Σαράντα δύο χρόνια λειτουργίας του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδας

Τα 42 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του, εορτάζει φέτος ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας, στην ομώνυμη δημοτική κοινότητα του δήμου Θερμαϊκού που πανηγυρίζει σε λίγες ημέρες, την εορτή του Αγίου Πνεύματος. Οι ρίζες της ενορίας της Αγίας Τριάδος είναι αρκετά βαθιές και σχετίζονται με τον πολύπαθο ελληνισμό της προσφυγιάς της Ανατολικής Θράκης. 

Το 1922 οι πρόσφυγες από το Οικονομειό και το Εξάστερο της Ανατολικής Θράκης, όπως και απο το Ζογκολδάκ (Ποντοηράκλεια) της Μαύρης θάλασσας, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών (Συνθήκη Λωζάνης) εγκαταστάθηκαν ανατολικά της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή της Αγίας Τριάδας του Δήμου Θερμαϊκού σε μια ερημική ακρογιαλιά, μια μικρογραφία της πατρίδας τους. Όταν την αντίκρυσαν, ένιωσαν λαχτάρα να ζητήσουν από τον Εποικισμό να τους φτιάξει εκεί τα σπίτια τους.
Σαράντα πέντε οικογένειες  προερχόμενες από το Οικονομειό, σαράντα από το Εξάστερο και ελάχιστες από το Ζογκολδάκ (Ποντοηράκλεια) ήταν οι πρώτοι κάτοικοι  του νεοσύστατου οικισμού. Σύντομα αποχώρησαν οι οικογένειες από την Ποντοηράκλεια (οι Ζουγκουρδιώτες), για το Μπέχτσιναρ και, κατόπιν, οριστικά για την Κρήτη.
Από τα τρία αυτά προσφυγικά χωριά έλαβε, κατόπιν προτάσεως του συνταγματάρχη Γάσπαρη, το όνομα ‘Αγία Τριάδα’ το  νέο χωριό και ακολούθως και η εκκλησία του.

O Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος

Από τις πρώτες φροντίδες των προσφύγων ήταν η ανέγερση ναού, μικρού και ξύλινου αρχικά, που κάλυπτε τις λατρευτικές ανάγκες των πιστών. Ο ναός αυτός ήταν τρίκλιτος και στηριζόταν σε ξύλινους χονδρούς στύλους. Χτίστηκε στη θέση, που υπάρχει σήμερα το Δημοτικό Σχολείο Αγίας Τριάδας. Η πρώτη εκκλησία ήταν μια παράγκα και στον παρακείμενο χώρο του οικοπέδου υπήρχε ένα κελί, που αποτελούσε την κατοικία του ιερέα. Δεν υπήρχαν πολυέλαιοι και ο φωτισμός επιτυγχάνονταν με το φως των κεριών και των καντηλιών. Τη Μεγάλη Εβδομάδα συνήθιζαν οι καταστηματάρχες των παραλιακών μαγαζιών να φέρνουν τα "Λουξ" από τα καφενεία, οπότε οι ακολουθίες των Παθών ήταν αρκετά υποβλητικές. Το πάτωμα του ήταν σκέτο πατημένο χώμα.

Η πρώτη αυτή εκκλησία, αν και ήταν καλοφτιαγμένη, δεν άργησε να αντιμετωπίσει προβλήματα, ειδικά με την φθορά των ξύλων.  Έτσι σε σύντομο χρόνο σάπισαν οι περισσότερες ξύλινες σανίδες - μέχρι το ένα μέτρο από το έδαφος - με αποτέλεσμα να εισέρχονται κότες στον ναό. Το κτήριο, χρόνο με τον χρόνο, κατέρρεε. Έτσι προέκυψε η ανάγκη για αποκατάσταση των φθορών αλλά ταυτόχρονα και η σκέψη για την ανέγερση ενός νέου ναού, αφού είχαν περάσει 40 χρόνια μετά τον ξεριζωμό του 1922 και η ιδέα του πιθανού γυρισμού στην προγονική γη είχε εκμηδενισθεί.

Συστάθηκε Επιτροπή Ανεγέρσεως Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Ακτής, η οποία ανέλαβε τον συντονισμό των ενεργειών και την συλλογή των χρημάτων για το συγκεκριμένο έργο. Ο παλαιός ναός επιδιορθώθηκε (αντικαταστάθηκαν τα σάπια ξύλα), τοποθετήθηκε τσιμέντο στο πάτωμα και ο ναός απέκτησε ρεύμα. Το κόστος αυτών των εργασιών ήταν 21.000 δρχ. και στην συλλογή του ποσού βοήθησε όλος ο κόσμος, αφού αποφασίσθηκε να συνδράμουν όλοι με τα χρήματα τους από την παραγωγή των σταφυλιών. 
Ταυτόχρονα, αποφασίσθηκε με την ανέγερση του νέου ναού και η ανέγερση νέου σχολείου.

