Από τον ΙΔΕΑ στη χούντα των Συνταγματαρχών

ΠΕΝΗΝΤΑ ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ

του Σπύρου Κουζινόπουλου
Η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 αιφνιδίασε, αλλά δεν εξέπληξε. Οχι μόνο επειδή από το 1965 πολλοί ήσαν εκείνοι που ψιθύριζαν ή κουβέντιαζαν ανοιχτά για το ενδεχόμενο "επεμβάσεως του Στρατού". Αλλά κυρίως γιατί οι "δομές" του κράτους, έτσι όπως αυτό είχε δομηθεί μετεμφυλιακά, οι μηχανισμοί και φυσικά οι άνθρωποι της Χούντας προϋπήρχαν και δρούσαν άλλοτε παρασκηνιακά και άλλοτε φανερά.
Και όχι μόνο αυτό. Εκείνοι που επιθυμούσαν να διακυβερνηθεί η χώρα από το Στρατό, πάντα με πρόσχημα τον "Κομμουνιστικό κίνδυνο", από πολλά χρόνια αποτελούσαν το "κατεστημένο" αλλά και τη "ραχοκοκαλιά" μέσα στις Ένοπλες Δυνάμεις και στα Σώματα Ασφαλείας. Δεν μιλάμε ειδικά για τους γνωστούς "πρωταγωνιστές" της 21ης Απριλίου οι περισσότεροι από τους οποίους δικάστηκαν. Ήσαν πολλοί εκείνοι που μπορεί να μην φάνηκαν το 1967 στη "σκηνή" όταν άνοιξε η "αυλαία" του πραξικοπήματος, αλλά έμειναν στο παρασκήνιο και κυκλοφορούν ελεύθεροι.

Η νοοτροπία και η πολιτική της "Εθνικοφροσύνης" που συντηρούσε πάντα για ευνόητους λόγους τον "μπαμπούλα" του Κομμουνισμού, βοηθούσε τους αξιωματικούς που είχαν ροπή σε "ακραίες λύσεις" να κινούνται εύκολα μέσα στο Στρατό, την Αστυνομία και τη Χωροφυλακή. Με το τέλος του εμφύλιου πολέμου κι ενώ ο ΙΔΕΑ ήταν πανίσχυρος κι είχε την άνεση να ρίχνει ακόμη και κυβερνήσεις, συστηματοποιήθηκαν οι "φάκελοι" στην ασφάλεια, ώστε όλοι οι πολίτες να παρακολουθούνται και να διώκονται με διάφορους τρόπους, οι οπαδοί, όχι μόνο της Αριστεράς, αλλά και οι "συνοδοιπόροι".

Οι εχθροί του Κοινοβουλευτισμού προβάλλοντας έντονα τον αντικομμουνισμό τους, εύκολα μπορούσαν να αναρριχηθούν σε όλες τις θέσεις. Πίσω απ' όλα αυτά ο αμερικανικός παράγων κινούσε ή προσπαθούσε να κινεί την ελληνική πολιτική ζωή. Ο ψυχρός πόλεμος βρισκόταν στην κορύφωσή του, ενώ η Ουάσιγκτον θεωρούσε την Ελλάδα ότι ανήκει "δικαιωματικά" στην επιρροή της. Και η ηγεσία του Κέντρου ακόμα, στην προσπάθειά της να ρίξει την "Δεξιά" από την εξουσία, έκανε ότι μπορούσε για να πείσει τον αμερικανικό παράγοντα, ότι και η ίδια ήταν πιστή στη Δυτική Συμμαχία, και πολέμια του "διεθνούς κομμουνισμού", επομένως η Ατλαντική Συμμαχία δεν θα είχε να φοβηθεί τίποτε από μία κυβέρνηση του Κέντρου.

Φυσικά, τα Ανάκτορα έβλεπαν σαν στήριγμά τους τη Δύση γενικότερα, και περισσότερο την Αμερική. ΚΥΠ, μυστικές υπηρεσίες κ.λ.π., κατευθύνονταν από τα Ανάκτορα και από τον αμερικανικό παράγοντα. Με τη σειρά τους οι διάφορες παρακρατικές οργανώσεις που βρίσκονταν σε ... "άνθηση", είχαν τα "κανάλια" που τις συνέδεαν και τις εξαρτούσαν από τους προαναφερόμενους μηχανισμούς. Εκεί μέσα λοιπόν βρισκόταν η "φωλιά" της Χούντας.


