Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης: Ο ραδιοφωνικός σταθμός της κατάληψης

51 χρόνια από τα γεγονότα του Νοέμβρη 1973

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Απομονωμένη ήταν την εποχή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου η Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, δεδομένου ότι τότε βρισκόταν στο πιο απομακρυσμένο σημείο της πανεπιστημιούπολης, χωρίς δρόμους προσπέλασης, καθώς ακόμη δεν είχε διανοιγεί η λεωφόρος της Νέας Εγνατίας. Παρά τη δυσκολία όμως αυτή, η φωνή των αγωνιζόμενων φοιτητών του ΑΠΘ που είχαν κλειστεί μέσα, εκείνο τον σημαδιακό Νοέμβριο του 1973, έφτανε σε όλη την πόλη, χάρη στο ραδιοφωνικό σταθμό που στήθηκε εκεί από τη Συντονιστική Επιτροπή της κατάληψης.

Φοιτητές από άλλες σχολές του ΑΠΘ μπροστά στην Πολυτεχνική Σχολή για να
συμπαρασταθούν στους έγκλειστους της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στη Θεσσαλονίκη

Ο ραδιοφωνικός αυτός σταθμός, που είχε συναρμολογηθεί από δύο φοιτητές, ένα των Αγρονόμων-Τοπογράφων και άλλον ένα της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών, μετά τις τροποποιήσεις σε ήδη υπάρχοντα «πειρατικό» σταθμό, τοποθετήθηκε το απόγευμα της 16ης Νοεμβρίου 1973 στο υπόγειο της πτέρυγας των Αρχιτεκτόνων. Και η λειτουργία του, όχι μόνο ανέβασε στα ύψη το φρόνημα των έγκλειστων φοιτητών, αλλά έδωσε τη δυνατότητα να μεταδοθεί η φωνή τους και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος ή και κάποιες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Λονδίνο. Δεδομένου ότι κάποιοι πολίτες αναμετέδιδαν τα συνθήματα και τη φωνή του μέσω τηλεφωνικών συνδιαλέξεων.

Οι εκπομπές του ραδιοσταθμού της εξέγερσης του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης γίνονταν στα 220 μέτρα στα βραχέα, στους  1420 χιλιόκυκλους. Και όταν κάποια στιγμή ακούστηκε η φωνή της εκφωνήτριας του σταθμού, που ήταν η φοιτήτρια Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου,  «Εδώ Ραδιοσταθμός του ελεύθερου πανεπιστήμιου της Θεσσαλονίκης», για να ακολουθήσει η απαγορευμένη από τη χούντα μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και τα συνθήματα της κατάληψης, τότε όλοι ρίγησαν.

Εκτός της Κλεοπάτρας Παπαγεωργίου (Πολυτεχνείου), συνθήματα εκφωνούσαν από το σταθμό ο φοιτητής Ανδρέας Παπακωνσταντίνου (Φυσικομαθηματικής) και οι δημοσιογράφοι Φώτης Σιούμπουρας και Κλέαρχος Τσαουσίδης. Την ευθύνη της σύνταξης των κειμένων είχε η Επιτροπή Επικοινωνίας της κατάληψης στην οποία μετείχαν εκτός των άλλων και οι Γιώργος Καστούρας, Πάνος Ερμείδης, Κώστας Αναγνωστόπουλος, Γ. Μιαούλης, Β. Καργούδης κ.α.

Το πρώτο κείμενο της Επιτροπής έλεγε:

«Σας μιλούμε από την πρώτη ελεύθερη γωνιά της Θεσσαλονίκης. Σήμερα 16 Νοέμβρη εμείς οι φοιτητές της Θεσσαλονίκης καταλάβαμε το κτίριο του Πολυτεχνείου. Από το πρωί άρχισαν να συρρέουν στο Πολυτεχνείο χιλιάδες φοιτητές. Η έκφραση της αγωνιστικής διάθεσης που συγκλόνιζε τη φοιτητική μάζα ήταν η κατάληψη του κτιρίου. Από το μεσημέρι νέες πολυάριθμες ομάδες φοιτητών – αγωνιστών έμπαιναν συνέχεια στο κτίριο για να δώσουν κι αυτοί το αγωνιστικό τους παρών. Μια επιτροπή που εξελέγη επί τόπου ανάλαβε το έργο του συντονισμού. Ήδη νωρίς το απόγευμα είχαν εξασφαλιστεί ικανές ποσότητές τροφίμων και άλλων εφοδίων. Σχηματίστηκαν αμέσως επιτροπές που θα αναλάμβαναν την επίλυση των προβλημάτων που θα ανέκυπταν. Επιτροπές για τον εφοδιασμό, για την οικονομική κάλυψη, για τις επικοινωνίες, τις πρώτες βοήθειες κλπ τόνωσαν το ηθικό της φοιτητικής μάζας. Και προς το σούρουπο άρχισε να εκπέμπει ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου. Ο σταθμός μας εκπέμπει στους 1420 χιλιόκυκλους ή 220 μ. στα βραχέα. Ήδη, αφού έγινε ο καταμερισμός κατά σχολές, προχωρήσαμε σε συνελεύσεις για να συζητήσουμε τα προβλήματά μας κατά κλάδους. Το φρόνημα και ο ενθουσιασμός της φοιτητικής μάζας βρίσκεται σε υψηλότατα επίπεδα. Δηλώνουμε πως καθολική θέληση που προβάλλει στο χώρο του κατειλημμένου Πολυτεχνείου είναι να μην εγκαταλειφθεί το κτίριο πριν δούμε να πραγματοποιούνται οι σκοποί μας».

Συχνά, αναμεταδίδονταν και το ακόλουθο μήνυμα, που έδινε και το πολιτικό στίγμα της κατάληψης αλλά και τους στόχους των έγκλειστων φοιτητών:

" Έλληνες, σας μιλά το ελεύθερο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μεταδίδουμε στους 1450 χιλιοκύκλους ή 210 μ. περίπου. Για 24 ώρες κρατάμε στα χέρια μας το κτίριο του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης. Έλληνες, ενωθήτε μαζί μας στον κοινό αγώνα ενάντια στη φασιστική χούντα που οδήγησε τη χώρα μας στο γενικό ξεπούλημα. Η ώρα έφτασε για το γκρέμισμα της ξενοκίνητης χούντας που αντιμετωπίζοντας την καθολική αντίθεση του λαού προσπαθεί να παρατείνει τη ζωή της με διάφορες γελοίες μεταμορφώσεις".

Παραθέτουμε στη συνέχεια κείμενα των συνθημάτων που ακούγονταν από τον ελεύθερο ραδιοσταθμό του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης. Τα χειρόγραφα, διέσωσε ο Γιώργος Καστούρας και βρίσκονται σήμερα στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) στην Αθήνα.  Ενώ κατά την έξοδο από το κτίριο της πολυτεχνικής σχολής, ύστερα από την επίθεση στρατού και αστυνομίας, οι δύο φοιτητές που είχαν κατασκευάσει τον πομπό τον πήραν μαζί τους μέσα σε μία τσάντα. Όμως συνελήφθησαν και έκτοτε, η τύχη του πομπού αγνοείται.

Διαβάστε περισσότερα για τον ραδιοφωνικό σταθμό της κατάληψης του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης στο εξαιρετικό αφιέρωμα του Χρήστου Ζαφείρη: https://thessmemory.wordpress.com/2016/11/15/