Τα σχέδια της νέας εκκλησίας
Τα σχέδια της νέας εκκλησίας ήταν μια δωρεά του τεχνικού γραφείου του Αλέξανδρου Θεοδοσιάδη (υποψήφιου τότε στις εκλογές με το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου), Υφυπουργού Δημοσίων Έργων, μετέπειτα Υπουργού Οικισμού (1961) και Υπουργού Βιομηχανίας (1967). Τα σχέδια παρελήφθησαν από το παραπάνω τεχνικό γραφείο από τους χωριανούς Κωνσταντίνο Κάλλια και Αλέξανδρο Ελευθεράκη. Τα σχέδια απεικόνιζαν έναν σταυροειδή ναό με τρούλο με δύο μικρότερους  τρούλος στα καμπαναριά. Ήταν ένα ψηλό κτήριο αρκετά επιβλητικό για το χωριό και αρκετά δαπανηρό. Στην πορεία εκτέλεσης του έργου, για τους παραπάνω λόγους, έγινε παρέκκλιση της αρχικής μελέτης και ο ναός μετατράπηκε σε τρίκλιτη βασιλική με δύο ενσωματωμένα κωδωνοστάσια.

Αφού χαράχτηκε ο σταυροειδής ναός, που απεικόνιζαν τα σχέδια, άρχισε η εκσκαφή του λάκκου των θεμελίων. Στην εκσκαφή υπήρχε καθολική συμμετοχή από τους χωριανούς με εθελοντική εργασία, με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να ανοιχθεί το σκάμμα και στην συνέχεια να ακολουθήσουν οι εργασίες θεμελιώσεως. Το σκάμμα επίσης έφθανε μέχρι την κοινότητα, που υπήρχε τότε (ξύλινη παράγκα) στην σημερινή αριστερή γωνία της περιφράξεως του Ιερού Ναού. Το σκάμμα τέλος έφθασε σε βάθος μέχρι να βρεθεί νερό.

Η κατασκευή των θεμελίων πραγματοποιήθηκε και αυτή με την σειρά της πολύ γρήγορα. Η περιμετρική θεμελίωση, όπου θα εδράζονταν οι τοίχοι, είχε πλάτος 1m και δημιουργήθηκε περιμετρικό ζωνάρι βάσης 20cm πιο μέσα για να δεχθεί την εξωτερική τοιχοποιία.  Στην συγκέντρωση χρημάτων για την κατασκευή των θεμελίων προσφέρθηκαν 5.000 δρχ. από τον βιομήχανο Ιορδάνη Γεωργιάδη. Μάλιστα, η παραλιακή οδός τότε πήρε και το όνομα του.

Με πέτρα από τον Τρίλοφο

Οι πέτρες για τα θεμέλια και μετέπειτα για την ανέγερση του Ιερού Ναού μεταφέρονταν από το Ζουμπάτι (Τρίλοφο) με φορτηγά, τα οποία ήταν μη ανατρεπόμενα. Έτσι, ήταν αρκετά επίπονη εργασία για τους χωριανούς, μιας και η πέτρα φορτώνονταν και ξεφορτώνονταν με τα χέρια. Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον το φορτηγό του Μανώλη Χόη αλλά και φορτηγά από τα διπλανά χωριά (Ευάγγελου Ζόψη από Περαία και Κώστα Παπαδόπουλου από Νέους Επιβάτες).  Μέτα την αποπεράτωση της θεμελίωσης το έργο παρέμεινε στάσιμο για αρκετά χρόνια, μέχρι να εξασφαλισθούν νέοι πόροι.

Με την έλευση του Γενναδίου αποφασίσθηκε να ξεκινήσει η ανέγερση του Ιερού Ναού. Πραγματοποιήθηκε λαχειοφόρος αγορά και διακηρύχτηκε μειοδοτικός διαγωνισμός με νικητή τον Κωνσταντίνο Κάλλια. Επίσης συμφωνήθηκε όλοι όσοι θα δουλέψουν να πληρώνονται με μεροκάματο και όχι με εργολαβική τιμή ανά μέτρο. Οι τεχνίτες της πέτρας, που δούλεψαν, ήταν ο Νικόλαος Καπούσης, ο Δημήτριος Δράκος και ο Πορφύρης Γκουντάλης. Η περιμετρική τοιχοποιία αποτελείται από δύο χτιστούς τοίχους έναν εξωτερικό και έναν εσωτερικό. Η εσωτερική επιφάνεια σοβαντίστηκε, ενώ στην εξωτερική, μετά το χτίσιμο, έγινε αρμολόγηση.


