Οι 15.000 νεκροί Γερμανοί στρατιώτες στην κατεχόμενη Ελλάδα

Ένα πολύ ουσιαστικό ερώτημα διατύπωσε ο καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Γιώργος Μαργαρίτης, μιλώντας πριν καιρό σε εκπομπή ραδιοφωνικού σταθμού: "Όσοι αμφισβητούν το ρόλο που διαδραμάτισαν οι αντιστασιακές οργανώσεις και τη συμβολή τους στο συμμαχικό αγώνα κατά του Ναζισμού, ας πάνε στο Γερμανικό Νεκροταφείο και ας δουν τις ημερομηνίες θανάτου των Γερμανών στρατιωτών που είναι θαμμένοι εκεί. 1942, 1943, 1944. Πως πέθαναν; Μόνοι τους έβαλαν τέλος στη ζωή τους ή βρήκαν το θάνατο από τα πυρά των δυνάμεων της Εθνικής Αντίστασης;"

Το γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Μάλεμε Χανίων

Και πράγματι. Στην Ελλάδα βρήκαν το θάνατο στη διάρκεια της Ναζιστικής κατοχής πάνω από 15.000 Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες που είναι θαμμένοι στα γερμανικά στρατιωτικά νεκροταφεία του Διόνυσου Αττικής, όπου βρίσκονται τα οστά 9.973 Γερμανών στρατιωτικών και του Μάλεμε Χανίων (4.465 νεκροί) που άρχισαν να λειτουργούν στα μέσα της δεκαετίας του '70. 

Μέχρι τότε λειτουργούσαν νεκροταφεία για τους νεκρούς Γερμανούς στρατιωτικούς που θανατώθηκαν στη χώρα μας στη Θεσσαλονίκη, τη Μαγνησία και τα Γιάννενα.

Το νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης

Το γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο Θεσσαλονίκης, βρίσκεται στην περιοχή της Πυλαίας, δίπλα στο τοπικό δημοτικό κοιμητήριο. Κατασκευάστηκε το 1942 από τους Γερμανούς ως στρατιωτικό κοιμητήριο προκειμένου να θάβονται σε αυτό οι νεκροί Γερμανοί στρατιώτες των στρατευμάτων κατοχής που βρήκαν το θάνατο από τις δυνάμεις της Αντίστασης στη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη υπόδουλη στους Ναζί Μακεδονία. Εκεί, είχαν ταφεί 1.100 Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες που βρήκαν το θάνατο στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 οι σοροί των Γερμανών μεταφέρθηκαν στο κοιμητήριο στο Διόνυσο Αττικής. Ο χώρος περιήλθε στο Γ’ ΣΣ και βρίσκονται πλέον οι νεκροί αξιωματικοί και στρατιώτες από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στις οποίες έλαβε μέρος το Γ’ Σώματος Στρατού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γενικός Πρόξενος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη Ingo von Voss, είχε αναφέρει σε χάρτη με τα νεκροταφεία της πόλης που είχε εκδοθεί από το Δήμο Θεσσαλονίκης ότι "όποιος ενδιαφέρεται για την ιστορία της πόλης, καθώς και για τους παράγοντες που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο, μπορεί να μάθει πολλά από τα νεκροταφεία".

Οι νεκροί Γερμανοί στρατιωτικοί στην Ελλάδα

Οι 15.000 Γερμανοί στρατιωτικοί που έπεσαν στην Ελλάδα, βρήκαν το θάνατο κυρίως σε μάχες με τις αντάρτικες δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ ή από δυναμιτιστικές ενέργειας του ΕΑΜ και των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων. Η εμπόλεμη κατάσταση δεν έδινε χρόνο για ιδιαίτερες ταφικές διαδικασίες. Οι Γερμανοί στρατιώτες θάφτηκαν τα χρόνια εκείνα, ομαδικά σε 437 διαφορετικές περιοχές σε όλη την χώρα. Κυρίως σε ομαδικούς τάφους δίπλα στα πεδία των μαχών ή σε κοντινή απόσταση από εκκλησίες. Με αίτημα του "Λαϊκού Συνδέσμου Γερμανικής Μέριμνας Πολεμικών Τάφων" και με συνεργασία της ελληνικής κυβέρνησης με τη γερμανική, ξεκινάει τον Απρίλιο του 1959 η περισυλλογή των Γερμανών νεκρών στρατιωτών ανά την Ελλάδα. Οι εργασίες περισυλλογής και φύλαξης των οστών είχαν ολοκληρωθεί μόλις ένα χρόνο αργότερα.

