Η απειλή της παραπληροφόρησης και πώς να προστατευτούμε

Από την ομάδα του Avaaz
Αυτή τη βδομάδα, η Ακροδεξιά μπορεί να σαρώσει στις Ευρωεκλογές και να γεμίσει το Ευρωκοινοβούλιο με φασίστες, ρατσιστές και αρνητές της κλιματικής αλλαγής.  Είναι σαν αυτά τα κόμματα να εμφανίστηκαν απ’ το πουθενά, και τώρα οι δημοσκοπήσεις τους δίνουν προβάδισμα σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες! Ποιο είναι λοιπόν το μυστικό τους όπλο; Η παραπληροφόρηση.


Παραπληροφόρηση.
Λίγες μέρες πριν τις Ευρωεκλογές, και η Ευρώπη πνίγεται στα fake news: ότι δήθεν η Παναγία των Παρισίων θα ξαναχτιστεί με μιναρέ ή ότι συμμορίες προσφύγων επιτίθενται στην αστυνομία. Η ομάδα μας επί μήνες διερευνά το τσουνάμι των fake news που κατακλύζει την Ευρώπη, και αποκάλυψε μια σοκαριστική αλήθεια: το υλικό που προωθούν τα δίκτυα παραπληροφόρησης έχει ήδη εμφανιστεί σε ψηφοφόρους εκατοντάδες εκατομμύρια, ίσως και δισεκατομμύρια φορές!
Όπως φαίνεται απ’ τις μελέτες, κανείς δεν μπορεί να γλιτώσει απ’ αυτά τα τοξικά ψέματα. Αλλά αν ξέρουμε τι να προσέχουμε, μπορούμε να προστατευτούμε. Γι’ αυτό πριν τις εκλογές, το Avaaz ετοίμασε ένα ενημερωτικό δελτίο για να βοηθήσει τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους να αντιμετωπίσουν έξυπνα την παραπληροφόρηση. Διάβασέ το και διάδωσέ το.

Πέντε πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για την παραπληροφόρηση
1. Τροφοδοτεί το φόβο και εξαπλώνεται γρήγορα.
Είναι στη φύση του ανθρώπου να συγκρατεί κυρίως τις αρνητικές πληροφορίες και όχι τόσο τις θετικές -- έτσι έχει μάθει να προστατεύεται απ' τις απειλές. Αυτοί που διακινούν την παραπληροφόρηση το γνωρίζουν καλά αυτό και ποντάρουν σε βαθιά συναισθήματά μας όπως ο φόβος και ο θυμός, για να μας κάνουν να κοινοποιούμε fake news στα κοινωνικά δίκτυα. Γι' αυτό οι ψεύτικες ειδήσεις εξαπλώνονται μέχρι και έξι φορές πιο γρήγορα από τις πραγματικές!
2. Μέσα απ’ τα κοινωνικά δίκτυα, φτάνει σε δισεκατομμύρια κόσμο.
Όσο περισσότερο χρόνο ξοδεύουμε στα κοινωνικά δίκτυα, τόσο περισσότερα χρήματα κερδίζουν αυτές οι εταιρείες. Γνωρίζοντας ότι το ακραίο και σοκαριστικό περιεχόμενο μαγνητίζει την προσοχή μας, προγραμματίζουν τις ιστοσελίδες τους για να το προωθούν. Και καταλήγει να εμφανίζεται σε δισεκατομμύρια χρήστες. Φαντάσου ότι οι μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου πωλούν μερικά εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ οι ειδήσεις στο Facebook εμφανίζονται σε περισσότερους από ένα ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ χρήστες ημερησίως.
3. Είναι το όπλο τους εναντίον μας.
Ηγέτες απολυταρχικών κυβερνήσεων, απ΄ την Τουρκία και την Βραζιλία ως την Κίνα, χρησιμοποιούν την παραπληροφόρηση ως τη νεότερη εκδοχή της παλιάς γνωστής πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε». Αλλά η Ρωσία ξεχωρίζει -- διαθέτει τεράστια «εργοστάσια τρολ», όπου ορδές ανθρώπων στρατολογούνται για να δημιουργήσουν εκατομμύρια ψεύτικους λογαριασμούς, με σκοπό τη διάδοση fake news. Και το κρατικό κανάλι ρωσικής προπαγάνδας RT είναι ένα απ’ τα πιο δημοφιλή κανάλια ειδήσεων στο YouTube, με περίπου 2 δισεκατομμύρια προβολές!
4. Σκοτώνει ανθρώπους και δηλητηριάζει τη δημοκρατία.
Η παραπληροφόρηση έχει πυροδοτήσει τη βία στην Ινδία, τη Βραζιλία και την Ελλάδα, αλλά και την μακάβρια εθνοκάθαρση στην Μιανμάρ. Επίσης δηλητηριάζει την πολιτική: Τα fake news υποκίνησαν φαινόμενα όπως Brexit, Μπολσονάρο και Τραμπ. Και μας κάνουν να μην εμπιστευόμαστε τους δημοκρατικούς θεσμούς, τον Τύπο και τους πολιτικούς στο σύνολό τους, δημιουργώντας έτσι εύφορο έδαφος για να ανέβουν στην εξουσία ακραία στοιχεία. Εξαιτίας της παραπληροφόρησης, τα κοινωνικά δίκτυα θεωρούνται πλέον απειλή για τη δημοκρατία.

