Ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού

Η γενοκτονία τoυ ποντιακού ελληνισμού από τους Τούρκους συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη, προετοίμασε, ως ιστορικό προηγούμενο, τη γενοκτονία των Εβραίων και φανέρωσε για άλλη μια φορά την πρωτοφανή αγριότητα που είχε επιδειχθεί σε βάρος των πολύπαθων Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας. Η 19η Μαίου κάθε χρόνο τιμάται με ομόφωνη απόφαση της ελληνικής Βουλής που ψηφίστηκε το 1994 ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο».

Επίσης, το 1998 η Βουλή ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη «της 14ης Σεπτεμβρίου ως ημέρας εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος».

Το 1912 ο Πόντος αποτελείται από 3 Βιλαέτια με πληθυσμό 3.327.754 κατοίκους. Περιλαμβάνει το Βιλαέτι της Τραπεζούντας, της Σεβάστειας και της Κασταμονής. Οι Πόντιοι όμως διαφοροποιούνται και θεωρούν περιοχή τους μόνο αυτή που μόνιμα διέμεναν οι Πόντιοι. Αναγνωρίζουν επομένως ως περιοχές τους το Βιλαέτι της Τραπεζούντας, τις διοικήσεις Σινώπης, Αμασείας και Νικόπολης καθώς και το βόρειο τμήμα διοίκησης Τοκάτης.

Ο ελληνισμός της Μ. Ασίας
Σύμφωνα με υπολογισμούς, το Ελληνικό στοιχείο της Μ. Ασίας το έτος 1915 ανέρχεται στα 5,5 με 6 εκατομμύρια.

Μόνο το ποντιακό στοιχείο, παρά τους συνεχείς και επίμονους εξισλαμισμούς, κατά το 1910 με 1912 αριθμεί σ΄ αυτές τις περιοχές 700.000 περίπου ψυχές. Μαζί τους ζούσαν 1 εκατομμύριο περίπου Τούρκοι και 147.000 Αρμένιοι. Το Ποντιακό Ελληνικό στοιχείο συγκεντρώνονταν σε 1013 χωριά 41 κωμοπόλεις και 11 πόλεις. Είχε στη διάθεσή του 1.131 ναούς, 22 μοναστήρια, 1.647 παρεκκλήσια. Τους χριστιανούς πιστούς εξυπηρετούσαν 1.459 ιερωμένοι

Η ακμαία εθνική συνείδηση των Ποντίων, και η λαχτάρα τους για ελευθερία από τον Οθωμανικό ζυγό αναπτερώθηκαν ακόμα πιο πολύ μετά την επιτυχία του Ελληνισμού στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912-1913. Αυτό δεν έμεινε απαρατήρητο από την Τουρκία. Ήδη από το 1911, το Νεοτουρκικό κομιτάτο, η «Ένωση και Πρόοδος», στη Θεσσαλονίκη, με έμπνευση του φιλότουρκου Γερμανού Λίμαν φον Σάντερς, είχε αποφασίσει την οργανωμένη εξόντωση των ισχυρότερων μη μουσαλμανικών στοιχείων στην Τουρκία, δηλαδή των Ελλήνων και των Αρμενίων.

Έτσι οι συστηματικοί διωγμοί των Ελλήνων στην Τουρκία ξεκίνησαν με το τέλος των βαλκανικών πολέμων, εντάθηκαν με την είσοδο της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, στο πλευρό των Γερμανών, ενώ με την κατάρρευση του Ελληνικού Μικρασιατικού μετώπου ευνοήθηκαν ακόμα περισσότερο τα καταχθόνια σχέδια των Τούρκων για αφανισμό του γένους των Ρωμιών.

Σε δύο φάσεις η εξόντωση

Η ανηλεής εξόντωση του απλού λαού του Πόντου από τους Τούρκους ακολούθησε δύο φάσεις.

