Ο εμφύλιος πόλεμος στον ΣΥΡΙΖΑ και η ΔΗΜΑΡ

του Μιχάλη Σαμπατακάκη

Τι περίεργη που είναι η ιστορία! Ο Παν. Λαφαζάνης δήλωσε προχτές ότι «υπάρχει κίνδυνος μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ». Και θυμήθηκα βέβαια πως αυτά τα λόγια ήταν το μόνιμο μοτίβο μας ως Ανανεωτική Πτέρυγα πριν το 2010, όταν στον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ εισέβαλαν και κυριαρχούσαν αντιευρωπαϊστές και αριστεριστές, μαοϊκοί και τροτσκιστές, σε απόλυτη συμπαιγνία και με την ομάδα Τσίπρα και με την ομάδα Λαφαζάνη, μεταλλάσσοντας τον.

Αυτή  η καταγγελία μας, που ήταν άλλωστε και η πραγματικότητα, οδήγησε το 2010 στη διάσπαση του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, με την αποχώρηση της Ανανεωτικής Πτέρυγας απ’ αυτόν.

Χρειάστηκαν αυτά τα 5 χρόνια για να μεταλλαχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ σε ένα κόμμα υβριδικής ιδεολογίας, με κύριο χαρακτηριστικό το «αντί-μνημόνιο», που διαποτίζει τα περισσότερα στελέχη και  μέλη του, και αυτά που είναι με τον Τσίπρα (Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα του Αλ. Τσίπρα σήμερα).Το όριο, χρονικό και πολιτικό, μιας τέτοιας αντι-μνημονιακής φυσιογνωμίας ήταν η άσκηση διακυβέρνησης. Ο οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος, μπορούσε να αντιληφθεί πως μια αντι-μνημονιακή πολιτική, δεν μπορεί να ασκηθεί από μια κυβέρνηση σε αυτή τη περίοδο. Η ψευδαίσθηση ότι μπορεί να ασκηθεί υπήρχε στον ΣΥΡΙΖΑ και οφειλόταν στην εκτίμηση ότι η «Ευρώπη θα υποχωρήσει».(«Θα διαγράψουμε μονομερώς το χρέος και θα σκίσουμε το Μνημόνιο και επειδή η Ευρώπη θα φοβηθεί τους κινδύνους στην ευρωζώνη, θα μας τα δώσει όλα».)

Πριν από λίγες μέρες ο Αλ. Τσίπρας είπε πως «είχα αυταπάτες, ότι αυτή η Ευρώπη μπορεί να νικηθεί». Και σε αυτό το ζήτημα ο οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος ήξερε πως η Ευρώπη δεν θα υποχωρήσει.(Αντίθετα μάλιστα αντέστρεψε με επιτυχία τον εκβιασμό). Και άρα ο Αλ. Τσίπρας θα καλείτο να επιλέξει ή την παραμονή στην εξουσία με νέο προφίλ, προσγειωμένο στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα, με νέα μετάλλαξη δηλαδή, ευρωπαϊκής κατεύθυνσης αυτή τη φορά, (αυτό δηλ. που τον κατηγορεί ο Παν. Λαφαζάνης),   ή την αποχώρηση από την διακυβέρνηση με διατήρηση της αντι-μνημονιακής φυσιογνωμίας, αλλά με μεγάλο κίνδυνο νωρίτερα την κατακρήμνιση της χώρας στην άβυσσο. Διάλεξε το πρώτο. Έτσι μπήκαμε στην φάση ενός «αιματηρού»  εμφυλίου πολέμου στον ΣΥΡΙΖΑ, που φαίνεται πως θα οδηγήσει τελικά, (νωρίτερα η αργότερα), σε διάσπαση και ως επακόλουθο σε εκλογές.

Οι εκλογές πιθανόν θα γίνουν ως τις αρχές Οκτωβρίου,πριν δηλ. αρχίσουμε να πληρώνουμε τα μέτρα. Άμεσα ίσως θα γίνει διαρκές συνέδριο, για να παρακαμφθεί η ΚΕ όπου ο Τσίπρας χάνει. Η πιθανή διάσπαση έχει πολλούς απροσδιόριστους ακόμη παράγοντες, όπως αυτός του ενδιάμεσου χώρου ανάμεσα στις δύο ομάδες, καθώς και το ποιος θα φορτώσει στον άλλο τη διάσπαση. Όσο για το ποιος θα ηγηθεί ενός πιθανολογούμενου νέου φορέα η Ζ. Κωνσταντοπούλου μάλλον θα είχε περισσότερες πιθανότητες από τον Π. Λαφαζάνη.

