Καθιέρωση της 30ης Οκτωβρίου ως ημέρα απελευθέρωσης της Καλαμαριάς από τους Ναζί

Την καθιέρωση της 30ης Οκτωβρίου, ως ημέρα εορτασμού Απελευθέρωσης της Καλαμαριάς από τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής, αποφάσισε ΟΜΟΦΩΝΑ το δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς, υιοθετώντας την πρόταση της ΡΕΚΚ, την οποία είχαν επεξεργαστεί και εισηγήθηκαν στο σώμα δύο σύμβουλοί της, ο Άρης Τεμεκενίδης και ο Νεκτάριος Βουλγαράκης.

Η απόφαση πάρθηκε μέσα σε κλίμα συγκινησιακής φόρτισης,  παρουσία ηλικιωμένων αντιστασιακών και εκπροσώπων αντιστασιακών οργανώσεων. Με αυτή, το Δημοτικό Συμβούλιο της Καλαμαριάς, ζητάει από την πολιτεία να οριστεί η 30^η Οκτωβρίου κάθε έτους ως δημόσια εορτή τοπικής σημασίας για το Δήμο Καλαμαριάς.

Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η τοποθέτηση μιας ηλικιωμένης μέλους του ΕΛΑΣ (Παπαθανασίου), η οποία περιέγραψε τις ιδιαίτερες συνθήκες εκείνης της περιόδου, την απελευθερωτική δράση του ΕΛΑΣ ως ενόπλου τμήματος του ΕΑΜ και την «ανταμοιβή» των αγωνιστών με εξορίες, διώξεις και ταλαιπωρίες από το καθεστώς που επιβλήθηκε μετά την απελευθέρωση και μετά την σύντομη «άνοιξη» που επακολούθησε μετά την απελευθέρωση. 

Ιδιαίτερη μνεία έγινε από τους εισηγητές στην ανάγκη διατήρησης και διάσωσης της ιστορικής μνήμης και στην ανάγκη διδασκαλίας της πραγματικής ιστορίας της νεότερης ιστορίας στα σχολεία.

Έτσι, η Καλαμαριά έγινε ο πρώτος Δήμος μετά τη Θεσσαλονίκη, εντός των ορίων του Πολεοδομικού Συγκροτήματος, που αποφασίζει να γιορτάσει την 30 Οκωβρίου ως ημέρας απελευθέρωσης της πόλης από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.

Η προσφορά της Καλαμαριάς στην Εθνική Αντίσταση

Ένα μεγάλο μέρος της εισήγησης των δύο δημοτικών συμβούλων της Ριζοσπαστικής Ενωτικής Κίνησης Καλαμαριάς, στηρίχθηκε στην έρευνα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Σπύρου Κουζινόπουλου για την συνεισφορά της Καλαμαριάς, με θυσίες και αίμα, στο έπος της Εθνικής Αντίστασης.

Η Καλαμαριά, σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, βρισκόταν στην εμπροσθοφυλακή της μεγάλης μάχης για τη λευτεριά. Αυτό το υπέρτατο καθήκον το «πλήρωσε» ακριβά ο τόπος, το πλήρωσε με το αίμα των παλικαριών του: Στις 13 Αυγούστου 1944, έπειτα από μπλόκο των Δαγκουλαίων, σκοτώθηκαν 11 από τα καλύτερα παλικάρια του συνοικισμού στο αιματηρό «μπλόκο» της Καλαμαριάς.53 ήταν οι νεκροί από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες σε μάχες ή μετά από συλλήψεις που γίνοταν με προδοσίες χαφιέδων της Γκεστάπο. Ανάμεσα σε αυτούς και ο καθηγητής Μάκης Αλεξιάδης, ένας από τους πιο μαχητικούς και σεμνούς αγωνιστές της Καλαμαριάς. Και άλλοι πολλοί, από βομβαρδισμούς, από δυστυχήματα με Γερμανούς οδηγούς, από τη μανία του ηττημένου κατακτητή κατά την αποχώρησή του.                                        

Αλλά και την ώρα που ζύγωνε η λευτεριά, η Καλαμαριά θα έπαιζε καταλυτικό ρόλο στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Οι σκληρότερες μάχες γίνονται στα ανατολικά της πόλης όπου οι δυνάμεις του 31ου Συντάγματος κατορθώνουν, έχοντας και θύματα, να εκδιώξουν τους χιτλερικούς κατακτητές από τα Βασιλικά και στη συνέχεια από το αεροδρόμιο του Σέδες και τη Γεωργική Σχολή. 

Στην έρευνά του ο Σπύρος Κουζινόπουλος κατέγραψε σημαντικές μαρτυρίες για το πώς εισήλθε στην Καλαμαριά το πρώτο τμήμα ανταρτών του ΕΛΑΣ και την αποθεωτική υποδοχή που του επιφύλαξαν οι κάτοικοι. Με τον επικεφαλής του τμήματος, που ήταν ο υπεύθυνος διαφώτισης του 31ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, Δημήτρης Δημητριάδης, να γνωρίζει αποθεωτική υποδοχή από τους Καλαμαριώτες

Όπως εξιστόρησε ο Δημητριάδης το 1979: «Τα ξημερώματα, καταφέραμε να πάρουμε επαφή με το Εφεδρικό Τάγμα του ΕΛΑΣ Καλαμαριάς και να σχεδιάσουμε μαζί μία κυκλωτική κίνηση, ώστε να σφίξουμε τον κλοιό γύρω από τους Γερμανούς. Διοικητής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ Καλαμαριάς ήταν κάποιος αγωνιστής, ονόματι Παπαδόπουλος, από τη Δράμα. Από τη διοίκησή μας δόθηκε τότε εντολή ένα μικρό τμήμα, με επικεφαλής εμένα, να κατευθυνθεί στην Καλαμαριά για να εμψυχώσει τους κατοίκους. Μόλις βρεθήκαμε στην Καλαμαριά, το τι έγινε δεν περιγράφεται. Ήμουνα ο πρώτος αντάρτης που βρέθηκε στην Καλαμαριά. Ένα μεγάλο πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε και άρχισε να στεφανώνει κι εμένα και το άλογο πάνω στο οποίο ήμουνα. Υπήρχαν τέτοιες εκδηλώσεις χαράς και αγαλλίασης που λίγοι άνθρωποι θα μπορούσαν να τις συναντήσουν».

Όπως τονίζονταν στην εισήγηση των δύο δημοτικών συμβούλων της ΡΕΚΚ: «Σήμερα, το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμαριάς καλείται, αν και πολύ καθυστερημένα, να πάρει μια ιστορική απόφαση, αναγνωρίζοντας ως ημέρα μνήμης και εθνικής εορτής  για την πόλη μας την 30^η Οκτωβρίου, αποδίδοντας με τον τρόπο αυτό τον ελάχιστο φόρο τιμής στους ηρωϊκά πεσόντες συμπατριώτες και συμπολίτες μας. Καλούμε επίσης το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμαριάς, όπως αποφασίσει την ονοματοδοσία κεντρικού δρόμου του δήμου σε «30^η Οκτωβρίου 1944» καθώς και την εισαγωγή δύο ωριαίων μαθημάτων στα σχολεία της Καλαμαριάς κατά τις παραμονές της εορτής, όπου θα διδάσκονται τόσο τα ιστορικά γεγονότα πριν και κατά τη διάρκεια της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, όσο και τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου που ήσαν άμεσα συνδεδεμένα με τον τόπο, όπως για παράδειγμα το Μπλόκο της Καλαμαριάς κλπ.