Στην πρώτη φάση, πού κράτησε μέχρι το 1918, πρωταγωνιστούν με τα εγκλήματά τους ο Ταλαάτ μπέης (υπουργός εσωτερικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), ο Ενβέρ Πασάς, και ο Τζεμάλ Πασάς (Νομικός σύμβουλος του φρουραρχείου της Κωνσταντινούπολης). Ο Τζελάλ πασάς παραδέχτηκε ότι το 90% των Ελλήνων της Μπάφρας εξοντώθηκε. Στο διάστημα αυτό της πρώτης φάσης χιλιάδες Έλληνες του Πόντου ξεκληρίζονται.Οι θανατηφόρες εξορίες και οι εκτοπισμοί απέχουν μέχρι και 200 χιλιόμετρα από τις εστίες τους. Το 1915 από τα παράλια της Μ. Ασίας, της Ανατολικής Θράκης και του Πόντου εκτοπίζονται στα βάθη της Τουρκίας 483.212 άτομα. Από αυτά, 280.000 άτομα δεν ξαναγύρισαν ποτέ πίσω. Οι εγκλεισμοί σε απάνθρωπες φυλακές, από τις οποίες ποτέ δεν υπήρχε έξοδος και οι θάνατοι από κακοποιήσεις, αρρώστιες και στέρηση τροφής και νερού είναι ένα άλλο βάναυσο μέτρο.

Ο Γερμανός πρόξενος Κίχχοφ στις 16 Ιουλίου του 1916 ενημερώνει τη Γερμανία γράφοντας για τα πογκρόμ κατά των Ελλήνων: «Ολόκληρος ο Ελληνικός πληθυσμός της Σινώπης και της παραλιακής Περιοχής της επαρχίας Κασταμονής έχει εξοριστεί. Εξορία και εξολόθρευση είναι στα Τουρκικά η ίδια έννοια, γιατί όποιος δεν δολοφονείται πεθαίνει, ως επί το πλείστον, από τις αρρώστιες και την πείνα»

Τα "Αμελέ Ταμπουρού"

Χιλιάδες Ελληνοπόντιοι αφανίζονται επίσης από την σατανική εφεύρεση των ταγμάτων εργασίας τα «αμελέ ταμπουρού», όπου, με πρόφαση την άοπλη θητεία των υπόδουλων Ρωμιών, βρίσκουν την ευκαιρία οι Μουσουλμάνοι να θανατώσουν το 80% των επιστρατευμένων Ποντίων. Η τραγική κατάσταση των Ποντίων επεκτείνεται με τα χωριά που γίνονται παρανάλωμα του πυρός, με τις Εκκλησίες που λεηλατούνται, με τα γυναικόπαιδα που βιάζονται και ατιμάζονται, με πληθυσμούς που αναγκάζονται να εξισλαμιστούν. 

Στη Μπάφρα και την Αμισό δημιουργούνται ηρωικές και περήφανες ομάδες αντίστασης των Ποντίων, άγνωστες για τους πολλούς Έλληνες. Από το Δεκέμβριο του 1916 οι σκηνές φρίκης εστιάζονται στις εκτελέσεις του ανδρικού πληθυσμού του Πόντου, ηλικίας 16 έως 60 ετών και στην εξόντωση του άμαχου ποντιακού πληθυσμού. Στην πρώτη αυτή φάση γενοκτονίας 257.019 Έλληνες Πόντιοι είναι νεκροί.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το έτος 1919, παρουσιάζει σε βιβλίο 446 σελίδων ατράνταχτα ντοκουμέντα με τα τελευταία παθήματα των Ελλήνων και φυσικά και του ποντιακού ελληνισμού. Το βιβλίο επιγράφεται: «Μαύρη βίβλος διωγμών και μαρτυρίων του εν Τουρκία Ελληνισμού (1914-1918)».

Με το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, τα δεινά των Ελλήνων του Πόντου δεν έληξαν. Μια νέα τραγωδία ξαναρχίζει, πριν καλά - καλά σταματήσει η προηγούμενη. Πρωταγωνιστές τώρα ο Μουσταφά Κεμάλ και ο Τοπάλ Οσμάν. Στρατόπεδα συγκέντρωσης, ολοκαυτώματα και κρεμάλες εφαρμόζονται στους Έλληνες αυτής της περιοχής. Πόντιες γυναίκες ξεκοιλιάζονται, βρέφη αρπάζονται από τις κούνιες τους και βρίσκουν επώδυνο θάνατο από βίαια χτυπήματα. Οι Τσέτες δεν αφήνουν τίποτε όρθιο. Τούρκοι καίνε ζωντανούς 6.000 κατοίκους της Μπάφρας του Πόντου. Μέχρι το 1922 οι νεκροί ΈΕλληνες Πόντιοι είναι 303.238. Πιο συγκεκριμένα:

-Από την περιφέρεια Αμάσειας θανατώνονται 134.078, σχεδόν το 75% του πληθυσμού.