Αλλά ας έρθουμε σιγά-σιγά στα της ΔΗΜΑΡ. Πριν  από ενάμιση μήνα, στο τελευταίο συνέδριο της, έλεγα (αντιγράφω επί λέξει): «Φύγαμε το 2010 από τον ΣΥΝ, μη αντέχοντας την επέλαση του αντιευρωπαϊσμού και του αριστερισμού. Είναι ακριβώς το ίδιο πρόβλημα που έχει σήμερα ο Αλ. Τσίπρας στο κόμμα του και καλείται να το αντιμετωπίσει με 5 χρόνια καθυστέρηση». Και συνέχιζα «Όλη η προεκλογική στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ βασιζόταν στην ιδέα ότι η Ευρώπη θα υποχωρήσει. Η στρατηγική αυτή συνετρίβει. Ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, δηλ. η κυβέρνηση, βρίσκεται σε κενό στρατηγικής. Ο ΣΥΡΙΖΑ βιώνει τον βίαιο εξευρωπαϊσμό του. Ευτυχώς δηλαδή. Αυτή η διαδικασία φέρνει σε αντίθεση τον Αλ. Τσίπρα με τους αντιευρωπαϊστές και αριστεριστές στο κόμμα του. Δεν ξέρουμε πως ακριβώς θα εξελιχθεί αυτό το ζήτημα. Όμως έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι ένα μεγάλο κόμμα, που κυριαρχεί στην κομματική γεωγραφία και είναι στην κυβέρνηση ευρωπαϊκής χώρας, που οι ψηφοφόροι του σύμφωνα με τους δημοσκόπους, αυτοπροσδιορίζονται κυρίως στην κεντροαριστερά, που είναι υποχρεωμένο για να κυβερνήσει να συμφιλιωθεί με την Ευρώπη, ενώ ένα τμήμα των στελεχών του θεωρεί την Ευρώπη ιμπεριαλιστικό κέντρο. Η κατάσταση αυτή αναζητά επειγόντως μια νέα ισορροπία ολοκλήρωσης του εξευρωπαϊσμού του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλιώς πέφτει στο γκρεμό. Αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση θα απελευθερώσει δυνάμεις προς την Ευρωπαϊκή Αριστερά. Ο βίαιος εξευρωπαϊσμός του ΣΥΡΙΖΑ θα δικαιώσει τις ιδέες της Ανανεωτικής Αριστεράς του 2010, όταν δηλ. αποχωρούσαμε λόγω της κυριαρχίας στον ΣΥΡΙΖΑ του αντιευρωπαϊσμού και του αριστερισμού». Και κατέληγα λέγοντας πως «Η αριστερά και η χώρα, χρειάζονται ένα νέο αφήγημα»

Νομίζω πως αυτές οι εκτιμήσεις μου για τον ΣΥΡΙΖΑ,που έκανα στο συνέδριο της ΔΗΜΑΡ, βασικά  επιβεβαιώθηκαν. Ακόμη νομίζω πως η σημερινή ηγετική ομάδα της ΔΗΜΑΡ με την αντι-ΣΥΡΙΖΑ επιλογή της στο συνέδριο, θα δυσκολευτεί να διαχειριστεί το νέο τοπίο.

Αντίθετα την ευνοούσε η κατάσταση στην χρονική στιγμή που φαινόταν ότι η κυβέρνηση μπορεί να ρίξει τη χώρα στα βράχια, με την επιλογή του δημοψηφίσματος και την (προσωρινή ευτυχώς) οπισθοδρόμηση του Αλ. Τσίπρα από την υπογραφή Συμφωνίας. Έτσι η επιλογή της ΔΗΜΑΡ στο δημοψήφισμα για «Ναι στην Ευρώπη» ήταν απόλυτα ορθή και σύμφωνη με τις παραδόσεις της Ανανεωτικής Αριστεράς.

