Ποιοί ανακινούν διχαστικά την υπόθεση Κτενίδη;

Γερμανικά τανκς παραταγμένα στη σημερινή οδό Πολυτεχνείου της Νέας
Μηχανιώνας, για την οποία οι ναζί κατακτητές έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα

Θέλω να σας μεταφέρω εδώ τον έντονο προβληματισμό που μου δημιουργήθηκε από αφορμή την υπόθεση Κτενίδη, η οποία εσχάτως  ανακινήθηκε άσκοπα στη Νέα Μηχανιώνα, με συνέπεια να προκληθεί ο  βαθύτατος διχασμός της κοινής γνώμης καθώς έχουν δημιουργηθεί δύο στρατόπεδα, αυτό των υποστηρικτών και αυτό των επικριτών του.

Προκαταβολικά να ενημερώσω ότι ήμουνα μεταξύ αυτών που το περασμένο καλοκαίρι υπέγραψα ένα κείμενο για να δοθεί το όνομα του Σπύρου Κτενίδη σε έναν δρόμο της Νέας Μηχανιώνας.

-Τι είναι πάλι αυτό; Ρώτησα κάποιους Μηχανιώτες, όταν άπλωσαν μπροστά μου ένα χαρτί, την ώρα που απολαμβάναμε με φίλους μία παγωμένη μπύρα σε καφετέρια της οδού Πολυτεχνείου.

-Είναι για να τιμηθεί ο άνθρωπος που υπέδειξε το σημείο στο οποίο χτίστηκε η  Νέα Μηχανιώνα και υπήρξε αργότερα πρόεδρος της κοινότητας και δάσκαλος του χωριού.

-Και καλά, μετά από τόσες δεκαετίες, τώρα το θυμηθήκατε;

-Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Να βάλουμε και το δικό σας όνομα;

-Ε, αφού είναι έτσι όπως τα λέτε, βάλτε το.

Αργότερα όμως μάθαμε ότι η υπόθεση Κτενίδη είχε και διάφορα παραλειπόμενα και κυρίως το όνομά του συνοδεύονταν από τις φήμες που έντονα κυκλοφορούσαν στην περιοχή, ότι στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, υπήρξε δωσίλογος, συνεργάτης των κατακτητών, ενώ επίσης κατηγορήθηκε ότι υπήρξε ο άνθρωπος που κατέδωσε τον Μηχανιώτη ήρωα της Εθνικής Αντίστασης, Απόστολο Βαζάκα. Ο Βαζάκας συνελήφθη από τους ναζί με την κατηγορία ότι φυγάδευε Άγγλους στρατιώτες και ότι έδινε πληροφορίες στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, με συνέπεια την εκτέλεσή του.

Τις τελευταίες ημέρες, πληροφορηθήκαμε ότι κατατέθηκε σχετική πρόταση στο Τοπικό Συμβούλιο της Νέας Μηχανιώνας για την ονοματοθεσία ενός δρόμου ή μιας πλατείας με το όνομα του Κτενίδη και όπως μάθαμε, το θέμα αυτό θα συζητηθεί στην πρώτη συνεδρίαση του Τοπικού Συμβουλίου αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά.

Ο καθηγητής Πανεπιστημίου Μαργαρίτης Ευαγγελίδης,
διακεκριμένο τέκνο της Μηχανιώνας της Κυζίκου

Κάποια εύλογα ερωτήματα

Δεν γνωρίζουμε τι είναι αλήθεια και τι ψέμα γύρω από την υπόθεση Κτενίδη και το κατά πόσο ευσταθούν οι φήμες σχετικά με την επί Κατοχής δραστηριότητά του. Μας προκαλεί όμως τεράστια εντύπωση το γεγονός ότι όψιμα, μετά από πολλές δεκαετίες θυμήθηκαν κάποιοι να ανακινήσουν το ζήτημα.

