Οι επιπτώσεις της ΤΤΙΡ και των άλλων συμφωνιών στη ζωή μας

Τι σημαίνουν τα αρχικά ΤΤΙΡ, ΤΤΡ, CETA και ΤΙSΑ; Τι επιφυλάσσουν στα εκατομμύρια των Ευρωπαίων πολιτών αλλά και σε όλες τις άλλες χώρες του κόσμου πρόκειται να υλοποιηθούν; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην κυριαρχία των εθνικών κρατών, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στο Περιβάλλον, τη Δικαιοσύνη, την υγεία; Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά προσπαθούμε να δώσουμε παρακάτω.

   

TTP (Transpacific Trade Partnership): Υπερωκεάνια Συνεργασία Εμπορίου. Αφορά τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με τις χώρες γύρω από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Υπεγράφη τον περασμένο Οκτώβριο στην Ατλάντα από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Χιλή, το Μεξικό, το Περού, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, τη Σιγκαπούρη, το Βιετνάμ, το Μπρουνέι και τη Μαλαισία, 

ΤΤΙP (Transatlantic Trade and Investment Partnership): Διατλαντική Συνεργασία Εμπορίου και Επενδύσεων. Αναμένεται να υπογραφεί μέχρι το τέλος του 2016 και δεσμεύει κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς τις εμπορικές και επενδυτικές της σχέσεις με τις ΗΠΑ. (Για τις σχέσεις ΕΕ - Καναδά, προωθείται ξεχωριστή συμφωνία με τα αρχικά CETA). 

TISA (Trade in Services Agreement): Εμπορική Συμφωνία Υπηρεσιών. Αφορά τον τομέα των υπηρεσιών με συγκεκριμένες χώρες ειδικού ενδιαφέροντος για τις ΗΠΑ, όπως η Ελβετία, το Ισραήλ, η Τουρκία, το Λιχνεστάιν, ο Παναμάς κ.α.  υπογραφεί το 2016).

Πως διαμορφώθηκαν

Οι συζητήσεις για την κατάρτιση των συγκεκριμένων συμφωνιών έγιναν και εξακολουθούν να γίνονται σε κλειστούς κύκλους αξιωματούχων και όχι σε δημόσια διαβούλευση. Ειδικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη δεν είχαν καμία συμμετοχή ενώ αποκλειστικά αρμόδια για την διαπραγμάτευση είναι η προεδρία της Κομισιόν. Αντίθετα, διευρυμένη πρόσβαση στις διαπραγματεύσεις έχουν οι εκπρόσωποι μεγάλων πολυεθνικών εταιριών, κυρίως αμερικανικών συμφερόντων. Περισσότερα για το περιεχόμενο των συμφωνιών αυτών έχουμε μάθει από τις διαρροές του ιστότοπου Wikileaks, παρά από επίσημες ενημερώσεις.

Πριν λίγο καιρό, ο Έλληνας υπουργός Οικονομίας, Γιώργος Σταθάκης, ανέφερε πως ως αρμόδιος υπουργός είχε απλά λίγη ώρα σε ένα ειδικό αναγνωστήριο στις ΗΠΑ προκειμένου να μάθει τι περιλαμβάνει η συμφωνία που αφορά την Ε.Ε. (και την Ελλάδα) χωρίς να έχει την δυνατότητα να κρατήσει οποιαδήποτε σημείωση ή άλλο οπτικοακουστικό υλικό.    

Τρόφιμα

Σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει μέχρι στιγμής για την TTIP, η συγκεκριμένη εμπορική συμφωνία δίνει ευκολότερη πρόσβαση στα αμερικανικά προϊόντα και επενδύσεις στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μειώνει ή καταργεί εντελώς τους δασμούς που επιβάλλονται από τα κράτη μέλη αλλά κυρίως ανοίγει την πόρτα σε προϊόντα μέχρι σήμερα αποκλεισμένα όπως οι μεταλλαγμένοι σπόροι εταιριών όπως η Monsanto.

Η συμφωνία επίσης, υπερκαλύπτει σε ισχύ την ευρωπαϊκή νομοθεσία η οποία επιβάλλει περιορισμούς όσον αφορά τη χρήση συγκεκριμένων χημικών ουσιών κατά την παραγωγή, μεταποίηση και διάθεση των τροφίμων και αίρει την μέχρι πρότινος απαγορευμένη εξαγωγή συγκεκριμένων αμερικανικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά. Ένα θέμα που αφορά ειδικά τις χώρες του νότου, όπως η Ελλάδα είναι η απελευθέρωση της εισαγωγής αγροτικών - κτηνοτροφικών προϊόντων (μεταλλαγμένων η μη). Έτσι, σε μικρό χρονικό διάστημα τα ελληνικά  τυροκομικά προϊόντα ενδέχεται να συναγωνίζονται στις αγορές της Ευρώπης όχι μόνο τα γαλλικά ή τα ιταλικά, αλλά και διάφορα τυποποιημένα τυριά που θα παράγονται (με αμφίβολες διαδικασίες) και θα εισάγονται στην Ευρώπη από την αμερικανική ήπειρο. 