Μετά όμως  την  προσγείωση του Αλ. Τσίπρα στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα,  τον εμφύλιο πόλεμο στον ΣΥΡΙΖΑ και την προοπτική πιθανής διάσπασης του, η ηγετική ομάδα της ΔΗΜΑΡ θα έχει μεγάλες δυσκολίες. Γνωρίζοντας ότι στον ΣΥΡΙΖΑ «δεν τους παίζουν» και με το λογικό ενδιαφέρον επιβίωσης σε εκλογές, εκτίμησαν ότι το μέλλον τους είναι στην κεντροαριστερά. Αυτό το επένδυσαν στο συνέδριο με την άποψη ότι στον ΣΥΡΙΖΑ δεν θα υπάρξουν εξελίξεις. Κυκλοφορούσε μάλιστα στο συνέδριο η άποψη τους πως αν ο Τσίπρας έρθει σε ρήξη με τους αριστεριστές, εμείς θα πάμε σαν στρατιώτες στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όμως δεν πρόκειται να έρθει σε ρήξη. Από ότι φαίνεται αυτή η εκτίμηση, μάλλον δεν πάει καλά.

Υπάρχει η πιθανότητα (όλοι μας) να βρεθούμε στην εξής παράλογη κατάσταση: Συμβιώσαμε στον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ με το Αριστερό Ρεύμα και τον  Παν. Λαφαζάνη (που είχε και τότε τις ίδιες απόψεις) και δεν σχεδιάζαμε να φύγουμε για αυτό τον λόγο. Σχεδιάσαμε να φύγουμε και φύγαμε, μετά την επέλαση και κυριαρχία των  Μαοϊκών και Τροτσκιστών. Στο άμεσο μέλλον, ίσως ο ΣΥΡΙΖΑ  αναδιαταχθεί προς μια κατεύθυνση πιθανά ευνοϊκότερη από αυτή που είχαμε βιώσει εντός του και είναι πιθανό ότι θα βρεθεί όχι μόνο χωρίς τους Μαοϊκούς και Τροτσκιστές, αλλά και χωρίς τον Λαφαζάνη και το Αριστερό Ρεύμα. Ουσιαστικά τώρα ολοκληρώνεται η αποχώρηση του ΚΚΕ από τον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ. Αν συμβεί κάτι τέτοιο(λέω αν), τότε θα αποδειχθεί οτι η ιστορία βρίσκει πολύ πρωτότυπους τρόπους για να προχωράει…

Προσωπικά  δεν ήμουν(και δεν είμαι)  έτοιμος να πάω στον ΣΥΡΙΖΑ ως στρατιώτης, αν ο Τσίπρας έρθει σε ρήξη με τους αριστεριστές, όπως έλεγαν οι φίλοι μου. (Δεν μου αρέσει το «κλίμα», δεν θα περνάω καλά δηλαδή). Απλώς, έχω από καιρό κατανοήσει και δημόσια διατυπώσει, ότι οι πολιτικές εξελίξεις είτε στην καλή, είτε στην κακή εκδοχή για τη χώρα, θα συμβούν κυρίως γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ, που είναι ένα μεγάλο κόμμα και μάλιστα στην κυβέρνηση. Έλεγα πως, είτε (πιο πιθανό) θα προσγειωθεί στην Ευρώπη και θα φύγουν οι αντιευρωπαϊστές, είτε θα έρθει σε ρήξη με την Ευρώπη και θα φύγουν οι φιλοευρωπαϊστές. Σε κάθε περίπτωση το μελλοντικό ζητούμενο θα ήταν ένα κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Και επίσης έλεγα, ότι οι εξελίξεις δεν θα συμβούν κυρίως  γύρω από το ΠΑΣΟΚ, που είναι ένα κόμμα που θα δώσει τη μάχη του 3%  και που η κοινωνία το θεωρεί (δικαίως η αδίκως) τοξικό και που η προτεραιότητα του θα είναι η συσπείρωση του «όλου ΠΑΣΟΚ».

Διατύπωσα από πέρυσι το καλοκαίρι τη στρατηγική για ένα νέο συνασπισμό κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων των πέραν της δεξιάς κομμάτων, με τα γνωστά 4 σημεία και τον διπλό διάλογο και προς την αριστερά και προς την κεντροαριστερά αλλά προς προοδευτική κατεύθυνση. Η στρατηγική αυτή αρχικά υιοθετήθηκε από όλους. Στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε από την τότε ηγεσία η οποία ουσιαστικά προσανατολίστηκε μονομερώς προς τον ΣΥΡΙΖΑ και μετέπειτα εγκαταλείφθηκε από την τωρινή ηγεσία η οποία ουσιαστικά προσανατολίστηκε μονομερώς προς την κεντροαριστερά και το ΠΑΣΟΚ. (Και τις δυο πλευρές τις απασχολούσε, φυσιολογικά βέβαια, ο εκλογικός τους ορίζοντας).

