Τι ακριβώς συμβαίνει με τα στρατόπεδα της Θεσσαλονίκης;

αεροφωτογραφία του πρώην στρατοπέδου "Παύλου Μελά"

του Γιώργου Θεοδωρόπουλου*

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 έως και σήμερα, έχει ανοίξει ο διάλογος για τη διαχείριση-αξιοποίηση των πρώην στρατοπέδων του πολεοδομικού συγκροτήματος. Εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, υπάρχουν διάσπαρτα 13 ανενεργοί πρώην στρατιωτικοί χώροι και εγκαταστάσεις.

Στο δήμο Μενεμένης, βρίσκεται το στρατόπεδο Ζιάκκα, με εμβαδόν 14,37 στρέμματα. Στο δήμο Αμπελοκήπων, βρίσκεται το στρατόπεδο Μ. Αλεξάνδρου, με εμβαδόν 231,430 στρέμματα. Στο δήμο Ευόσμου, το στρατόπεδο Παπακυριαζή με εμβαδόν 223 στρέμματα. Στο δήμο Σταυρουπόλεως, βρίσκεται το στρατόπεδο Παύλου Μελά, με εμβαδόν 383,27 στρέμματα. Στο δήμο Πολίχνης, στις εκτάσεις του στρατοπέδου Καρατάσσου, με εμβαδόν 1.114,13 στρέμματα. Στην ανατολική πλευρά της πόλης, βρίσκεται το στρατόπεδο Φαρμάκη, με έκταση 65 στρέμματα. Στον δήμο Καλαμαριάς, βρίσκονται οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Ναυτικής Διοίκησης Βορείου Αιγαίου, το στρατόπεδο Νταλίπη, το οποίο καλύπτει μια έκταση 170 στρεμμάτων και το στρατόπεδο Κόδρα που καλύπτει μια έκταση 350 στρεμμάτων.

Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τους χώρους είναι, οι ρυθμίσεις του Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης του 1985 και τα σχέδια του νέου Ρυθμιστικού ,τα ΓΠΣ των Δήμων, καθώς και ο νόμος 2745/99 (νόμος Τσοχατζόπουλου) «Περί συστάσεως προσωρινής υπηρεσίας για την αξιοποίηση και μετεγκατάσταση των στρατοπέδων». Συγκεκριμένα ο νόμος 2745/99 προβλέπει την παραχώρηση μέχρι του 50% των ελεύθερων χώρων των στρατοπέδων, για την ικανοποίηση των στεγαστικών αναγκών των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Για τη διαχείριση και την αξιοποίηση των στρατοπέδων απαιτείται η ανάπτυξη πλαισίου συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΧΩΔΕ, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των χώρων είναι περίπλοκο και υπό διερεύνηση. Κύριοι ιδιοκτήτες είναι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μέσω του ΤΕΘΑ και το  Υπουργείο Οικονομικών μέσω της πρώην Κτηματικής Υπηρεσίας του δημοσίου. Εμπλέκονται όμως και δικαιώματα ιδιωτών δεδομένου ότι μέρος των στρατοπέδων αποτέλεσε Ανταλλάξιμη Περιουσία.

Η σημασία των πρώην στρατοπέδων είναι καθοριστική για την ποιότητα ζωής στο πολεοδομικό συγκρότημα. Σήμερα ο χώρος πρασίνου, αντιστοιχεί σε 2,4 τ.μ/ κάτοικο και με την αξιοποίηση των στρατοπέδων ως χώρων πρασίνου η αναλογία θα έφτανε τα 5τ.μ/ κάτοικο, ενώ ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 10τ.μ/ κάτοικο.

