Η ιστορία μισού και πλέον αιώνα της ΕΡΤ

Μία μεγάλη τηλεοπτική πορεία, γεμάτη λαμπρές σελίδες 

Πέντε χρόνια, συμπληρώνονται σήμερα από την απόφαση της τότε κυβέρνησης της Ν.Δ., με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά να προχωρήσει στο κατάπτυστο κλείσιμο της ΕΡΤ, προσπαθώντας με εκείνο το "μαύρο" που είχε επιβάλει, να φιμώσει τη δημόσια ραδιοτηλεόραση, προκειμένου να ευνοήσει τους καναλάρχες των ιδιωτικών ΜΜΕ. Με την ευκαιρία της επετείου, δημοσιεύουμε το αφιέρωμα στην ΕΡΤ που ακολουθεί.

Μισό και πλέον αιώνα τηλεοπτικής ιστορίας έκλεισε η ΕΡΤ. Μία μεγάλη τηλεοπτική ιστορία, γεμάτη λαμπρές σελίδες και πρόσωπα που άφησαν εποχή. Ύστερα από 47 χρόνια, τρεις μήνες και 22 μέρες ζωής, είχε έρθει ξαφνικά στις 11 Ιουνίου 2013 ο θάνατος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης  με απόφαση του τότε πρωθυπουργού Α.Σαμαρά..

Η ΕΡΤ είναι διάδοχη του πρώην ΕΙΡ και μετέπειτα (με την προσθήκη της τηλεόρασης) ΕΙΡΤ (Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας Τηλεοράσεως).  Το νομικό καθεστώς της άλλαξε το 1976, όταν από ίδρυμα μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία. Το 1982 συγχωνεύτηκε με την ΥΕΝΕΔ σ' έναν ενιαίο φορέα της ελληνικής δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.

Οι περισσότερες υπηρεσίες της ΕΡΤ στεγάζονται στο λεγόμενο «Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκeυής», που οικοδομήθηκε το 1968-1969, και το οποίο βρίσκεται επί της Λεωφόρου Μεσογείων.

To ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής

Η ραδιοφωνία
Το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας ΕΙΡ ήταν ο κρατικός φορέας που διαχειρίστηκε την ελληνική κρατική ραδιοφωνία, πρώην ΑΕΡΕ (κατά τη διάρκεια της κατοχής) και πρώην ΥΡΕ (προπολεμικά), και την κρατική τηλεόραση (στη συνέχεια), ως «Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης» (ΕΙΡΤ), από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και το 1987. Κατείχε το αποκλειστικό δικαίωμα εκπομπής, μαζί με την ΥΕΝΕΔ, έως και το 1987.
Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών του ΕΙΡ (το μέχρι σήμερα Πρώτο Πρόγραμμα) επισήμως εγκαινιάστηκε στις 16 Ιουλίου 1945. Οι εκπομπές παράγονταν στους ραδιοθαλάμους του Ζαππείου ενώ χρησιμοποιήθηκε η κεραία μεσαίων των Λιοσίων.
Οι Γερμανοί κατά την αποχώρησή τους ανατίναξαν τον ιστό της κεραίας, έτσι το κόστος της επανενεργοποίησης ήταν μεγάλο.
Σημαντικό ποσοστό του υλικοτεχνικού εξοπλισμού προέρχονταν από τις πολεμικές επανορθώσεις. Κατά την πρώτη περίοδο μετά την ίδρυση του ραδιοσταθμού βασικός διοργανωτής του ΕΙΡ ήταν ο στρατηγός Χριστόδουλος Τσιγάντες και σημαντικοί διευθυντές οι λογοτέχνες Στρατής Μυριβήλης και Οδυσσέας Ελύτης.

Το δεύτερο πρόγραμμα
Στις 11 Μαΐου του 1952 ξεκίνησε τη λειτουργία του το Δεύτερο Πρόγραμμα. Αποτέλεσε μια προσπάθεια εναλλακτικού ψυχαγωγικού προγράμματος, συμπληρωματικού ως προς το Πρώτο Πρόγραμμα.

Το τρίτο πρόγραμμα
Το Τρίτο Πρόγραμμα βγήκε στον αέρα στις 19 Σεπτεμβρίου του 1954, με πρωτοβουλία του Διονυσίου Ρώμα. Ο σταθμός είχε ως κύριο πρόγραμμα εκπομπές με κλασική μουσική, ενώ γνώρισε σημαντική άνθηση την περίοδο που επικεφαλής βρίσκονταν ο Μάνος Χατζιδάκις.