5. Κανείς δε γλιτώνει. 

Είμαστε στο στόχαστρο

Είμαστε στο στόχαστρο, ανεξαρτήτως των πολιτικών μας πεποιθήσεων, ως μέρος μιας στρατηγικής που αποσκοπεί στην πόλωση και τη διάβρωση των κοινωνιών μας. Στις ΗΠΑ, ο ρωσικός στρατός των τρολ δημιούργησε μια ψεύτικη σελίδα για το αμερικανικό κίνημα Black Lives Matter, η οποία συγκέντρωσε περισσότερους fans απ’ την αληθινή! Μπορεί να σκέφτεσαι «εγώ όμως δεν την πατάω». Και όμως! Σύμφωνα με μελέτες, ακόμη και οι πιο μορφωμένοι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν στις ψεύτικες ειδήσεις, ενώ οι άνω των 65 ετών είναι πολύ πιο πιθανό να τις διαδώσουν.
Η παραπληροφόρηση σπέρνει δυσπιστία, φόβο και ψέματα. Όσο περισσότερα όμως γνωρίζουμε γι’ αυτό το φαινόμενο, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να το σταματήσουμε. Διάδωσε αυτό το ενημερωτικό δελτίο σε φίλους και συγγενείς σου για να τους αφυπνίσεις για την απειλή της παραπληροφόρησης. Και δες παρακάτω τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευτούμε!

Πέντε τρόποι να προστατευτούμε απ’ την παραπληροφόρηση
1. Αν δεις κάτι, κατάγγειλέ το!
Μην πιστεύεις ό,τι διαβάζεις στο διαδίκτυο. Βρήκες μια τυχαία ανάρτηση στο Facebook με σοκαριστικές πληροφορίες για έναν υποψήφιο; Μη βιαστείς να πιστέψεις όσα λέει! Τσέκαρε ότι προέρχονται από αξιόπιστες πηγές και αν νομίζεις ότι πρόκειται για παραπληροφόρηση, κατάγγειλέ το στα κοινωνικά δίκτυα.
2. Διάβαζε έγκυρα μέσα ενημέρωσης.
Οι κανονισμοί και ο κώδικας δεοντολογίας που ισχύουν για τις μεγάλες εφημερίδες, τις καθιστούν πολύ πιο αξιόπιστο μέσο από έναν τυχαίο τύπο που ποστάρει κάτι στο διαδίκτυο. Καμία εφημερίδα δεν είναι τέλεια, αλλά τουλάχιστον διασταυρώνουν τις πληροφορίες που δημοσιεύουν και φέρουν ευθύνη! Η συνδρομή σε μια σοβαρή εφημερίδα με ποιοτική δημοσιογραφία είναι μία απ’ τις σημαντικότερες πολιτικές δράσεις της εποχής μας.
3. Πάρε μέρος στην εκστρατεία για να καθαρίσουμε τα κοινωνικά δίκτυα απ’ τα fake news.
Το Avaaz έχει ένα απλό και αποτελεσματικό σχέδιο για να πιέσει τα κοινωνικά δίκτυα να βάλουν φρένο στην επιδημία της παραπληροφόρησης: να εμφανίζονται διορθώσεις σε κάθε χρήστη που εκτίθεται σε fake news. Πάρε μέρος εδώ.
4. Μην εγκαταλείπεις τη δημοκρατία!
Ο στόχος των τρολ είναι να δημιουργήσουν ένα κλίμα δυσπιστίας, για να απομακρύνουν τους απλούς πολίτες απ’ τη δημοκρατία. Όταν συμβαίνει αυτό, οι φανατικοί εξτρεμιστές κυριαρχούν. Πρέπει να συνεχίσουμε να δίνουμε το παρόν και να ψηφίζουμε, κινητοποιώντας τους φίλους και τους συγγενείς μας να κάνουν το ίδιο -- και στη συνέχεια να κρατάμε υπόλογους όσους εκλέγουμε.

5. Έχε ελπίδα στην ανθρωπότητα. 

Η παραπληροφόρηση τροφοδοτεί τους βαθύτερους φόβους μας, ευνοεί τη φυσική μας τάση προς την αρνητικότητα και φέρνει στην επιφάνεια την οργή και τον κυνισμό που κρύβουμε μέσα μας. Αλλά αν μάθουμε να συζητάμε με όσους δεν σκέφτονται όπως εμείς, με επιχειρήματα, ενσυναίσθηση, προσοχή και σοφία, μπορούμε να παραμερίσουμε τις διαφορές μας. Έχουμε περισσότερα κοινά από αυτά που οι φόβοι μας, μας κάνουν να πιστεύουμε. Αν πιστέψουμε σε αυτό, μπορούμε να καταφέρουμε εκπληκτικά πράγματα.

