Φάρος του Θερμαϊκού: Η οργάνωση της δολοφονίας

Από τη συγκέντρωση της ΕΔΥΕΘ. Ο Λαμπράκης όρθιος

Ας θυμηθούμε τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία του μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης:

Το μεσημέρι της 22 Μάη 1963, με το αεροπλάνο της "ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ" φτάνει στη Θεσσαλονίκη ο βουλευτής της αριστεράς και υφηγητής της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Αθήνας Γρηγόρης Λαμπράκης, για να μιλήσει στην πρώτη δημόσια συγκέντρωση που οργάνωνε η νεοδημιούργητη τότε "Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη Θεσσαλονίκης" (ΕΔΥΕΘ).

Η συγκέντρωση επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στην αίθουσα "Πικαντίλλυ", όμως το πρωί της ίδιας μέρας ο ιδιοκτήτης αρνείται να την παραχωρήσει. Κατόπιν αυτού αποφασίζεται η συγκέντρωση να πραγματοποιηθεί στην αίθουσα του ΔΣΚ (Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος" στην οδό Ερμού.

Το πρωί της ίδιας μέρας ο δικηγόρος Σύλλας Παπαδημητρίου ειδοποιεί τηλεφωνικά τον εισαγγελέα Ασημακόπουλο πως υπάρχει οργανωμένο σχέδιο για τη δολοφονία του βουλευτή Λαμπράκη. "Θα πάρουμε μέτρα" υπόσχεται ο εισαγγελέας.

Από τις 6:30 το απόγευμα, κι ενώ η συγκέντρωση έχει οριστεί για τις 8 μ.μ. τα πεζοδρόμια και η είσοδος του κτιρίου καταλαμβάνονται από ομάδες παρακρατικών και αστυνομικών με πολιτικά κι όλος αυτός ο συρφετός θα ονομαστεί από την αστυνομία "πλήθος αντιφρονούντων". Οι τραμπούκοι, σαν ένα είδος γενικής δοκιμής, τραυματίζουν στο κεφάλι τον Λαμπράκη κατά την είσοδό του στην αίθουσα, ενώ τραυματίζουν επίσης ακόμη πιο σοβαρά τον επίσης βουλευτή της αριστεράς Γιώργη Τσαρουχά.

Όταν αρχίζει την ομιλία του ο Λαμπράκης μέσα στην κατάμεστη από φίλους της ειρήνης αίθουσα, οι παρακρατικοί από κάτω φωνάζουν εν χορώ: "Θα πεθάνετε Βούλγαροι", "θα πεθάνετε".

"Μας εγκλώβισε η Αστυνομία"

"Συμμετείχα κι εγώ τότε στη συγκέντρωση ως γραμματέας της Επιτροπής Πόλης Θεσσαλονίκης της ΕΔΑ, μας είχε πει λίγο πριν το θάνατό του ο πρώην δήμαρχος Αμπελοκήπων Χρήστος Ράπτης, προσθέτοντας: "Είχα λίγους μόνο μήνες που είχα γυρίσει από την εξορία. Όλοι περιμέναμε να ακούσουμε τον Λαμπράκη. Η πολιτική κατάσταση ήταν ρευστή και διψούσαμε για ενημέρωση.

Σαν ΕΔΑ είχαμε πάρει ορισμένα μέτρα περιφρούρησης, γιατί περιμέναμε αντιδράσεις των τραμπούκων, είχαμε μάλιστα ειδοποιήσει και την Εισαγγελία από το πρωί. Πιστεύω ακράδαντα ότι η δολοφονία ήταν οργανωμένη από ψηλά και με τη συμμετοχή της αστυνομίας.

Οταν τελείωσε η ομιλία, συνεχίζει ο Ράπτης, ο Λαμπράκης έφυγε για το ξενοδοχείο "Κοσμοπολιτ" όπου έμενε και το οποίο βρίσκονταν 200 μέτρα πιο πέρα. Τον συνόδευαν ο Σύλλας Παπαδημητρίου και ο Κώστας Βέρρος. Μόλις βγήκαν αυτοί οι τρεις και λίγοι ακόμη, η αστυνομία έκλεισε τις πόρτες εγκλωβίζοντας τον κόσμο. Για μια στιγμή ακούσαμε ότι χτύπησαν τον Λαμπράκη. Πέρασαν όμως 2 ώρες πριν να καταλάβουμε τι ακριβώς έγινε".

Ο Ξ.Μαυραγάνης

Ο δημοσιογράφος και δικηγόρος Ξενοφών Μαυραγάνης, βοηθός αστυνομικός ρεπόρτερ της τοπικής εφημερίδας "Θεσσαλονίκη", βρισκόταν στο πεζοδρόμιο της γωνίας Βενιζέλου-Ερμού, την ώρα ακριβώς που έβγαινε από την αίθουσα της συγκέντρωσης ο Λαμπράκης και περιστοιχιζόμενος από τα στελέχη της ΕΔΥΕΘ Σ. Παπαδημητρίου και Κ. Βέρρο βάδιζε προς το "Κοσμοπόλιτ".

"Δεν γνώριζα το Λαμπράκη, λέει ο Ξ. Μαυραγάνης, όμως είδα κάποια στιγμή, κι ενώ οι παρακρατικοί φώναζαν κι έβριζαν συνεχώς, κάποια άτομα να βγαίνουν από το κτίριο όπου στεγάζονταν το ΔΣΚ και να βαδίζουν την Ερμού. Μόλις έφτασαν στο ύψος της διασταύρωσης των οδών Βενιζέλου και Ερμού με τη Σπανδωνή, βλέπω ξαφνικά, κι ενώ μέχρι τότε η Σπανδωνή ήταν αποκλεισμένη από ένα μεγάλο πλήθος αστυνομικών, να ανοίγει μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου ο δρόμος, σαν να ανοίγει κάποιο ριντό και να βγαίνει από μέσα ένα όχημα που αργότερα διαπίστωσα πως επρόκειτο για τρίκυκλο. Την επόμενη στιγμή, το τρίκυκλο βρέθηκε στη γωνία, σε απόσταση 5-6 μέτρων, όπου ήδη είχε φτάσει η ομάδα με τον Λαμπράκη κι εγώ είδα ξαφνικά έναν άνδρα με μαύρο κοστούμι και άσπρο πουκάμισο και γραβάτα να είναι πεσμένος ανάσκελα στο έδαφος. Δεν συνειδητοποίησα ότι πρόκειται για τον Λαμπράκη, αλλά έτρεξα να αναφέρω από το τηλέφωνο στην εφημερίδα μου ότι χτυπήθηκε ένας άνθρωπος.

"Σαν το σακκί βρέθηκε στο δρόμο"

Την τριάδα Λαμπράκη - Παπαδημητρίου - Βέρρου, ακολουθούσε από απόσταση δύο περίπου μέτρων ένα άλλο στέλεχος τότε της ΕΔΑ, ο γραμματέας της νομαρχιακής επιτροπής Θεσσαλονίκης και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ Νίκος Τζένας, ένας από τους άλλοτε "μαυροσκούφηδες" του Άρη Βελουχιώτη.

Ο "Τίγρης" Εμμανουήλ Χατζηαποστόλου

"Παγώσαμε όλοι, θυμάται τώρα ο Τζένας, όταν είδαμε ξαφνικά ο Λαμπράκης να πέφτει στο έδαφος σαν σακκί, την ώρα που έφτασε δίπλα του το τρίκυκλο που οδηγούσε ο Γκοτζαμάνης με επιβάτη στην καρότσα του τον Εμμανουηλίδη.

Για μένα, προσθέτει είναι ακόμα μυστήριο το πως βρέθηκε στο έδαφος. Η απόσταση από το σημείο εκκίνησης του τρίκυκλου μέχρι του σημείου που ήταν ο Λαμπράκης, ήταν μόλις 5 μέτρα, απόσταση πολύ κοντινή για να μπορέσει να αναπτύξει ταχύτητα. Έπειτα, ο Λαμπράκης δεν ήταν ο οποιοσδήποτε. Ήταν αθλητής καλός και τόσο αυτός όσο και ο όποιος άλλος βρίσκονταν στη θέση του, βλέποντας τη μηχανή να έρχεται καταπάνω του, θα προσπαθούσε να αντιδράσει, να αποφύγει το χτύπημα, θα αρπάζονταν από το τρίκυκλο, θα σέρνονταν. Κι όμως σωριάστηκε σαν τσουβάλι στο έδαφος.

Σπύρος Κουζινόπουλος

Διαβάστε στη συνέχεια:

Μισός αιώνας από τη δολοφονία Λαμπράκη