«Σαν άλλος Χριστός, με ακάνθινο στεφάνι…»

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Μετά τα μαρτύρια στα οποία υποβλήθηκε, ο παπάς μεταφέρθηκε στις φυλακές του στρατοπέδου «Παύλος Μελάς» στη Θεσσαλονίκη και στις 2 Ιουλίου 1943 εκτελέστηκε από τους χιτλερικούς κατακτητές μαζί με τον αρχιμανδρίτη Κοζάνης Ιωακείμ Λιούλια και άλλους 48 πατριώτες, στην περιοχή των Σφαγείων Θεσσαλονίκης

O παπα-Αποστόλης Παπανικολάου ή Τέλκα, ιερέας από το Λέχοβο Φλώρινας, οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα από τους Γερμανούς κατακτητές όταν αρνήθηκε να καταδώσει συγχωριανούς του που είχαν ενταχθεί στο αντιστασιακό κίνημα και είχαν οργανωθεί στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Η θυσία του είναι μια μεγάλη προσφορά στην Εθνική Αντίσταση.

Οι κάτοικοι του Λεχόβου συμμετείχαν ενεργά στην Εθνική Αντίσταση του 1941-44, ενώ πάνω από 30 άνδρες από το ηρωικό αυτό χωριό είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Καπετάν Αμύντα (Κοσμά Σπανό). Σε εκδίκηση για την υπέροχη συνεισφορά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, οι Γερμανοί, μαζί με συνεργάτες τους άνδρες του διαβόητου Πούλου και πράκτορες της Οχράνα, εισέβαλαν στο χωριό από τις 23 έως τις 26 Ιουλίου του 1943 και αφού το λεηλάτησαν, βασάνισαν αρκετούς κατοίκους και στο τέλος το έκαψαν εξολοκλήρου.

Παπα-Αποστόλης Παπανικολάου

Η ιστορία του παπα-Απόστολου έχει ως εξής: Κάποια μέρα ένα γερμανικό απόσπασμα εμφανίστηκε στο Λέχοβο μία ομάδα Γερμανών στρατιωτών, με επικεφαλής αξιωματικό, πήγε στο σπίτι του παπα-Απόστολου, μετά την πληροφορία που πήραν από κάποιον κάτοικο της περιοχής ότι ο γιος του ήταν αντάρτης στο βουνό και ότι έκρυβε οπλισμό. Στο σπίτι του ιερέα τους οδήγησε ένας συγχωριανός. Οι Γερμανοί αφού κάναν έρευνα στο σπίτι και δεν βρήκαν τίποτα, βγήκαν στην αυλή. Ο συγχωριανός ρώτησε τη γυναίκα του παπά πού είναι ο άνδρας της. Αυτή, επειδή ήταν οικογενειακοί φίλοι και θεώρησε ότι μπορούσε να τον εμπιστευθεί, του αποκάλυψε πως κρύβεται πίσω από το σπίτι. Αυτός πήγε αμέσως και τον βρήκε, παροτρύνοντάς τον να βγει από την κρυψώνα, δίνοντάς του μάλιστα και την υπόσχεση πως δεν θα πάθει τίποτε. Η υπόσχεση ήταν κάλπικη, καθώς, μόλις εμφανίστηκε ο παπάς, οι κατακτητές τον συνέλαβαν με το αιτιολογικό ότι τάχα βρήκαν στην εκκλησία οπλοπολυβόλα. Κάτι που ήταν ψέμα. Ενώ ο πραγματικός λόγος ήταν ότι ο παπα-Αποστόλης Τέλκας είχε γιο αντάρτη.

Αφήνουμε τη συνέχεια να τη διηγηθεί ο επικεφαλής των ανταρτών του ΕΛΑΣ που δρούσε στην περιοχή, ο Αμύντας Κοσμάς που ήταν γνωστός στα χωριά της Φλώρινας ως Καπετάν Αμύντας:

«Στην αυλή του σπιτιού του υπήρχε ένα κράνος του ελληνικού στρατού, στο οποίο βάζανε νερό στις κότες. Μόλις οι Γερμανοί έπιασαν τον ιερέα, όπως ήταν βρώμικο το κράνος, του το φόρεσαν στο κεφάλι και ξεκίνησαν για την πλατεία του χωριού. Οταν συγκεντρώθηκαν και οι άλλοι στρατιώτες των κατακτητών, ξεκίνησαν για το δημόσιο δρόμο. Ο παπα-Ποστόλης θα πλησίαζε τα πενήντα τότε. Ηταν ψηλός και ευθυτενής, ομορφάνθρωπος, με πάντα γαλήνιο πρόσωπο.

Σαν άλλος Χριστός, με το κράνος στο κεφάλι αντί για ακάνθινο στεφάνι, χαιρετούσε τους συγχωριανούς, που είχαν βγει στις πόρτες, με ελαφρά υπόκλιση του κεφαλιού. Ηταν ο τελευταίος ασπασμός. Δεν επρόκειτο να τον ξαναδούν».

Μετά τα μαρτύρια στα οποία υποβλήθηκε, ο παπάς μεταφέρθηκε στις φυλακές του στρατοπέδου «Παύλος Μελάς» στη Θεσσαλονίκη και στις 2 Ιουλίου 1943 εκτελέστηκε από τους χιτλερικούς κατακτητές μαζί με τον αρχιμανδρίτη Κοζάνης Ιωακείμ Λιούλια και άλλους 48 πατριώτες, στην περιοχή των Σφαγείων Θεσσαλονίκης.

 

Ο γιος του παπά, Γιώργος Παπανικολάου, αξιωματικός του ΕΛΑΣ

Πρέπει να πούμε ότι ο γιος του παπα-Απόστολου, ο Γιώργος Παπανικολάου, ήταν από τους πρώτους πρώτους αντάρτες στο ορεινό συγκρότημα του Βίτσι. Τραυματίστηκε βαριά στη μάχη του Αργους Ορεστικού τον Νοέμβριο του 1943. Ως ανταμοιβή για την υπέροχη πατριωτική του δράση και τη θυσία του πατέρα του στον βωμό της ελευθερίας, οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις της μισαλλοδοξίας τον έστειλαν εξορία στη νήσο του διαβόλου, στη Γυάρο.

 

● Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών το Σαββατοκύριακο 27-28/9/2025. Με στοιχεία από το βιβλίο του Αμύντα Κοσμά (Καπετάν Αμύντα) «Εθνική Αντίσταση - Εμφύλιος πόλεμος, αναμνήσεις ενός Καπετάνιου», Μπίμπης, Θεσσαλονίκη 1985, σσ. 55-56