Η ανθρωπότητα βρίσκεται στην πιο πετυχημένη φάση της σε πολλά επίπεδα: απ’ τα ανθρώπινα δικαιώματα μέχρι τη δημοκρατία. Είμαστε σε καλό δρόμο για να εξαλείψουμε στην παγκόσμια φτώχεια μέσα στη γενιά μας, και πολύ κοντά στην επίτευξη οικουμενικής παιδείας. Είναι σαφές ότι είμαστε σε αυτό σημείο της ιστορίας ακριβώς επειδή η δημοκρατία, η σωστή δημοσιογραφία, υπεύθυνοι πολιτικοί ηγέτες και συμπολίτες μας, μας έφεραν ως εδώ. Αλλά οι δυνάμεις που σπέρνουν την παραπληροφόρηση είναι ισχυρές και απειλούν να μας γυρίζουν πίσω. Αν σταματήσουμε να ελπίζουμε, τους χαρίζουμε τη νίκη!

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:   
Ευρωεκλογές σε κλοιό ρωσικής παραπληροφόρησης (To Βήμα)
https://www.tovima.gr/2019/05/14/world/eyroekloges-se-kloio-lfrosikis-parapliroforisis/
Το Facebook παραδέχεται τα λάθη που έκανε στη Μιανμάρ (Η Καθημερινή)
http://www.kathimerini.gr/993978/gallery/epikairothta/kosmos/to-facebook-paradexetai-ta-la8h-poy-ekane-sth-mianmar
Τα εγκλήματα του στρατού της Μιανμάρ κατά των Ροχίνγκια (Το Βήμα)
https://www.tovima.gr/2018/08/29/world/ta-egklimata-toy-stratoy-tis-mianmar-kata-twn-roxingkia/
Ο θρίαμβος των fake newsrooms (και) στο Μακεδονικό (The Press Project)
https://www.thepressproject.gr/article/130847/O-thriambos-ton-fake-newsrooms-kai-sto-Makedoniko 
ΠΓΔΜ: Fake news ενόψει δημοψηφίσματος (EuroNews)
https://gr.euronews.com/2018/09/18/fyrom-skopia-fake-news-enopsei-dimopsifismatos-skopiano
Τα fake news, η «Μακεδονία» και το μεροκάματο των 2.500 δολαρίων (In.gr) 
https://www.in.gr/2018/03/19/politics/ta-fake-news-i-makedonia-kai-to-merokamato-twn-2-500-dolariwn/  
Θανατηφόρα fake news και ακροδεξιά προπαγάνδα (The Press Project)
https://www.thepressproject.gr/article/130797/Thanatifora-fake-news-kai-akrodeksia-propaganda  
Τα fake news που προκάλεσαν την επίθεση στον Μπουτάρη -Το «μαϊμού» gay parade (iefimerida)
https://www.iefimerida.gr/news/418210/ta-fake-news-poy-prokalesan-tin-epithesi-ston-mpoytari-maimoy-gay-parade
Το Facebook υπεύθυνο για ρατσιστικές επιθέσεις στη Γερμανία -- Το Βήμα
https://www.tovima.gr/2018/08/23/world/to-facebook-ypeythyno-gia-ratsistikes-epitheseis-sti-germania/
Στο Twitter οι ψευδείς ειδήσεις εξαπλώνονται ταχύτερα από τις πραγματικές -- EΡT
http://www.ert.gr/eidiseis/epistimi/sto-twitter-oi-pseydeis-eidiseis-exaplonontai-tachytera-apo-tis-pragmatikes/  
Τα 18 (τουλάχιστον) σκάνδαλα του Facebook μέσα στο 2018 -- LiFO
https://www.lifo.gr/articles/mediac_articles/219904/ta-18-toylaxiston-skandala-toy-facebook-mesa-sto-2018  
Πλαστή καθημερινότητα (Η Καθημερινή)
http://www.kathimerini.gr/1002867/article/texnologia/diadiktyo/plasth-ka8hmerinothta
Πώς τα κατάφερε ο ακροδεξιός Μπολσονάρο στη Βραζιλία; (Σοφοκλέους)
https://www.sofokleousin.gr/pos-ta-katafere-o-akrodeksios-mpolsonaro-sti-vrazilia

Πηγή:  Avaaz.  
Το Avaaz είναι ένα παγκόσμιο κίνημα πολιτών με 51 εκατομμύρια μέλη που κινητοποιείται για να φέρνει τις απόψεις και τις αξίες των λαών στο επίκεντρο των παγκόσμιων πολιτικών αποφάσεων. Η λέξη «Avaaz» σημαίνει «φωνή» ή «τραγούδι» σε πολλές γλώσσες. Τα μέλη του Avaaz βρισκόμαστε σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ενώ η κεντρική μάς ομάδα λειτουργεί από 18 χώρες και 6 ηπείρους, και χρησιμοποιεί 17 γλώσσες