Η διαβούλευση για "Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων"

Δόθηκε στη δημοσιότητα το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης. Σύμφωνα με πηγές του αρμόδιου Υπουργείου, παραμένουν ουσιαστικά αναλλοίωτα τα βασικά ζητήματα που συνιστούν τομή στον παλιότερο σχεδιασμό, στα οποία είχε επικεντρωθεί το ενδιαφέρον κατά την διάρκεια του δημόσιου διαλόγου.

Ειδικότερα βασικά στοιχεία του νέου σχεδίου είναι η κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης, η συμμετοχή των κοινωνικών φορέων και η αναστολή των σχεδιαζόμενων έργων επεξεργασίας συμμείκτων ΑΣΑ. Επιπλέον η φιλόδοξη στοχοθεσία που αντιστρέφει, σε σχέση με πριν, το ισοζύγιο επεξεργασίας των συμμείκτων ΑΣΑ υπέρ των ανώτερων μορφών διαχείρισης με έμφαση στη διαλογή στην πηγή, θέτοντας στόχο για το 2020 74% ανάκτηση και 26% διάθεση. Η αναβάθμιση του ρόλου των Δήμων σε όλο το φάσμα της διαχείρισης και η θεσμοθέτηση των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης που ενσωματώνονται στα ΠΕΣΔΑ. Η ορθή και διαφανής διαχείριση των πόρων της ανακύκλωσης, που πρέπει να λειτουργούν ανταποδοτικά προς τους δήμους και παρέχοντας οικονομικό κίνητρο στους πολίτες αλλά και η γενικότερη ανατροπή στο έργο της ανακύκλωσης.

Ακόμη προστέθηκαν ορισμένα ουσιαστικά στοιχεία που προέκυψαν από το διάλογο όπως η υποχρέωση συντονισμού από την Περιφέρεια σε περίπτωση ύπαρξης περισσοτέρων ΦΟΣΔΑ.

Επιπλέον προστέθηκε στη πολιτική και στις στρατηγικές, η αυστηρότερη ιεράρχηση των σταδίων και της μεθοδολογίας διαχείρισης υπέρ των ανώτερων μορφών διαχείρισης. Η πρόσβαση σε κάποιο στάδιο διαχείρισης προϋποθέτει την εξάντληση των δυνατοτήτων των προηγούμενων σταδίων. Κάθε παρέκκλιση από αυτόν τον κανόνα απαιτεί ισχυρή περιβαλλοντική, τεχνική και οικονομική τεκμηρίωση. Στη βάση αυτή, η προδιαλογή των υλικών έχει σαφές προβάδισμα έναντι του διαχωρισμού σύμμεικτων αποβλήτων στις μονάδες μηχανικής επεξεργασίας.

Σημαντική στο πλαίσιο αυτό κρίνεται η απορριπτική αναφορά στην καύση ως μεθόδου διαχείρισης, η οποία προστέθηκε με διακριτό τρόπο.  

Διαλογή στη πηγή και ανακύκλωση

Σε επίπεδο στόχων αναδείχθηκαν περισσότερο η οργάνωση της χωριστής συλλογής του οργανικού κλάσματος κοντά στους χώρους παραγωγής, για να επιτευχθούν υψηλοί στόχοι εκτροπής από την ταφή και παράλληλα η επέκταση του δικτύου εγκαταστάσεων κομποστοποίησης με σκοπό την παραγωγή υψηλής ποιότητας κομπόστ μέσω επεξεργασίας προδιαλεγμένων οργανικών. Διευκρινίζεται παρά ταύτα ότι προβλέπεται επίσης η δημιουργία δικτύου διαδημοτικών εγκαταστάσεων περαιτέρω ανάκτησης υλικών από τα υπολειπόμενα σύμμεικτα ΑΣΑ,  με στόχο η αθροιστική δυναμικότητά τους να μην ξεπερνά το 30% του συνόλου των ΑΣΑ. Κρίσιμο στοιχείο για την επιτυχή λειτουργία της ανακύκλωσης όλων των ρευμάτων αποτελεί η ορθή και διαφανής διαχείριση των σχετικών πόρων που οφείλουν να λειτουργούν ανταποδοτικά προς τους δήμους και παρέχοντας οικονομικό κίνητρο στους πολίτες

Στον πυρήνα του νέου σχεδιασμού βρίσκεται η προσπάθεια μεγιστοποίησης της διαλογής στην πηγή και ανάκτησης υλικών, έναντι της επεξεργασίας των ΑΣΑ σε σύμμεικτη μορφή. 

Δίδεται προτεραιότητα στην διαλογή υλικών στην πηγή με σκοπό στη συνέχεια να οδηγηθούν σε αποκεντρωμένες δομές διαχείρισης, έναντι της διαχείρισής τους σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ μέσα από αποκεντρωμένες υποδομές.

Τσιρώνης: Προς μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα

Την ολοκλήρωση της αναθεώρησης του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) ανακοίνωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιάννης Τσιρώνης.