Η μακρόχρονη ιστορία της δημόσιας τηλεόρασης

Η ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης αρχίζει το 1951 όταν με τον νόμο 1663 προβλέπεται η ίδρυση και λειτουργία ραδιοτηλεοπτικών σταθμών των Ενόπλων Δυνάμεων - διάταξη η οποία καταργείται 15 χρόνια αργότερα - ενώ παράλληλα προβλέπεται και η λειτουργία της Υπηρεσίας Ενημέρωσης Ενόπλων Δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ) που θα είχε την αρμοδιότητα για την εγκατάσταση και λειτουργία ραδιοτηλεοπτικών σταθμών.

Στις αρχές της δεκαετίας του '60 αρχίζει η πειραματική μετάδοση τηλεοπτικών εκπομπών στη Θεσσαλονίκη. Ο πρώτος πειραματικός σταθμός Ελληνικής τηλεόρασης λειτούργησε το 1961 στη Θεσσαλονίκη από τη ΔΕΗ στα πλαίσια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Η επίσημη όμως έναρξη της Ελληνικής κρατικής τηλεόρασης έγινε στις 23 Φεβρουαρίου 1966, με πρώτη παρουσιάστρια την Ελένη Κυπραίου και συντονιστή το δημοσιογράφο Γεώργιο Κάρτερ.

Το 1969 γίνεται η διεθνής απευθείας σύνδεση με το κύκλωμα της Eurovision για τη μετάδοση της προσεδάφισης και του περιπάτου του πληρώματος του Απόλλο 12 στη Σελήνη.

Το 1970 το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοτηλεόρασης μετεξελίσσεται σε Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (Ε.Ι.Ρ.Τ). Το 1975, με τη μεταπολίτευση, το Ε.Ι.Ρ.Τ μετατρέπεται σε Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση (Ε.Ρ.Τ) με σκοπό την «ενημέρωση, την επιμόρφωση και την ψυχαγωγία του Ελληνικού λαού».

Η απελευθέρωση και ανάπτυξη της τηλεόρασης στην Ελλάδα άργησε ωστόσο πολλές δεκαετίας. Το 1987 η ΕΡΤ αναδιαρθρώνεται εν' όψει της εισαγωγής των ιδιωτικών σταθμών. Η ΕΡΤ1 και ΕΡΤ2 συγχωνεύονται σε ένα ενιαίο φορέα, την ΕΡΤ Α.Ε. που λειτουργεί ως ανώνυμη εταιρία νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Η ΕΡΤ ελέγχεται και εποπτεύεται από το κράτος μέσω του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβερνήσεως και έχει διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια.

Οι εγκαταστάσεις της ΕΡΤ3 στη λεωφόρο Στρατού της Θεσσαλονίκης

Τα τρία κανάλια της ΕΡΤ
Η ΕΤ1 (Ελληνική Τηλεόραση 1) είναι ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός της ΕΡΤ.  Θεωρητικά είναι διάδοχο κανάλι του ΕΙΡΤ (Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας Τηλεοράσεως), το οποίο το 1976 μετονομάστηκε σε ΕΡΤ και με την απόσπαση της ραδιοφωνίας το 1987 σε ΕΤ1. Ιδρύθηκε το 1966.
Η ΝΕΤ (Νέα Ελληνική Τηλεόραση) είναι κρατικό τηλεοπτικό κανάλι της ΕΡΤ. Θεωρητικά είναι διάδοχο κανάλι της ΥΕΝΕΔ, το οποίο με την πολιτικοποίησή του το 1982 μετονομάστηκε σε ΕΡΤ2 (Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση 2) , με τη συγχώνευσή του με την ΕΡΤ το 1987 μετονομάστηκε σε ΕΤ2 (Ελληνική Τηλεόραση 2), ενώ από το 1997 πήρε τη σημερινή της ονομασία σε μια προσπάθεια αναβάθμισής της.

Η ΕΤ3
H Ελληνική Τηλεόραση 3 (ΕΤ3) είναι το τρίτο κανάλι της δημόσιας Ελληνικής Τηλεόρασης, το οποίο ξεκίνησε να εκπέμπει στις 14 Δεκεμβρίου 1988. Η έδρα του καναλιού βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Το κανάλι διαθέτει στούντιο σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, όπως στη Κομοτηνή, την Φλώρινα, την Αλεξανδρούπολη καθώς επίσης και στα νησιά Μυτιλήνη, Σάμο και Πάρο.