Αυτή την πολιτική, ενός νέου συνασπισμού των πέραν της δεξιάς πολιτικών δυνάμεων με τον διπλό διάλογο, θα έπρεπε κατά τη γνώμη μου  να κρατήσει η ΔΗΜΑΡ στο συνέδριο της και να περιμένει με πνεύμα ενότητας τις πολιτικές εξελίξεις που θα ήταν σύντομες. Αυτή την πολιτική μόνο η ΔΗΜΑΡ θα μπορούσε να την διατυπώσει. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε το ΠΑΣΟΚ. Θα ήταν έτσι μια ενωτική πολιτική δύναμη διαφορετική από τις άλλες, όπως ήταν πάντα η Ανανεωτική Αριστερά. Και γι’ αυτό θα ήταν χρήσιμη και αναγκαία στην πολιτική σκηνή.

Στο επίπεδο της πραγματικής πολιτικής ζωής σήμερα, όλα αυτά ίσως δεν έχουν μεγάλη σημασία. Η ΔΗΜΑΡ μετά από δύο δραματικές εκλογικές ήττες έχει μικρή βαρύτητα. Όμως η εκλογική  σύνθλιψη της ΔΗΜΑΡ αγγίζει, αλλά δεν συμπαρασύρει εξ’ ολοκλήρου τις ιδέες της Ανανεωτικής Αριστεράς. Αντίθετα αυτές γίνονται, ιδιαίτερα σήμερα, επιτακτικά αναγκαίες.

Η προσγείωση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη, η προσαρμογή του στο ευρωπαϊκό περιβάλλον, θα περάσει μέσα από πολλές αντιφάσεις.(Και δεν αντέχω εδώ να μην αναφερθώ στην υπουργοποίηση του Χαϊκάλη. Σίγουρα υπάρχουν άλλα, πολύ σημαντικότερα πολιτικά ζητήματα και κυρίως ο κίνδυνος που διέτρεξε η χώρα να πέσει στην άβυσσο. Όμως η υπουργοποίηση του Χαϊκάλη δεν ξεπερνά μόνο τα πολιτικά όρια. Ξεπερνά και τα αισθητικά όρια). Ο βασικός ιδεολογικός συνδετικός ιστός της ομάδας του Αλ. Τσίπρα δεν είναι η επιλογή της Ευρώπης, (αλλά είναι η επιλογή της «αντιπαγκοσμιοποίησης»). Όμως η εκ των πραγμάτων επιλογή της Ευρώπης που φαίνεται ότι κάνει,  θα καθορίσει επίσης εκ των πραγμάτων και τον μελλοντικό ιδεολογικοπολιτικό προσανατολισμό της. Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη όχι μόνο να υπογράψει, αλλά και να εφαρμόσει την Συμφωνία. Είναι  δηλ. υποχρεωμένη  να ασκήσει μεταρρυθμιστικές πολιτικές. Θα μπορέσει; Μια τέτοια διαδικασία ιδεολογικοπολιτικού αναπροσανατολισμού,αν στο μεταξύ υπάρξει διάσπαση και  αποκοπή της σαφούς αντιευρωπαϊκής συνιστώσας του θα είναι μακρά, αλλά θα είχε  εκ των πραγμάτων  κατεύθυνση ευρωπαϊκή και μεταρρυθμιστική. Γιαυτόν ακριβώς το λόγο και οι αντιστάσεις στο εσωτερικό της ομάδας του Αλ. Τσίπρα αλλά και στον ΣΥΡΙΖΑ γενικότερα, θα είναι πολύ μεγάλες.

Όμως εμείς, οι άνθρωποι της Ανανεωτικής Αριστεράς, μαζί με άλλους πάρα πολύ περισσότερους από εμάς, του ΣΥΡΙΖΑ, του χώρου της σοσιαλδημοκρατίας και του χώρου της οικολογίας, στο βάθος μιας τέτοιας περιόδου και μακράς πορείας θα πρέπει να αναζητούμε και να συνθέτουμε, (τα υποκείμενα είναι πολλά), ένα νέο αφήγημα για την αριστερά και την χώρα. Και γιατί όχι, ένα νέο κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, στη συνέχεια των ιδεών της Ανανεωτικής Αριστεράς.