Με την πορεία των εργασιών και βλέποντας ότι λόγω κόστους θα ήταν πολύ χρονοβόρα η κατασκευή, αλλάχθηκε το σχέδιο και από σταυροειδής ναός, που ήταν στα σχέδια, μετατράπηκε σε τρίκλιτη βασιλική, με την ανάλογη μετατροπή και στην θεμελίωση. Για τα υποστυλώματα χρησιμοποιήθηκε ένα ειδικό καλούπι που κατασκευάσθηκε στον καροποιό Καρυώτη στους Νέους Επιβάτες. Μετά τις κολώνες ακολούθησε η κατασκευή των αψίδων, πάλι με ειδικό καλούπι.

Γενικά η κατασκευή ήταν βαριά δουλειά. Στην ανέγερση δούλεψαν αρκετοί χωριανοί με πιο χαρακτηριστικούς και μόνιμους τον Σάββα Ασκονίτη και τον Γεώργιο Γάσπαρη. Δεν υπήρχε σταθερή ροή στις εργασίες. Μόλις τέλειωναν τα χρήματα σταματούσε και το έργο, μέχρι να μαζευτούν άλλα και να ξαναρχίσει.  Οι πληρωμές γίνονταν από τον ταμία Δημήτριο Διαμαντουλάκη, ενώ στην επιτροπή ανεγέρσεως μετείχε και ο Δημήτριος Δίγκας.

Ένα σημαντικό σημείο στην πορεία των εργασιών ήταν ο τρόπος κατασκευής των παραθύρων. Την εποχή εκείνη χτιζόταν και ο Άγιος Ελευθέριος Ντεπό και ο τρόπος υιοθετήθηκε από εκεί. Πάνω από τα παράθυρα κατασκευάσθηκε περιμετρικό σενάζι, καθώς και στην απόληξη των περιμετρικών τοιχοποιιών.

Τα αρχικά κουφώματα ήρθαν από τον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης - όταν πραγματοποιήθηκε εκεί μια ανακαίνιση - και προσαρμόσθηκαν, μετατράπηκαν και τοποθετήθηκαν από τον Στέφανο Ρουσάκη.

Ο Παντοκράτορας τοποθετήθηκε στο τέλος από τον Αρχιμανδρίτη Γεννάδιο, τον Κωνσταντίνο Κάλλια, τον γιο του Χρήστο Κάλλια, και τον Αιμίλιο Μπαλιαδάκη. Ήταν κολλημένος σε χοντρό μουσαμά, ώστε να μπορεί να πάρει την στρογγυλάδα που έχει η οροφή.

Τα εγκαίνια έγιναν από τον Μητροπολίτη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, Προκόπιο, τον πρώτο Ποιμενάρχη της νεοσυσταθείσης Μητροπόλεως. Στα εγκαίνια, που τελέστηκαν τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, 23 Ιουνίου 1975, συλλειτούργησε και ο Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Διονύσιος.

Τότε που τα καραβάκια έδεναν στην ξύλινη σκάλα της Αγίας Τριάδας

Πραγματικό στολίδι της περιοχής του Θερμαϊκού
Ο ναός είναι λιθόκτιστος, τρίκλιτη βασιλική με δυο ενσωματωμένα  κωδωνοστάσια. Δυο σειρές κιόνων κινούνται κατακόρυφα δημιουργώντας μια σειρά αψίδων, πάνω στις οποίες στηρίζεται η θολωτή σκέπη, που ανάλαφρα υψώνεται στον ουρανό. Ο Ναός φωτίζεται από τα πολλά στενόμακρα παράθυρα.

Τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά ο ναός της Αγίας Τριάδος Ακτής της Ενορίας μας είναι ένα πραγματικό στολίδι της περιοχής αλλά και ένα  πνευματικό κέντρο για μικρούς και μεγάλους, αφού στον χώρο αυτόν του ναού πραγματοποιούνται πολλές πνευματικές δραστηριότητες.

Τον Σεπτέμβριο του 1992 καταστράφηκε από πυρκαγιά λόγω βραχυκυκλώματος του ηλεκτρικού συστήματος αλλά σε πολύ σύντομο διάστημα (σαράντα ημερών) επαναλειτούργησε χάρη στην άοκνη προσπάθεια του αείμνηστου Μητροπολίτη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, Προκοπίου, του εφημερίου του ναού, π. Σπυρίδωνος Ιωάννου, και του ευσεβούς λαού. Λίγο αργότερα έγινε η προσθήκη του πρόναου.

Δίπλα στον ναό έχει ανεγερθεί πνευματικό κέντρο για τις ποικίλες ανάγκες της ενορίας. Εκεί γίνονται οι κατηχητικές συνάξεις, οι νεανικές συνάξεις, οι εσπερινές ομιλίες, τα μαθήματα της βυζαντινής αγιογραφίας και της βυζαντινής  μουσικής.