«Είναι ένας φιλόδοξος σχεδιασμός, που σηματοδοτεί την ανατροπή των ακολουθούμενων μέχρι σήμερα πολιτικών των κυβερνήσεων της τελευταίας τουλάχιστον 10ετίας και κατευθύνει προς μια οικονομία και μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα. Μια κοινωνία που θα μετατρέπει τα απόβλητα σε πόρους, προάγοντας την έννοια της Κυκλικής Οικονομίας στην πράξη», δήλωσε ο Αν.Υπ.ΠΑΠΕΝ Γιάννης Τσιρώνης. «Η εναρμόνισή του με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και η αξιοποίηση –αλλά και υπέρβαση σε ορισμένες περιπτώσεις– των πιο θετικών στοιχείων του κοινοτικού κεκτημένου, σε συνδυασμό με την διασφαλισμένη χρηματοδότηση όλων των απαραίτητων υποδομών και δράσεων, αποτελούν το πρώτο βήμα για το πέρασμα από την μεσαιωνικού τύπου ανεξέλεγκτη απόρριψη αποβλήτων στη σύγχρονη αντίληψη της ανάκτησής τους με φιλικό για το περιβάλλον και την κοινωνία τρόπο», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Το ΕΣΔΑ, το οποίο διαμορφώθηκε από κοινού με το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, συμπυκνώνει τη ριζικά διαφορετική πολιτική αντίληψη της νέας διακυβέρνησης προς ένα εναλλακτικό μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων, σύγχρονο και φιλικό στο περιβάλλον, με άξονες προτεραιότητας την αποκέντρωση των δραστηριοτήτων σε επίπεδο δήμων των οποίων αναβαθμίζεται ο ρόλος, την ποιοτική και ποσοτική ενίσχυση της ανακύκλωσης με έμφαση στη διαλογή στην πηγή, την διακριτή διαλογή και επεξεργασία του οργανικού κλάσματος, τη μικρή κλίμακα των μονάδων επεξεργασίας και ανάκτησης, την ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής, και κυρίως την κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης αποβλήτων. Οι στόχοι του ΕΣΔΑ υιοθετούν πλήρως τη μεθοδολογία της ιεράρχησης της διαχείρισης των αποβλήτων της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, υπερβαίνοντας τη λογική των συγκεντρωτικών μονάδων διαχείρισης σύμμεικτων αστικών αποβλήτων, υπέρ της διαλογής στην πηγή ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων και της μείωσης της παραγωγής αποβλήτων αλλά και του κόστους διαχείρισής τους.

Με βάση το παραπάνω πλαίσιο, η εθνική πολιτική για τα απόβλητα είναι προσανατολισμένη στους εξής στόχους-ορόσημα για το 2020: τα κατά κεφαλή παραγόμενα απόβλητα να έχουν μειωθεί δραστικά,  η προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων - βιοαποβλήτων  να εφαρμόζεται στο 50% του συνόλου των αστικών στερεών αποβλήτων, η ανάκτηση ενέργειας να αποτελεί συμπληρωματική μορφή διαχείρισης, όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια κάθε άλλου είδους ανάκτησης και η υγειονομική ταφή να αποτελεί την τελευταία επιλογή και να έχει περιοριστεί σε λιγότερο από το 30% του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ). Το ΕΣΔΑ εκτός από τα ΑΣΑ περιλαμβάνει τη διαχείριση και άλλων ρευμάτων αποβλήτων όπως τα βιομηχανικά απόβλητα, τα γεωργοκτηνοτροφικά, η ιλύς των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων.

Ο προγραμματισμός του Υπουργείου προβλέπει στη συνέχεια: 

Έγκριση του Ειδικού Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων, του οποίου η εκπόνηση ολοκληρώνεται και σύντομα τίθεται σε δημόσια διαβούλευση η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Προσαρμογή των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων στη στοχοθεσία και κατευθύνσεις του αναθεωρημένου εθνικού σχεδιασμού ως την 30η Σεπτεμβρίου. 

Διαμόρφωση νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων, σε εφαρμογή του ΕΣΔΑ, μεταξύ των οποίων και μέτρα διευκόλυνσης της χωροθέτησης υποδομών ήπιας διαχείρισης αποβλήτων.

Πολύμορφες ενημερωτικές πρωτοβουλίες για τον ΕΣΔΑ και διάλογος με τη συμμετοχή τόσο Επαγγελματικών, Επιστημονικών και κοινωνικών φορέων, όσο και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ώστε να διευκολυνθεί η επικαιροποίηση των ΠΕΣΔΑ. 

Δράσεις τεχνικής και διοικητικής υποστήριξης των Δήμων και των υπηρεσιών τους, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών, για την κατάρτιση μέχρι την 15η Σεπτεμβρίου των Τοπικών Δημοτικών Σχεδίων και υλοποίησή τους στη συνέχεια, με επάρκεια και αποτελεσματικότητα. 

Χρηματοδότηση των δράσεων και υποδομών των Τοπικών Δημοτικών Σχεδίων και των συναφών έργων των ΠΕΣΔΑ, μέσω του ΕΣΠΑ και άλλων κοινοτικών και εθνικών προγραμμάτων, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομίας, Ναυτιλίας και Τουρισμού.

Η ευαισθητοποίηση, συμμετοχή και εν τέλει η κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών αποτελεί την αποτελεσματική κινητήρια δύναμη και προϋπόθεση επιτυχίας του νέου Σχεδιασμού.

Τέλος στο σχέδιο ορίζεται προθεσμία εκπόνησης και εφαρμογής τοπικών σχεδίων αποκεντρωμένης διαχείρισης από όλους τους Δήμους, το αργότερο έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2015, ενώ η αναθεώρηση των Περιφερειακών Σχεδίων (ΠΕΣΔΑ) πρέπει να γίνει έως το τέλος Σεπτέμβρη.