"Oρόσημο" το 1958

Μετά το κίνημα του ΙΔΕΑ, το 1951, η πρώτη φορά που άρχισε πάλι "να δραστηριοποιείται" ιδιαίτερα ο στρατιωτικός και αστυνομικός μηχανισμός, ήταν μετά τις εκλογές του 1958. Η επιτυχία της ΕΔΑ με τους συνεργαζόμενους που ανέδειξαν την Αριστερά σε Αξιωματική Αντιπολίτευση, θορύβησε όλους αυτούς τους παράγοντες που ήδη αναφέραμε και καθόριζαν τις τύχες της χώρας. "Κάποιοι" στο σκοτάδι άρχισαν να καταστρώνουν σχέδια. Και η "πρόβα τζενεράλε" προγραμματίσθηκε για τις εκλογές του 1961. Ο αρχηγός της ΣΙΑ για την περιοχή της Ελλάδας, ο περιβόητος Κάμπελ έφθασε στην Αθήνα για να κατευθύνει τη δράση του παρακράτους. Το Σεπτέμβριο του έτους εκείνου, κλήθηκαν σε σύσκεψη στη Λέσχη Αξιωματικών στην πρωτεύουσα, όλοι οι υπεύθυνοι των γραφείων "Δημ. Σχέσεων" των μεγάλων μονάδων. Εκεί ανώτατος αξιωματικός τους μίλησε για τον "κίνδυνο του Κομμουνισμού" και τους κάλεσε να κινητοποιήσουν τις δυνάμεις τους για τις εκλογές, να μοιράσουν "διαφωτιστικό υλικό" και να ιδρύσουν οργανώσεις από "εθνικόφρονες πολίτες". Ο ίδιος ομιλητής δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι όσα αναφέρονταν για τους κομμουνιστές, αφορούσαν και τους "συνοδοιπόρους". Κι όμως, γι' αυτή την "κινητοποίηση" δεν υπήρχε εντολή ούτε της ηγεσίας της ΕΡΕ, ούτε ήταν σε γνώση όλων των μελών της υπηρεσιακής κυβερνήσεως.

Αλλοι κινούσαν τα νήματα. Τότε απεκαλύφθη το Σχέδιο με τον τίτλο "Ασκησις Περικλής", που θα εφαρμοζόταν από το Στρατό στις εκλογές του 1961. Το σχέδιο σε κάποια πρώτη μορφή, είχε καταρτισθεί από την ΚΥΠ το 1955 και αναθεωρήθηκε το 1959 από τον αρχηγό της στρατηγό Νάτσινα, μέσα στο πλαίσιο της εκστρατείας που είχαν αρχίσει οι μυστικές υπηρεσίες για να περιοριστεί το ποσοστό της ΕΔΑ.

Ανάλογο σχέδιο είχε καταρτίσει και ο διευθυντής της υπηρεσίας Πληροφοριών, στρατηγός Ν. Γωγούσης. Σε μια σύσκεψη, στην οποία μετείχαν οι στρατηγοί Αθ. Φροντιστής, Β. Καρδαμάκης, Α. Νάτσινας, Ν. Γωγούσης και ο αρχηγός της αστυνομίας Θ. Ρακιντζής, αποφασίστηκαν οι λεπτομέρειες της εφαρμογής του προαναφερόμενου σχεδίου. Πίσω απ' αυτούς βρίσκονταν κι άλλοι αξιωματικοί που είχαν ενημερωθεί σχετικά.

Ο Γ. Παπαδόπουλος ήταν ένας απ' αυτούς. Ο ναύαρχος Σπανίδης, διευθυντής του κόμματος της ΕΡΕ, έγραφε σε βιβλίο του, ότι ο ταξίαρχος Βέρρος, διευθυντής του στρατιωτικού γραφείου του τότε Πρωθυπουργού, υπονόμευε συστηματικά την κυβέρνηση, και αφηγείτο μια ιστορία για αφαίρεση εγγράφων τη νύχτα του θανάτου του Βέρρου, από το χρηματοκιβώτιο του γραφείου του, και πρόσθετε: "Χωρίς να έχω καμιά απόδειξη, δεν μπορώ να απομακρύνω μια έμμονη ιδέα μου, ότι τα χαρτιά που αφαιρέθηκαν εκείνη τη νύχτα δεν είχαν κάποια σχέση με τη συνωμοσία και το πραξικόπημα του Απριλίου 1967".

