Η «Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» και οι μαύρες εικόνες του παρελθόντος

Η σημειολογία της δήλωσης Σουφλιά

Αστυνομοκρατία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης την περίοδο 1962-1963 επί δεξιάς κυβέρνησης ΕΡΕ

του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη*

Σαν να μην έφτανε η απώλεια χιλιάδων συμπολιτών μας, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, η δύσκολη οικονομική κατάσταση και τα τόσα άλλα προβλήματα, προστέθηκαν το τελευταίο χρονικό διάστημα κι άλλα. Κι ενώ  οι αβεβαιότητες για το μέλλον πολλαπλασιάζονται και ο φόβος φωλιάζει παντού, κατατέθηκε στην κρίσιμη για τη χώρα μας περίοδο ένα  νομοσχέδιο μιας ακόμη «εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης», χωρίς να προηγηθεί καν διαβούλευση με τους ενδιαφερομένους. Ήταν επόμενο λοιπόν να προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων στους άμεσα ενδιαφερόμενους, στις αρχές διοίκησης των πανεπιστημίων, στους φοιτητές, στους πολίτες…

Διαδήλωση φοιτητών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ στο Χημείο την περίοδο 1962-1963

Αφορμή για την λήψη ορισμένων μέτρων, αστυνομικού θα έλεγα χαρακτήρα και ασύμβατων ως προς το πνεύμα μιας δημοκρατικής εκπαίδευσης, αλλά και ως προς το Σύνταγμα, στάθηκαν κάποιες ακραίες συμπεριφορές που ωστόσο θεωρήθηκαν απαράδεκτες και καταδικαστέες από το σύνολο των δημοκρατικών φορέων και πολιτών. Η υπό ψήφιση ωστόσο «ρύθμιση» αποφασίστηκε, ενώ γενικώς είναι αποδεκτό ότι ο ισχύων νόμος επαρκεί για την αντιμετώπιση των όποιων έκνομων ενεργειών, την ευθύνη της οποίας θα πρέπει να διατηρούν αποκλειστικά οι αρχές των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.  

Παρά ταύτα η κυβέρνηση προωθεί μέτρα αστυνόμευσης των πανεπιστημίων και επιστροφής στις εφιαλτικές καταστάσεις που ως φοιτητές ζήσαμε δεκαετίες νωρίτερα. Βιώσαμε τότε τις κάθε λογής διώξεις, μόνο και μόνο γιατί απαιτούσαμε τον εκδημοκρατισμό της χώρας (εφαρμογή του υπ. αριθ. 114 άρθρου του Συντάγματος), την βελτίωση της Παιδείας (επιχορήγηση με το 15% του προϋπολογισμού) ή ακόμη τη δίκαιη λύση του Κυπριακού ζητήματος…  Τα «όργανα παρακολούθησης και καταστολής» του επίσημου κράτους μας αντιμετώπιζαν μέσα στον ίδιο τον πανεπιστημιακό χώρο και με απρόκλητες επεμβάσεις ως …εχθρούς εν καιρώ πολέμου! (βλ. φωτ. 1962-1963)

Φοβάμαι ότι και σήμερα, εξήντα σχεδόν χρόνια αργότερα, μήπως και επανέλθουμε σε καταστάσεις φίμωσης της ανυστερόβουλης και γνήσιας φοιτητικής φωνής! Αναρωτιέμαι ποιο νόημα έχει σε μια αποκαλούμενη «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση», η ίδρυση ενός ειδικού σώματος 1.000 αστυνομικών, που θα έχει ως σκοπό …την Προστασία των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων με ανακριτικές μάλιστα αρμοδιότητες; Αναρωτιέμαι ακόμη αν θα μπούμε και πάλι σε «λογικές» ικανοποίησης αιτημάτων για προσλήψεις (δημόσιο, τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ.) όσων το «φρόνημα» θα πιστοποιείται, σχεδόν αποκλειστικά, από το κατά πόσο βρίσκονται κοντά στην εξουσία… Φοβάμαι κοντολογίς μήπως και …αναβιώσει ο αλήστου μνήμης θεσμός των «πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων», που ταλαιπωρούσε μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας... Όποιος βίωσε τέτοιες καταστάσεις ξέρει καλά τι εννοώ. Έτσι εύκολα μπορεί κανείς να εξηγήσει γιατί πολλοί θεωρούν ότι τα προτεινόμενα μεταρρυθμιστικά μέτρα αποτελούν θεσμική εκτροπή …που διεκδικεί βραβείο παγκόσμιας πρωτοτυπίας!  