Από τις αρχές του 2000, η τοπική αυτοδιοίκηση και κινήματα πολιτών διεκδικούν να καταργηθεί ο νόμος 2745/99 και να αποδοθούν οι χώροι στην τοπική αυτοδιοίκηση ως κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου. Υπήρξαν επαφές, διαβουλεύσεις, συνεννοήσεις που έφτασαν έως και τα όρια της συμφωνίας (στρατόπεδο Παύλου Μελά) ανάμεσα σε δημάρχους και κυβέρνηση, ώστε να υπάρξει μια μορφή παραχώρησης. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κανένας τέτοιος διακανονισμός.

Το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την πρόσφατη συνάντηση (16/3) του Δήμου Παύλου Μελά και του ΤΕΘΑ, στην οποία παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης καθώς και ο περιφερειάρχης κ. Τζιτζικώστας. Ακολούθησε την ίδια μέρα συνάντηση στα γραφεία της Μητρόπολης Νεαπόλεως, μεταξύ ΤΕΘΑ και εκπροσώπων του επιχειρηματία κ. Σαββίδη, στην οποία η πλευρά του κ. Σαββίδη ανέπτυξε ένα σχέδιο αξιοποίησης του πρώην στρατοπέδου «Καρατάσιου», προκειμένου να κατασκευαστεί ποδοσφαιρικό γήπεδο για την ΠΑΕ ΠΑΟΚ 35.000 θέσεων, ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων, δέκα βοηθητικά γήπεδα καθώς και εμπορικό κέντρο.

Στις 28/3, η κυβέρνηση δια του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, έθεσε σε διαβούλευση (η οποία έληξε στις 11/4) σχέδιο νόμου στο οποίο μεταξύ άλλων προβλέπεται η σύσταση «Υπηρεσίας Αξιοποίησης της Ακίνητης Περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων» η οποία σύμφωνα με το άρθρο 9 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου, υπάγεται απευθείας στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας. Στο άρθρο 13 του νομοσχεδίου προβλέπεται:

Άρθρο 13 – Αξιοποίηση ακινήτων από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης

Η ΥΠ.Α.Α.Π.Ε.Δ., κατ΄ εξαίρεση, δύναται να συνομολογεί απευθείας με νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και Οργανισμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) καθώς και με νομικά πρόσωπα που ανήκουν ή εποπτεύονται από αυτούς, τους όρους για την αξιοποίηση ακινήτων, που περιλαμβάνονται σε αυτά του άρθρου 10 του παρόντος νόμου και ευρίσκονται στην περιοχή τους, χωρίς τη διαδικασία των παραγράφων 5 έως 12 του άρθρου 11, υπό τις εξής προϋποθέσεις:

α) Οι Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού ή τα νομικά πρόσωπα που ανήκουν ή εποπτεύονται από αυτούς συμβάλλονται αυτοτελώς.

β) Υποβάλλουν πλήρες βιώσιμο επιχειρηματικό πλάνο και οικονομοτεχνική μελέτη με σαφές και δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.

γ) Το συμφωνηθέν τίμημα δεν υπολείπεται του 5% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου ή σε περίπτωση μη υπαγωγής στο αντικειμενικό σύστημα, του 5% επί της αξίας, όπως αυτή προσδιορίζεται νόμιμα από τη φορολογική αρχή.

δ) Η σχετική συμφωνία εγκρίνεται από το Σ.ΑΜ.

           

Επίσης στο άρθρο 16 προβλέπεται:

Άρθρο 16 – Πολεοδομική ωρίμανση των ακινήτων

1. Ακίνητα ιδιοκτησίας του Τ.ΕΘ.Α., Τ.Ε.Σ. και Τ.Α.Α., καθώς και ακίνητα ιδιοκτησίας του Μ.Τ.Σ., Μ.Τ.Ν. και Μ.Τ.Α. των οποίων την αξιοποίηση έχει αναλάβει η ΥΠ.Α.Α.Π.Ε.Δ. , βάσει των ανωτέρω άρθρων, υπάγονται σε διαδικασία πολεοδομικής ωρίμανσης και αποκτούν βιώσιμη επενδυτική ταυτότητα με την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 11 έως 16 του ν. 3986/2011 (Α΄ 152).
2. Την αίτηση και τις συνοδεύουσες αυτήν μελέτες που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 12 του ν. 3986/2011 (Α΄ 152) μπορεί να υποβάλλει και η ΥΠ.Α.Α.Π.Ε.Δ..