Μία αυθεντική αφήγηση
Στο βιβλίο του "Από τον εμφύλιο στη Χούντα", ο δημοσιογράφος Σπύρος Λιναρδάτος, περιλαμβάνει μια αυθεντική-άγνωστη αφήγηση, που δείχνει πως άνθρωποι με φιλοδικτατορικές διασυνδέσεις, σχέδια και προθέσεις, συνωμοτούσαν με στόχο να φθείρουν τον Πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, και επεδίωκαν να τον βραχυκυκλώσουν. Κάποτε, λοιπόν, μέσα στο 1961, ο κ. Καραμανλής πληροφορήθηκε, ότι μια ομάδα αξιωματικών συσκεπτόταν και συνωμοτούσε για την επιβολή δικτατορίας. Είχε μάθει και τον τόπο και την ώρα μιας τέτοιας συναθροίσεως. Απευθύνθηκε λοιπόν στον διευθυντή του στρατιωτικούς του γραφείου και του ζήτησε να πάνε μαζί και να συλλάβουνε επ' αυτοφώρω τους επίδοξους κτηματίες. Ο Βέρρος όμως του απήντησε: "Είναι κάτι παλιόπαιδα κ. πρόεδρε, μην ασχολείσθε εσείς μαζί τους...".

Οι διάφοροι "φιλόδοξοι" στρατιωτικοί παράγοντες που είχαν ως πρότυπο τον Νάσερ, αλλά και τα Ανάκτορα, ήθελαν να απαλλαγούν από τον Καραμανλή, διότι διαφορετικά δεν μπορούσαν να προχωρήσουν στα σχέδια που ο καθένας χωριστά είχε για διαφορετικούς στόχους.

Ο ίδιος ο Καραμανλής, είχε βεβαιώσει κάποτε: "Με υπονόμευαν από το 1961...". Αλλά από τα αρχεία του "Φόρεϊν Οφις, που είδαν το φως της δημοσιότητας, διαπιστώνουμε ότι Βρετανοί διπλωμάτες έγραφαν στις εκθέσεις τους ότι το 1961 και το 1962 υπήρχαν ζυμώσεις στο χώρο των κομμάτων, με παρεμβάσεις και από το εξωτερικό, που απέβλεπαν στην απομάκρυνση του Πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή. Σε μια τέτοια έκθεση αναφερόταν ότι ο τότε πρόεδρος της Βουλής Κ. Ροδόπουλος επεδίωκε να ηγηθεί μιας κυβέρνησης Συνασπισμού.

Μυστικότητα
Στις 11 και 12 Αυγούστου του 1961 έγινε σύσκεψη της Συντονιστικής Επιτροπής αυτών που είχαν συντάξει την "Ασκηση Περικλής", με κάθε μυστικότητα. Στη σύσκεψη πήραν μέρος ο αρχηγός του ΓΕΣ Βασ. Καρδαμάκης, ο διοικητής ΓΔΕΑ Ηρ. Κοντόπουλος, ο αρχηγός της Χωροφυλακής Γ. Βαρδουλάκης, ο αρχηγός της Αστυνομίας Θ. Ρακιντζής, οι στρατηγοί Γωγούσης και Νάτσινας, ο υποστράτηγος Γ. Μπάλλας, κι ένας αντισυνταγματάρχης της ΚΥΠ. Το όνομά του: Γ. Παπαδόπουλος!

Όπως προκύπτει από φωτοτυπίες που δημοσιεύτηκαν στον Τύπο, το 1965, στα πρακτικά της σύσκεψης αυτής είχε σβηστεί η φράση "δια την περίπτωσιν συντόμου προκηρύξεως των εκλογών" κι αντικαταστάθηκε με τη φράση: "δια την περίπτωσιν καθ' ην η ημέρα Μ. προβλέπεται εντός χρονικού διαστήματος βραχέος". Στο πρακτικό αναφέρονται μετακινήσεις οργάνων της Χωροφυλακής, "σχέδιον ιδεολογικού αγώνος", και πολλά άλλα...