Φοιτητική διαμαρτυρία την περίοδο 1962-1963 στην πλατεία Χημείου του ΑΠΘ

Μέσα ωστόσο σ’ αυτό το ζοφερό κλίμα των ημερών ήρθαν οι ξεκάθαρες δηλώσεις του Γιώργου Σουφλιά, ενός από τα σημαντικά στελέχη του κυβερνώντος κόμματος και υπουργού Παιδείας, παλαιότερα. Έχοντας εμπειρίες από τη θητεία του στο τελευταίο αυτό αξίωμα, αλλά και από τις εποχές υποθέτω των φοιτητικών μας χρόνων, δήλωσε ανάμεσα στα άλλα σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Το Βήμα» της Κυριακής 31-1-2021:  «Η δημιουργία πανεπιστημιακής αστυνομίας μου θυμίζει μία παροιμία η οποία λέει "πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι". Κεφάλι είναι η Συνταγματική επιταγή για πλήρη αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων με την οποία όλα τα θέματα που υπάρχουν στο Πανεπιστήμιο τα επιλύουν τα αρμόδια όργανα αυτού, χωρίς τη συμμετοχή κανενός άλλου».

Όσα δήλωσε πιστεύω ότι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Τον γνώρισα στην πενταετία που φοιτούσαμε στην Πολυτεχνική σχολή του ΑΠΘ, όταν οι φοιτητές ήμασταν ακόμη λίγοι. Γεννημένοι την ίδια χρονιά, μπήκαμε στην Πολυτεχνική το 1959 και αποφοιτήσαμε την ίδια περίπου περίοδο -Σεπτέμβριο του ’64 εγώ και εκείνος 4 μήνες  αργότερα. Έμενε μ’ ένα συμπατριώτη του στην περιοχή της Καμάρας και ήταν πάντα ήπιος και …ανθυπομειδιών, χωρίς ποτέ να δείχνει ποια παράταξη συμπαθούσε. Αντίθετα ο ίδιος έπαιρνα μέρος σε όλες τις φοιτητικές κινητοποιήσεις και …πλήρωσα όπως βεβαίως και πολλοί άλλοι το κόστος των …«αντεθνικών φρονημάτων»…

Ξυλοδαρμός φοιτητή στη Φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ την περίοδο 1962-1963

Θα αναφερθώ μόνο σε μία από τις πολλές συνέπειες που προέκυψαν από τις διαφορετικές ως ένα βαθμό θητείες μας, προς ενημέρωση κυρίως των νεότερων. Ο Γ. Σ. κατατάχθηκε στο στρατό τον Απρίλιο του ’65, πήγε μετά στη Σχολή Μηχανικού στο Λουτράκι κι έγινε όπως κι άλλοι σύγχρονοί μας -«καθαροί στα φρονήματα»- έφεδρος αξιωματικός. Ο ίδιος αντίθετα, μετά την τριετή και παραπάνω υπηρεσία μου ως άμισθος επιμελητής στην Έδρα της Διακοσμητικής του καθηγητή Δ. Φατούρου, κατατάχθηκα υποχρεωτικά στο στρατό τον Ιανουάριο του ’68 και ύστερα …εξελίχθηκα στο Ναύπλιο σε ένα υπερήφανο σκαπανέα, όπως άλλωστε και πολλοί άλλοι ανάμεσα στους οποίους ο αείμνηστος συνάδελφος και φίλος Κυριάκος Κρόκος (μελετητής του Βυζαντινού μουσείου Θεσσαλονίκης)…

Όπως όμως και να έχει το ζήτημα, ο Γ. Σουφλιάς έζησε την εποχή των ηρωικών φοιτητικών αγώνων που προανέφερα και θα ήταν δύσκολο γι’ αυτόν να ξεχάσει τα όσα τότε συνέβαιναν... Σ’ αυτές τις μνήμες υποθέτω ανάγεται και η δήλωσή του: «Δεν είναι καλή ιδέα η Αστυνομία στα ΑΕΙ»!  Αυτή και μόνο τα λέει όλα!