Υπενθυμίζουμε ότι ο νόμος 3986/2011 είναι ο ιδρυτικός νόμος του ΤΑΙΠΕΔ και τα άρθρα 11 έως 16, ρυθμίζουν θέματα πολεοδόμησης και χωροθέτησης μέσω των ΕΣΧΑΔΑ (Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Ακινήτων) τα οποία κατισχύουν των ΓΠΣ, Ρυμοτομικών Σχεδίων κλπ.

Από τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, αλλά και από τις μνημονιακές δεσμεύσεις του περασμένου καλοκαιριού για την σύσταση Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων, η διακινδύνευση να περάσουν οι χώροι σε επιχειρηματικά συμφέροντα μέσω ΤΑΙΠΕΔ, είναι βάσιμη.

Κατόπιν αυτών, η σημερινή συζήτηση είναι επίκαιρη και είναι αναγκαίο να καταλήξει σε συμπεράσματα και αποφάσεις που πρέπει να αποσταλούν στην κυβέρνηση και να ενεργοποιήσουν τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και τους πολίτες του πολεοδομικού συγκροτήματος ώστε να υπερασπιστούν αποτελεσματικά το δημόσιο αγαθό που είναι οι πρώην χώροι των στρατοπέδων.

Η Μητροπολιτική Επιτροπή και η ΠΚΜ πρέπει να έχουν βαρύνοντα ρόλο και λόγο για τη διαχείριση και αξιοποίηση των πολύτιμων αυτών χώρων.

Εισηγητικά προτείνουμε να υπάρξει απόφαση της Μητροπολιτικής Επιτροπής που να διατυπώνει τη θέση:

·         Να καταργηθεί ο ν. 2745/99

·         Να χαρακτηριστούν τα πρώην στρατόπεδα με προεδρικά διατάγματα ή άλλες δεσμευτικές νομοθετικές ρυθμίσεις σε κοινόχρηστους χώρους υψηλού πρασίνου υπερτοπικής σημασίας.

·         Τα εντός των στρατοπέδων αξιόλογα κτίρια να χαρακτηριστούν ως ιστορικά μνημεία από το ΥΠΠΟ. Αφού συντηρηθούν, να αποδοθούν για ήπιες κοινωφελείς χρήσεις. Καμία περαιτέρω δόμηση στους χώρους.

·         Την απόδοση της ιδιοκτησίας των πρώην στρατοπέδων (Π. Μελά, Καρατάσιου, Ζιάκα, Γκόνου, Μ. Αλεξάνδρου, Παπακυριαζή, Γ’ Σώμα Στρατού, Νταλίπη, Κόδρα, Φαρμάκη, Κακιούση, Αντωνίου Ζώη, Παπαπασχάλη) στους δήμους στους οποίους ανήκουν γεωγραφικά χωρίς, την ένταξή τους σε οποιαδήποτε σχέδιο επιχειρηματικής αξιοποίησής.

·         Τη σύσταση Δημόσιου Μητροπολιτικού φορέα, με τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με αρμοδιότητα την ανάδειξη και τη διαχείρισή τους ως χώρων κοινόχρηστου πράσινου υπερτοπικής σημασίας με διασφάλιση του κοινωνικού ελέγχου.

·         Απαραίτητη κρίνεται η μεταφορά των ανάλογων κονδυλίων από μέρους της κεντρικής εξουσίας

·         Να αποσυρθεί άμεσα το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο .

*Ο Γιώργος Θεοδωρόπουλος είναι Περιφερειακός Σύμβουλος στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με την Ριζοσπαστική Αριστερή Ενότητα