Φυσικά οι ανώτατοι παράγοντες του στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας που μετείχαν σε τέτοιες συσκέψεις, αγνόησαν σκόπιμα τις υποδείξεις που έκανε ο Καραμανλής όταν παραιτήθηκε για ν' αναλάβει η υπηρεσιακή κυβέρνηση Δόβα. Ο αρχηγός της ΕΡΕ τους είχε συστήσει "Να αποφύγουν οιανδήποτε ανάμειξιν του Στρατού εις τας εκλογάς".

Τα νήματα των μυστικών υπηρεσιών από τις οποίες έπαιρναν εντολές οι παρακρατικές οργανώσεις, κρατούσε η αμερικανική ΣΙΑ με την πλήρη ανοχή των Ανακτόρων. Κι όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός δημοσιογράφος Σ. Σουλτσμπέργκερ. "Η βασιλική Οικογένεια, ήταν ένας σπουδαίος πελάτης της αμερικανικής ΣΙΑ...".

Το παρακράτος στη Θεσσαλονίκη
Δεν θ' αναφερθούμε στο γνωστό "σαμποτάζ του Εβρου" με πρωταγωνιστή τον Γ. Παπαδόπουλο και τη προφητική αγόρευση-καταγγελία του Ηλ. Ηλιού στη Βουλή. Αυτά τα έχουμε ήδη γράψει στο παρελθόν. Θα επισημάνουμε όμως την έντονη παρουσία του "μηχανισμού" που "εξέθρεψε" τη δικτατορία, στη Β. Ελλάδα, η γνωστή "υπόθεση Λαμπράκη", είναι χαρακτηριστική. Μπορεί βέβαια ο Λαμπράκης να εστίαζε την οργή της Φρειδερίκης για τα επεισόδια στο Λονδίνο, αλλά δεν έχει εξακριβωθεί, αν ο Μαραθωνοδρόμος και γιατρός ήταν συγκεκριμένος στόχος.

Το βέβαιον είναι, ότι όποιος βουλευτής της ΕΔΑ κι αν βρισκόταν εκείνο το βράδυ στην εκδήλωση της οργανώσεως για την Ειρήνη, θα τον σκότωναν. Από όλα τα στοιχεία που ήλθαν αργότερα στο φως, προκύπτει ότι το σχέδιο του παρακράτους, ήταν η δολοφονία ενός βουλευτή, για να εκθέσουν την κυβέρνηση, να επιφέρουν την πτώση της, και να προχωρήσουν στα σχέδιά τους, σε μια χώρα με ακυβερνησία.

Ο ρόλος των ανθρώπων της δικτατορίας, ήταν σχεδόν φανερός. Η δολοφονία του Λαμπράκη, έγινε με την παρουσία, κάλυψη και ανοχή, της ηγεσίας των Σωμάτων Ασφαλείας, του στρατηγού Μήτσου, τους συνταγματάρχη Ευθ. Καμουτσή, ενώ ο υπομοίραρχος Κατσούλης κόμπαζε από πριν για το "τι θα γινόταν".

Η ίδια η αστυνομία είχε συγκεντρώσει το ίδιο απόγευμα τους παρακρατικούς για να τους δώσει οδηγίες. Εισηγητής των "αντισυγκεντρώσεων" ήταν ο Γ. Γεωργαλάς. Επικεφαλής του κλιμακίου της ΚΥΠ στη Θεσσαλονίκη το 1963, ήταν ο συνταγματάρχης Καρύδας, από τους πρωταγωνιστές της 21ης Απριλίου. Γεν. Γραμματέας του υπ. Β. Ελλάδος, ο Ιω. Χολέβας, γνωστός για τις διασυνδέσεις του με το παρακράτος, που θα γίνει κατόπιν υπουργός της δικτατορίας. Και το πιο εντυπωσιακό: Ο ίδιος ο Γ. Παπαδόπουλος ηγετικό στέλεχος τότε της ΚΥΠ, βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη τη μέρα του εγκλήματος.