Φάρμακα

Μεταξύ των προϊόντων για τα οποία γίνεται ειδική αναφορά στις συγκεκριμένες συμφωνίες είναι τα φάρμακα, και πάλι προς την κατεύθυνση των αμερικανικών φαρμακευτικών εταιριών. Για το θέμα έχουν κάνει ήδη δημόσια παρέμβαση οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», τονίζοντας πως η Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου, θα οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση των τιμών των φαρμάκων. Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρεται πως οι μεγάλοι χαμένοι θα είναι οι ασθενείς και όσοι προσπαθούν να παράσχουν βοήθεια στις χώρες που μαστίζονται από την ανθρωπιστική κρίση. Για παράδειγμα, αναφέρουν πως η ενίσχυση του μονοπωλίου στα βιολογικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς θα αναγκάσει τους ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες χώρες να πληρώνουν πολύ μεγάλα ποσά προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε αυτά. 

Σχέσεις Κράτους - εταιριών
Λεόντειες υπέρ των πολυεθνικών εταιριών είναι οι διατάξεις ως προς την εργατική νομοθεσία και την οικονομική πολιτική των κρατών. Για πρώτη φορά, μέσω της TTIP δίνεται η δυνατότητα σε εταιρίες να προσφεύγουν στα δικαστήρια εναντίον κρατών και κυβερνήσεων, αν θεωρήσουν πως από τις αποφάσεις τους πλήττονται τα συμφέροντά τους. Για παράδειγμα μία εταιρία μπορεί να μηνύσει κυβέρνηση που αποφάσισε αύξηση του κατώτατου μισθού, αν κρίνει πως από αυτή την κίνηση μειώνεται το προσδοκόμενο κέρδος της. (Έχει ήδη συμβεί, στην Αίγυπτο όταν η κυβέρνηση μηνύθηκε για αυτό το λόγο από τη γαλλική εταιρία διαχείρισης υδάτινων πόρων και αποβλήτων Veolia ).

Επίσης οι εταιρίες θα έχουν το δικαίωμα προσφυγής εναντίον των κυβερνήσεων αν με την πολιτική τους για τη δημόσια Υγεία θεωρηθεί ότι περιορίζουν την κερδοφορία τους. (Η Philip Morris μήνυσε την κυβέρνηση της Αυστραλίας όταν εκείνη αποφάσισε να επιβάλλει κανόνες στην εμφάνιση των πακέτων τσιγάρων).Όλες οι νομικές κυρώσεις που μπορούν να επιβληθούν στις κυβερνήσεις περιγράφονται σε ειδική ενότητα της ΤΤΙΡ με τον τίτλο  “Διευθέτηση Διαφορών Επενδυτή-Κράτους” (Investor-State Dispute Settlement - ISDS). 

Περιβάλλον 

Η TTIP ακυρώνει την περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ευρώπη, η οποία είναι πιο αυστηρή από εκείνη των ΗΠΑ. Από τα βασικά της σημεία είναι η κατάργηση των Περιβαλλοντικών Στρατηγικών Μελετών για τις συνέπειες μιας επένδυσης στη φύση ή στον άνθρωπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα επ' αυτού είναι οι διαδικασίες έγκρισης των διάφορων προτεινόμενων επενδύσεων (όπως και στην Κρήτη), οι οποίες γίνεται προσπάθεια να απλοποιηθούν ή ακόμα και να παρακαμφθούν εντελώς.

Συνολικά θα έλεγε κανείς ότι οι συγκεκριμένες τρεις εμπορικές συμφωνίες που προωθούνται ( η πρώτη υπεγράφη ήδη) αποτελούν ένα νέο παγκόσμιο "υπερ-μνημόνιο" ρυθμίζοντας την εμπορική νομοθεσία αλλά και τις ζωές των ανθρώπων προς όφελος των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών. Δεν είναι τυχαίο ότι από όλες αυτές τις συμφωνίες αποκλείονται χώρες με αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες αποτελούν πια και τους κύριους ανταγωνιστές των Ηνωμένων Πολιτειών.