυτό είναι και το έναυσμα για να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια με πρωταγωνιστές "άγνωστα" άτομα που οπλισμένα με καδρόνια, ξηλώνουν πλάκες από πεζοδρόμια, στήνουν οδοφράγματα, ανάβουν φωτιές χρησιμοποιώντας μπιτόνια με πετρέλαιο, τα οποία διακινούν δίκυκλα και αυτοκίνητα με καλυμμένο τον αριθμό κυκλοφορίας, που «τυχαίνει» να βρίσκονται στο κατάλληλο μέρος την κατάλληλη στιγμή. Την ίδια ώρα οι αστυνομικοί ξυλοκοπούν και συλλαμβάνουν όποιον απεργό συναντήσουν στο διάβα τους. Επί 12 ώρες όλο το κέντρο της Αθήνας είναι τυλιγμένο σε καπνούς δακρυγόνων, καπνογόνων και φλεγόμενων οδοφραγμάτων.

Στη γωνία Αιόλου και Λυκούργου μια αύρα παρασύρει και σκοτώνει επιτόπου μια ηλικιωμένη ζητιάνα, την Αναστασία Τζιβίκα, καθώς εκείνη επιχειρεί, φοβισμένη, να διασχίσει το δρόμο. Ο απολογισμός των επεισοδίων είναι 68 τραυματίες από πετροπόλεμο και κλομπ, δύο τραυματίες από πυροβόλα όπλα και άνω των 100 συλλήψεις. Η κυβέρνηση αποδίδει ευθύνες για τα επεισόδια στο ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ, τον αρχηγό του οποίου Ανδρέα Παπανδρέου χαρακτηρίζει «πολιτικώς επικίνδυνο».

Από τη συγκέντρωση των συνδικαλιστικών παρατάξεων στο Θέατρο Κήπου (εφημερίδα Μακεδονία 26-5-1976)

Οι κινητοποιήσεις στη Θεσσαλονίκη

Στη Θεσσαλονίκη εκείνη τη μέρα, όπου η απεργία στους περισσότερους κλάδους εργαζομένων ήταν επιτυχής, δεν υπήρξαν επεισόδια, δεδομένου ότι αντί για ανοιχτή συγκέντρωση και διαδήλωση, είχαν πραγματοποιηθεί δύο συγκεντρώσεις σε κλειστούς χώρους.

Την απεργία κατά του αντεργατικού νόμου 330 είχε πολεμήσει η προσκείμενη στη Ν.Δ. τότε διοίκηση του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης. Η οποία θυμίζοντας εποχές Μακρή και Θεοδώρου, αντί να αντιδράσει στον αντεργατικό και αντιδημοκρατικό νόμο του Λάσκαρη, είχε σπεύσει να καταγγείλει τις διοικήσεις πολλών σωματείων της πόλης, διατυπώνοντας εναντίον τους τη μομφή ότι..."κατά παράβαση των καταστατικών τους κάλεσαν τους εργαζόμενους στους κλάδους τους να απεργήσουν, αποβλέποντες μόνον εις την διάσπασιν των εργαζομένων και την περιπέτειαν των κλάδων τους".

Το μεσημέρι της 25ης Μαίου 1976 είχε πραγματοποιηθεί συγκέντρωση διαμαρτυρίας της Συντονιστικής Επιτροπής των επιστημονικών συλλόγων της Θεσσαλονίκης, στον κινηματογράφο "Εγνατία" με ομιλητή τον πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου, Π. Σφυρίδη, ενώ το απόγευμα της ίδιας μέρας πραγματοποιούνταν συγκέντρωση εργατικών σωματείων στο "Θέατρο Κήπου" με πρωτοβουλία των συνδικαλιστικών παρατάξεων της Θεσσαλονίκης ΑΕΜ, ΕΣΑΚ και ΠΑΣΚΕ.

Πάντως όλο το επόμενο διάστημα που σωματεία της Θεσσαλονίκης εκτός ΕΚΘ, με πρωτοπόρους τους οικοδόμους πραγματοποιούσαν πορείες στους δρόμους της πόλης για να διαμαρτυρηθούν κατά του αντεργατικού νόμου, αντιμετωπίζονταν βίαια από την αστυνομία και συχνοί ήταν οι ξυλοδαρμοί πολιτών.