Κι όταν αργότερα ο Σοφ. Βενιζέλος παρατήρησε τον αρχηγό της Χωροφυλακής Γ. Βαρδουλάκη, γιατί δεν ερεύνησε σε βάθος τα γεγονότα με τη δολοφονία του Λαμπράκη, ο Βαρδουλάκης του απήντησε: "Τι να σου κάνω κ. πρόεδρε; Μου έκλεισε την πόρτα το Α-2"...

Οι Αμερικανοί
Είναι βέβαια περιττή η επανάληψη των επιχειρηματιών που έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς από πολλούς ερευνητές για την ανάμιξη του αμερικανικού παράγοντα στη συνωμοσία του Παπαδόπουλου και των συνεργατών του. Θα επισημάνουμε μόνο τα έγγραφα που βρέθηκαν στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στο Πεντάγωνο, τα οποία απεκάλυπταν ότι ο Γρ. Σπαντιδάκης έγραφε στον Αμερικανό στρατιωτικό ακόλουθο ένα μήνα πριν από το πραξικόπημα, ότι η ηγεσία του Στρατού είχε ετοιμάσει το σχέδιο "Ιέραξ-2" που ήταν το ίδιο σε περιεχόμενο με τον "Προμηθέα" και προέβλεπε συλλήψεις πολιτικών προσωπικοτήτων.

Ρόμπερτ Κίλι

Ο κ. Ρ. Κίλι, πρεσβευτής των ΗΠΑ επί της πρώτης κυβερνήσεως του κ. Α. Παπαδρέου, το 1966 ήταν στέλεχος της πρεσβείας στην Αθήνα. Ο Κίλι, λοιπόν, απεκάλυψε: "Παίρναμε συνεχώς αναφορές για πραξικόπημα που ετοίμαζαν οι στρατηγοί".

Στα απόρρητα αμερικανικά έγγραφα της περιόδου 1964-1967 εμφανίζονταν συνεχώς τα ονόματα του πτεράρχου Μητσάκου, του συνταγματάρχη Καρύδα, του σμήναρχου Σκαρμαλιωράκη και του υποστράτηγου Νάτσινα. Και οι 4 ανήκαν στην ομάδα του Παπαδόπουλου. Ο Μητσάκος μάλιστα, από το 1965 ζητούσε "βοήθεια" από τους Αμερικανούς για να "σωθεί" η Ελλάδα...

Ο γερουσιαστής Στρομ Θέρμοντ, ο βουλευτής Μέντελ Ρίβερς, ο ναύαρχος Αρλεϊ Μπερκ και ο στρατηγός Λόρις Νόρσταντ, σε συνεντεύξεις που έδωσαν στο δημοσιογράφο Ηλ. Δημητρακόπουλο, απεκάλυπταν ότι: η Εκτελεστική Εξουσία των ΗΠΑ, ήταν ενήμερη των προετοιμασιών για το πραξικόπημα, και μάλιστα τους είχε βολιδοσκοπήσει για να διαπιστώσει αν οι 4 αυτοί κορυφαίοι παράγοντες του Κογκρέσου και των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, θα το αντιμετώπιζαν ευνοϊκά.

Στην προετοιμασία του πραξικοπήματος συμμετείχε η ΣΙΑ, η οποία -όπως ομολογεί ο ναύαρχος Μπερκ- είχε προβεί σε κάποιες ενέργειες πριν από την 21η Απριλίου 1967, που δυσαρέστησαν τότε την Αθήνα. Οι ενέργειες αυτές δεν διευκρινίσθηκε ποτέ ποιες ήταν και τι σχέση είχαν με το πραξικόπημα.

Κι όπως αποκάλυψε ο συνάδελφος κ. Αλ. Παπαχελάς που ερεύνησε τα απόρρητα αμερικανικά αρχεία, όταν ο πρεσβευτής Φίλιπ Τάλμποτ είπε στον σταθμάρχη της ΣΙΑ Τζακ Μέρι, ότι το πραξικόπημα του Απριλίου ήταν ο βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο Μέρι απάντησε με πρωτοφανή κυνισμό: "Μα, πως είναι δυνατόν, να βιάσεις μια πόρνη;..."