«Εις θάνατον» για μία και μόνο λέξη….

Το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης με πρόεδρο τον ταγματάρχη Δρομάζο που καταδίκασε σε θάνατο τον 25χρονο λεμβούχο από την Αγ. Τριάδα

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Η θανατική καταδίκη από το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και εν συνεχεία η εκτέλεση ενός 25χρονου παλληκαριού από την παραλιακή κοινότητα της Αγίας Τριάδας Θεσσαλονίκης, μόνο και μόνο επειδή δεν είπε μία μόνο λέξη: «αποκηρύσσω». Ήταν ένας από τους 400 εκτελεσμένους πίσω από το Γεντί Κουλέ τα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου, όπου οι πολιτικοί κρατούμενοι αλέθονταν από την κρεατομηχανή του επίσημου κράτους.

Ο Γιάννης Ριτζάλης του Ελευθερίου, κατάγονταν από την Αγία Τριάδα, το όμορφο παραθαλάσσιο χωριό που σήμερα ανήκει στο Δήμο Θερμαϊκού, έβγαζε τα προς το ζην  εργαζόμενος ως λεμβούχος και ψαράς και στα χρόνια της κατοχής είχε ενταχθεί στην ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ, όπως και οι περισσότεροι νέοι της περιοχής. Όμως, τα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου, όπου οι περισσότεροι σε συνθήκες ανέχειας και πείνας αγωνίζονταν για την επιβίωση, ελάχιστοι ήταν αυτοί που ενδιαφέρονταν για μια βόλτα με τη βάρκα ή για τα ψάρια που πουλούσε ο νεαρός Ριτζάλης.

Έτσι, τον Δεκέμβριο του 1947, βλέποντας ότι πλέον δεν βγαίνει  μεροκάματο από αυτές τις δύο δουλειές, αποφασίζει να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη προς αναζήτηση εργασίας. Και καθώς τα οικονομικά του ήταν ελάχιστα, παρακάλεσε δύο φίλους του από παλιά, τα αδέλφια Γεώργιο και Εξακουστό Λεπτουργό, να τον φιλοξενήσουν ένα-δυο βράδια στο σπίτι τους, στην οδό Δανάης 12. Και όταν έμεινε στο σπίτι αυτό μια νύχτα παραπάνω, τότε το τρίτο βράδυ επέδραμαν εκεί άνδρες της Γενικής Ασφάλειας Θεσσαλονίκης και συνέλαβαν όχι μόνο τον Ριτζάλη αλλά και τα δύο αδέλφια. Και αφού τους τύλιξαν σε μία κόλλα χαρτί, παρέπεμψαν τον μεν 25χρονο λεμβούχο στο Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης με την κατηγορία ότι είχε εισέλθει στη Θεσσαλονίκη για να κάνει… σαμποτάζ, τα δε δύο αδέλφια για υπόθαλψη εγκληματία.

Εκείνο το καλοκαίρι του 1948 το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης μοίραζε συνεχώς καταδίκες σε θάνατο με την κατηγορία "σαμποτέρ". Εδώ οι νέοι Πασχάλης Πασχαλίδης 20 χρόνων και Γιάννης Χατζημόσχου 24 χρόνων που εκτελέστηκαν πίσω από το Γεντί Κουλέ στις 7 Αυγούστου 1948 

Αν και στη διάρκεια της δίκης δεν παρουσιάστηκε από τις διωκτικές αρχές το παραμικρό ενοχοποιητικό στοιχεία, ο βασιλικός επίτροπος Σπυρόπουλος ζήτησε την καταδίκη και των τριών σε θάνατο, ενώ τελικά οι στρατοδίκες επέβαλαν την ποινή του Θανάτου στον Ριτζάλη και σε φυλάκιση 5 ετών τον Γεώργιο Λεπτουργό και 4 ετών τον αδελφό του Εξακουυστό.

Τον πραγματικό όμως λόγο της εκτέλεσης του 25χρομου λεμβούχου, τον ανέφερε στο ρεπορτάζ της για τη δίκη αυτή η συντηρητική  εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «Το Φως» στο φύλλο της 29 Αυγούστου 1948. Όπως έγραφε: «Κληθείς ο Ριτζάλης να αποκηρύξει τον συμμοριτισμόν ηρνήθη να το κάμει. Και όταν ηρωτήθη αν οι συμμορίται διαπράττουν εγκλήματα εις το βουνό, περιωρίσθη να απαντήσει δια των λέξεων «έτσι λένε».

Και μόνο γι’ αυτό, χωρίς το παραμικρό εις βάρος του στοιχείο περί σαμποτέρ, αλλά μόνο και μόνο γιατί δεν είπε τη μία και μόνο λέξη, «αποκηρύσσω», ο 25χρονος από την Αγία Τριάδα καταδικάσθηκε σε θάνατο και οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα στις 6 Σεπτεμβρίου 1948, στον «συνήθη τόπον εκτελέσεων» πίσω από το Γεντί Κουλέ.

ΠΗΓΗ: Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο του Σπύρου Κουζινόπουλου «Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ.