Η εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων στην Περαία

Με αφορμή την 102η επέτειο της "Γενέθλιας Ημέρας της Περαίας"

Σημαντικό πολιτιστικό γεγονός για την περιοχή, αποτελούν οι εκδηλώσεις για τη «Γενέθλια Ημέρα της Περαίας» που οργανώνει ο Δήμος Θερμαϊκού για να τιμήσει την 102 επέτειο από την πρώτη εγκατάσταση των προσφύγων στην ανατολική ακτή του Θερμαϊκού.  Εκδηλώσεις πολιτιστικές, αθλητικές, μουσικοχορευτικές που έχουν εξελιχθεί σε ένα καλά οργανωμένο φεστιβάλ. Με την Περαία να γεμίζει από ήχους, εικόνες, θεατρικές παραστάσεις, μνήμες και μεγάλη συμμετοχή των κατοίκων.

Σήμερα Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με έκθεση έργων τοπικών καλλιτεχνών, μια εκδήλωση μνήμης στον «Πλάτανο του Πανδίρη», καθώς και με Συναυλία με τη Ρένα Μόρφη στο πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής. Ενώ ολοκληρώνονται αύριο Κυριακή και τη Δευτέρα με εκδηλώσεις μνήμης και τιμής για τους πρώτους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τη Θράκη που μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στην περιοχή..

Η Ιστορία

Η Ιστορία της Περαίας Θεσσαλονίκης ξεκινάει το 1923 οπότε και εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι που ήρθαν μετά από τη Μικρασιατική Καταστροφή ως πρόσφυγες από τη Περιοχή της Μικράς Ασίας και της Θράκης, που σήμερα ανήκουν στη Τουρκία.

Στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, κάπου 37.387 πρόσφυγες δημιούργησαν 75 προσφυγικούς συνοικισμούς. Από αυτούς, 1.754 από τα παράλια της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης καταφεύγουν στα νοτιοανατολικά παράλια του Θερμαϊκού Κόλπου και δημιουργούν τρείς συνοικισμούς: την Αγία Τριάδα, τους Νέους Επιβάτες και την Περαία.

Στις αλησμόνητες πατρίδες οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία, την αλιεία, τη ναυτοσύνη, το εμπόριο και κάποιοι είχαν αναπτύξει σπουδαία επιχειρηματικότητα στην Πόλη.

Στη νέα πατρίδα, κάτω από αντίξοες συνθήκες, οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν, 25 χιλιόμετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, σε ένα τμήμα του τσιφλικιού Χατζήμπαλη, σε μία περιοχή όπου μέχρι το 1912 αποτελούσε ιδιοκτησία του Τούρκου, Χασάν Μπέη και υπάγονταν στην κοινότητα της Επανομής. Συγκεκριμένα εγκαταστάθηκαν εκεί αρχικά 204 οικογένειες (132 από τη Δυτική Μικρά Ασία και 72 από την Ανατολική Θράκη), συνολικά 740 άτομα, πρόσφυγες από δύο διαφορετικές περιοχές.

Η ονομασία της περιοχής προκάλεσε διαφωνίες: οι Μικρασιάτες πρότειναν το όνομα «Νέα Σμύρνη», οι Θρακιώτες το «Νέα Καλλίπολη», ενώ ο τότε Διευθυντής Εποικισμού Μακεδονίας πρότεινε το «Περαία», το οποίο και επικράτησε μετά από κλήρωση των 3 προτεινόμενων ονομάτων.

Πριν το 1923, κοντά στην Περαία,  στην περιοχή μεταξύ Περαίας και του αεροδρομίου Μακεδονίας, υπήρχε ο οικισμός Λειβαδίκι. Η Περαία μαζί με τους Ν.Επιβάτες και την Αγ. Τριάδα αρχικά ανήκαν στην Επανομή η οποία έγινε ξεχωριστή κοινότητα το 1926. Στις μέρες μας πλέον,  με το σχέδιο «Καποδίστριας» ενοποιήθηκαν και πάλι στον λεγόμενο «δήμο Θερμαϊκού».

Κάτω από αντίξοες συνθήκες

Η ζωή στους προσφυγικούς συνοικισμούς εξελίσσονταν κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, δεδομένου ότι ένα μεγάλο τμήμα της Περαίας, κυρίως στην περιοχή όπου είναι σήμερα τα «Τσαίρια» ήταν έλος και η ελονοσία θέριζε στην κυριολεξία. Ενώ ακόμη δεν υπήρχαν δρόμοι προς Θεσσαλονίκη και οι νέοι κάτοικοι μετέβαιναν εκεί από δύσβατα μονοπάτια με τα πόδια ή με γαϊδουράκια. Το μόνο μέσο που υπήρχε για να φτάσει κανείς εκεί ήταν μέσω θαλάσσης, με καίκια στην αρχή και στη συνέχεια με τα γνωστά καραβάκια.

Παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες, οι κάτοικοι άρχισαν να οργανώνονται και η περιοχή να αναπτύσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Έτσι στα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα υπήρξε ραγδαία εξέλιξη σ'όλους τους τομείς. Αναμφίβολα η γεωγραφική θέση της Περιοχής και η μικρή απόσταση που την χωρίζει από το μεγάλο αστικό κέντρο, τη Θεσσαλονίκη, συνέβαλαν στην ανάπτυξή της και ενίσχυσαν τη συμμετοχή της στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα.

Πολλοί κάτοικοι της Περαίας και της υπόλοιπης ανατολικής ακτής του Θερμαϊκού εργάζονται στη Θεσσαλονίκη. Η μετακίνησή τους , αλλά και όσων χρειάζεται να μεταβούν στη μεγαλούπολη, θα μπορούσε να γίνει εξαιρετικά εύκολη, αν επιτέλους άρχιζε να λειτουργεί η Θαλάσσια Αστική Συγκοινωνία, την έναρξη της οποίας μπλοκάρουν διάφορα συμφέροντα.

Η διάβρωση της ακτής παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαδτάσεις, "καταπίνοντας" ξαπλώστρες, ομπρέλες, ολόκληρη την ακτή και ίσως αργότερα, αν δεν γίνουν τα απαιτούμενα έργα, και τα σπίτια και καταστήματα 

Η διάβρωση της ακτής

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα της περιοχής είναι η διάβρωση της ακτής που είναι πια ορατή διά γυμνού οφθαλμού σε πολλά σημεία στην ανατολική ακτή του Θερμαϊκού και φτάνει ως την Αγία Τριάδα,. Και είναι προφανές ότι προκαλείται από τις κατασκευές που ξεφύτρωσαν στην ακτή: το αλιευτικό καταφύγιο των Νέων Επιβατών, το κανάλι μπροστά στο ΚΑΠΠΑ και –κυρίως– την επέκταση του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10/28 στο αεροδρόμιο «Μακεδονία».

Η διάβρωση εξαφανίζει την ακτή, από το αεροδρόμιο ως την Αγία Τριάδα. Σύμφωνα με τον γνωστό οικολόγο Πάνο Ζέρβα, σε λίγο ο παραλιακός δρόμος θα πέσει στη θάλασσα, ενώ τα Τσαΐρια, μια έκταση-φιλέτο 2.300 στρεμμάτων δίπλα στην Περαία, θα επανέλθουν στην κατάσταση που βρισκόταν το 1916, δηλαδή θα ξαναγεμίσει θαλασσινό νερό. Η θεραπεία που προβλέπεται γι’ αυτό το πρόβλημα είναι πραγματικά εφιαλτική: οριζόντιοι και κάθετοι κυματοθραύστες από μεγάλα βράχια (μπλόγκια) και τσιμεντάρισμα της ακρογιαλιάς. Η «επανόρθωση» δηλαδή απλά θα ολοκληρώσει την καταστροφή ενός μοναδικού φυσικού κι αναπτυξιακού θησαυρού.