Διαμένοντας στη Νέα Μηχανιώνα μόλις την τελευταία εξαετία, θέλουμε να ρωτήσουμε, περιμένοντας απάντηση σε ένα βασανιστικό μας ερώτημα:  Μα καλά, σε αυτά τα 88 χρόνια αφότου χτίστηκε η Νέα Μηχανιώνα, από τον Μάϊο του 1923 και μετά και στα 70 περίπου χρόνια από το τέλος της γερμανικής Κατοχής, δεν βρέθηκε κανείς να ζητήσει αναγνώριση της προσφοράς του Κτενίδη  και να τον τιμήσει, δίνοντας σε έναν δρόμο το όνομά του; Και άντε, ας πούμε ότι μέχρι την κατοχή, υπήρχαν ίσως κάποιες αντιπαλότητες λόγω των διαχωρισμών σε «Μηχανιώτες», «Τσεσμελήδες» και «Αυδημιώτες»  αλλά και ενδεχόμενες προσωπικές έριδες. Όμως μετά την απελευθέρωση και τον Εμφύλιο, πως δικαιολογείται ότι δεν υπήρξε κανένα μα κανένα κοινοτικό συμβούλιο και αργότερα κανένα δημοτικό συμβούλιο που να πάρει μία τέτοια απόφαση;  Πολύ περισσότερο που παρέμεναν ακόμη νωπές οι μνήμες; Μήπως όντως υπήρχε κάποια «σκιά» και κανείς δεν ήθελε να ασχοληθεί με το θέμα;

Πάντως, όπως και να έχουν τα πράγματα, πρέπει να πάψουν κάποιοι να προκαλούν διχασμό στην κοινωνία της Μηχανιώνας. Γιατί η διχαστική τακτική, όπως έδειξε και η ιστορία, μόνο ζημιά προκαλεί σε έναν τόπο, αποπροσανατολίζοντας παράλληλα τους πολίτες από τα φλέγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Και στο ψωμί αυτών που προκαλούν τον διχασμό, αλείφουν βούτυρο όσοι το τελευταίο διάστημα στήνουν κάποια… «γκάλοπ» για το εάν πρέπει ή όχι να δοθεί το όνομα του Κτενίδη. Ας αναλογιστούν τη ζημιά και ας σταματήσουν.

Ποιος ήταν ο Απόστολος Βαζάκας
Ο Απόστολος Βαζάκας ήταν Μηχανιώτης και ήρωας της Εθνικής Αντίστασης. Οργανώθηκε το 1942 στο Ε.Α.Μ. και αργότερα στο ναυτικό τμήμα του ΕΛΑΣ, το Ε.Λ.Α.Ν.
Στη διάρκεια της Κατοχής, εργαζόταν σαν μηχανικός σε ψαροκάικο, που το είχαν επιτάξει οι Γερμανοί, κι έτσι μάθαινε χρήσιμες πληροφορίες. Παράλληλα, μετέφερε με καΐκι μέχρι την Κατερίνη, πολλούς Άγγλους και Έλληνες που είχαν ξεμείνει στην περιοχή, κι από κει τους έπαιρναν τα συμμαχικά υποβρύχια για τη Μέση Ανατολή. Ήταν κυρίως στρατιωτικοί, που τους κυνηγούσαν οι Γερμανοί και κατέφευγαν στη Νέα Μηχανιώνα για να σωθούν.
Πιάστηκε από τους Γερμανούς, έπειτα από προδοσία, και αφού βασανίστηκε σκληρά, τουφεκίστηκε όταν προσπάθησε να διαφύγει. Όταν εκτελέστηκε, ήταν ηλικίας μόλις 24 ετών, στις 15 Φεβρουαρίου 1944. Τιμήθηκε από την Πολιτεία για την αντιστασιακή του δράση, όπως και η σύζυγός του Κυριακή Αράπη.

Ποιος ήταν ο Σπύρος Κτενίδης

Σύμφωνα με τον διακεκριμένο Μηχανιώτη πανεπιστημιακό δάσκαλο και συγγραφέα Μαργαρίτη Ευαγγελίδη (1850-1932), ο Σπύρος Κτενίδης που γεννήθηκε στη Μηχανιώνα της Κυζίκου, ήταν γιός ιερέα, φοίτησε στο ιεροδιδασκαλείο της Σάμου και μετά την αποφοίτησή του διορίσθηκε διευθυντής δημοτικής σχολής στη Χίο. Μόλις άρχισε η μικρασιατική εκστρατεία, εγκατέλειψε το σχολείο για να καταταγεί στο στρατό με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, επικεφαλής επιτροπής που ανέλαβε την εξεύρεση χώρου για την οριστική εγκατάσταση των Μηχανιωτών προσφύγων, ο Κτενίδης επέλεξε την περιοχή του Μεγάλου Καράμπουρνου, στον Θερμαϊκό κόλπο, όπου άρχισε να χτίζεται τον Μάϊο του 1923 η Νέα Μηχανιώνα. Στο δημοτικό σχολείο της οποίας δίδαξε τα επόμενα χρόνια, ενώ διετέλεσε και πρόεδρος της κοινότητας.