Στη συνέχεια, έγινε η ομαδική ταφή τους σε δυο νεκροταφεία, ένα κοντά στην Αθήνα, στον Διόνυσο-Ραπεντόζα, και ένα στο Μάλεμε της Κρήτης, ειδικά για τους πεσόντες στο νησί. Η δημιουργία των δυο αυτών νεκροταφείων ήταν αποτέλεσμα μιας ειδικής διακρατικής συμφωνίας που υπογράφτηκε μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας και τέθηκε σε ισχύ το Οκτώβριο του 1965. Μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη έκταση για τη δημιουργία του νεκροταφείου στον Διόνυσο τα οστά των Γερμανών στρατιωτών είχαν μεταφερθεί για προσωρινή φύλαξη στο Μοναστήρι της Ξενιάς, κοντά στον Αλμυρό Μαγνησίας. Τα εγκαίνια του νεκροταφείου στον Διόνυσο-Ραπεντόζα έγιναν στις 28 Σεπτεμβρίου 1975, ενώ στο Μάλεμε έναν σχεδόν χρόνο νωρίτερα.

Η εκταφή και μετακομιδή των οστών από το γερμανικό νεκροταφείο που υπήρχε στα Γιάννενα και όπου ήταν θαμμένοι 333 Γερμανοί,  έγινε το καλοκαίρι του 1959, και συγκεκριμένα σε τρεις ημερομηνίες, στις 24 και 30 Ιουνίου καθώς και στις 6 Ιουλίου. Μεταξύ των λειψάνων των 333 στρατιωτών, όπως διαπιστώθηκε συμπεριλαμβάνονταν και μερικοί Ιταλοί.

Το γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Διόνυσο Αττικής

Το γερμανικό νεκροταφείο του Διόνυσου

Το Γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο Διονύσου - Ραπεντόζας βρίσκεται 30χλμ βορειοδυτικά της Αθήνας σε ακατοίκητη περιοχή της Πεντέλης, σε σημείο που αρχικά ήταν αρκετά απομονωμένο, στη βόρεια πλευρά της Πεντέλης, στο Διόνυσο, κοντά στην Ραπεντόζα. Στο κοιμητήριο αυτό βρίσκονται οι τάφοι 9.973 στρατιωτών του Γερμανικού Στρατού σε τρεις διαφορετικούς χώρους. Το Νεκροταφείο ιδρύθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1975 και στο χώρο αυτό τάφηκαν Γερμανοί στρατιώτες από όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Οι σαρκοφάγοι με τα υπολείμματα των νεκρών από την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα συγκεντρώθηκαν στην Ιερά Μονή Ξενίας στο Βόλο. Ενώ οι νεκροί της Κρήτης στην Ιερά Μονή Γωνιάς Κρήτης. Με διακρατική συμφωνία που υπεγράφη το 1965 μεταξύ Ελλάδας και Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας δρομολογήθηκε η δημιουργία δυο γερμανικών στρατιωτικών νεκροταφείων. Στην περιοχή Ραπεντόζα Διονύσου, για τους νεκρούς της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας και στο Μάλεμε Χανίων για του νεκρούς της Κρήτης.

Οι σαρκοφάγοι στο γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Διόνυσο-Ραπεντόζα, έχουν τοποθετηθεί σε 12 υπόγειους ομαδικούς τάφους. Σε κάθε έναν από αυτούς φυλάσσονται τα οστά από 850 νεκρούς. Μια λιτή πέτρινη πλάκα κλείνει τον τάφο με χαραγμένα πάνω της τα στοιχεία των στρατιωτών και τον βαθμό τους. Τρεις διαφορετικοί χώροι περιβάλλουν στην μέση τα ταφικά μνημεία. Γύρω τους περιστοιχίζονται από πεύκα και πρασιά. Σε κάθε μία από αυτές τις αναμνηστικές πέτρινες πλάκες περιέχουν τα ονόματα από τους 843 στρατιώτες που αγνοούνται και δεν βρέθηκαν ποτέ τα οστά τους. Στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Διονύσου έχουν ενταφιαστεί συνολικά 9973 νεκροί Γερμανοί στρατιώτες, από πολεμικές επιχειρήσεις της περιόδου 1939 - 1945.