Η ψηφιακή τηλεόραση
Στις 20 Μαρτίου 2006 η ΕΡΤ έθεσε σε λειτουργία ελεύθερο πρόγραμμα Ψηφιακής τηλεόρασης με τον τίτλο ΕΡΤ Ψηφιακή.
Στο πλαίσιο της ψηφιακής αυτής τηλεόρασης ξεκίνησαν να εκπέμπουν τα κανάλια Σπορ+, Πρίσμα+ και Σινέ+. Τα κανάλια είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν όσοι έχουν ψηφιακό δέκτη, χωρίς συνδρομή. Τα ψηφιακά κανάλια της ΕΡΤ έκλεισαν τον Μάρτιο του 2012 με απόφαση της κυβέρνησης Παπαδήμου. 

Οι εκπομπές της ΕΡΤ που άφησαν ιστορία

Στο νου των περισσότερων αμέσως ήρθαν αμέσως οι τηλεοπτικές σειρές και οι εκπομπές που άφησαν ιστορία, από την εποχή που η δημόσια τηλεόραση το μοναδικό τηλεοπτικό μέσο στην Ελλάδα, αλλά και αργότερα.

Η εκπομπή ''Αλάτι και Πιπέρι'' του Φρέντυ Γερμανού κατά τη δεκαετία του '70 αποτέλεσε σταθμό στα τηλεοπτικά δρώμενα, με καλεσμένους διάφορα διάσημα πρόσωπα της εποχής.

Από τα πρώτα βήματα της δημόσιας τηλεόρασης ιστορικές σειρές έκαναν την εμφάνισή τους στους δέκτες, ανάμεσά τους σπουδαίες τηλεοπτικές μεταφορές όπως το ''Γιούνγκερμαν'' και ο ''Συνταγματάρχης Λιάπκιν'' του Μ. Καραγάτση, ''Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται'' του Ν. Καζαντζάκη ή η ''Μενεξεδένια Πολιτεία'' του Α. Τερζάκη. Το ''Λούνα Παρκ'' και η κωμική σειρά''Εκείνες και εγώ'' με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα άφησαν τη δικιά τους ιστορία τη δεκαετία του '70, ενώ οι αξιόλογες παραγωγές συνεχίστηκαν και κατά την επόμενη δεκαετία.

Ανάμεσα στις πιο διάσημες και ιστορικότερες σειρές του '80: ''Η Λωξάντρα'' με την Μπέτυ Βαλάση, ''Το ορκιστείτε παρακαλώ'', ''Το μινόρε της αυγής'', η αγαπημένη ''Μαντάμ Σουσού'', τα ''Βεγγαλικά'' με τον σπουδαίο Θ. Βέγγο και πολλές άλλες, ενώ από τις μεταγενέστερες παραγωγές ξεχωρίζουμε το ''Η αγάπη άργησε μια μέρα'' σε σκηνοθεσία Κώστα Κουτσομύτη.

Σημαντική θέση στο πρόγραμμα της ΕΡΤ είχαν πάντα αρκετές πολιτιστικές εκπομπές, ντοκιμαντέρ, αλλά και εκκλησιαστικά προγράμματα όπως το ''Αρχονταρίκι''. Από τις δημοφιλέστερες ψυχαγωγικές εκπομπές της ΕΡΤ τα τελευταία χρόνια ήταν το ''Στην Υγειά μας'', με τον Σπύρο Παπαδόπουλο και το ''Μένουμε Ελλάδα'' που προέβαλε τις ομορφιές της χώρας μας.

Πλούσιο ήταν πάντοτε και το παιδικό πρόγραμμα με ελληνικές αλλά ξένες παραγωγές. 

Θυμίζουμε ορισμένες σειρές που οι περισσότεροι, μικροί, περιμέναμε με ανυπομονησία να δούμε στους τηλεοπτικούς μας δέκτες: ''Ο Παραμυθάς'', ''Φρουτοπία'', ''Του κουτιού τα παραμύθια'',  ''Κάπου Κάπως Κάποτε'', ''Το καπλάνι της βιτρίνας'', ''Ο θυσαυρός της Βαγίας'', αλλά και τα ξένα ''Αστυνόμος Σαϊνης'', ''Το μικρό σπίτι στο λιβάδι'', ''Καρουζέλ'',  ''Κάντι Κάντι'', ''Μάγια η Μέλισσα'' και ''Σπορτ Μπίλυ''...

Το πρόγραμμα της ΕΡΤ ήταν πάντοτε γεμάτο αξιόλογα προγράμματα, σειρές και εκπομπές που αγαπήθηκαν από αρκετό κόσμο, ενώ πρόσφατα  το κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει και επιλεγμένες βραβευμένες ξένες τηλεοπτικές σειρές, που γνωρίζουν  τεράστια επιτυχία παγκοσμίως.