-Από την περιφέρεια Ροδόπολης οι νεκροί είναι 17.479. 

-Από την περιφέρεια Χαλδείας Κερασούντας 64.582.

-Από την περιφέρεια Νεοκαισαρείας 27.216. 

-Από την περιφέρεια Τραπεζούντας 38.435

-Από την περιφέρεια Κολωνίας 21.448. 

Ευαισθητοποίηση κατόπιν εορτής
Αυτή η φρικτή και παράλογη γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού ευαισθητοποίησε κατόπιν εορτής τους ύπατους αρμοστές της Αγγλίας της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας, ώστε να διαμαρτυρηθούν, με επιστολή τους από κοινού, στον ίδιο τον Μουσταφά Κεμάλ.

Ηρωικά παλικάρια του Πόντου που διακρίθηκαν για τους αγώνες υπέρ της ελευθερίας κατά το 1921 είναι ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος (ή Κοτσά Αναστάς), o οποίος το 1921 εξόντωσε 700 Τούρκους στρατιώτες στο βουνό Τόπσαμ, ο Ευκλείδης Κουρτίδης, ο Παντελής Αναστασιάδης και πολλοί άλλοι. Στη Σιμικλή Κερασούντας, που μετατράπηκε σε καινούριο Ζάλογγο, οι γυναίκες προτίμησαν να πνιγούν στο ποτάμι, παρά να πέσουν στα χέρια των Τούρκων. 

Σε 6–7.000 υπολογίζεται ότι ήταν οι αντάρτες. Η δύσκολη ζωή τους έκανε σκληροτράχηλους και εξαιρετικούς πολεμιστές. Το χιόνι διέκοπτε την τροφοδοσία, ενώ τα όπλα τους στην αρχή δεν ήταν παρά μαχαίρια και αξίνες. Επανειλημμένες εκκλήσεις για βοήθεια προς την ελληνική κυβέρνηση δεν βρήκαν καμία απήχηση. Αργότερα τους προμήθευσαν με όπλα οι Ρώσοι. Είναι πολύ πιθανό, αν οι αντάρτες είχαν από κάπου υποστήριξη, η Ιστορία να είχε πάρει άλλη τροπή", - γράφει στο άρθρο της η Χριστιάννα Λούπα, συγγραφέας του βιβλίου «Μετά την Καταστροφή, Σμύρνη – Κατοχή».

Μέχρι το Μάρτιο του 1924 έχουμε 171.000 Έλληνες Πόντιους νεκρούς. Απ΄ αυτούς οι Τούρκοι άλλους κρέμασαν, άλλους έσφαξαν και άλλους τουφέκισαν. Όλοι οι νεκροί της γενοκτονίας του Πόντου και στις δύο φάσεις δίωξης ανήλθαν σε 353.000 και πιθανόν πολύ περισσότερους. Ένα ποσοστό που ξεπερνά το 50% του πληθυσμού των Ελλήνων του Πόντου. Παντού γενικευμένος θρήνος, καμένη γη και πτώματα. Από τα 1013 χωριά τα 783 καταστράφηκαν.

Κατά κύματα στο δρόμο της προσφυγιάς

Οι εναπομείναντες Πόντιοι κατά κύματα ακολούθησαν το δρόμο της προσφυγιάς. Το 1928 καταμετρούνται στην Ελλάδα 230.000 Πόντιοι. Άλλοι μιλούν για ακόμα μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων που καταφεύγουν όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες.

Για την Ποντιακή γενοκτονία είναι σίγουρο ότι υπάρχουν ευθύνες. Οι καίριες ευθύνες αποδίδονται στο αδιάλλακτο Τουρκικό μίσος κατά των σκλάβων Ελλήνων. Από κει και πέρα, οι Δυτικοί σύμμαχοι δείχνουν αναξιοπιστία. Παύουν, απροσδόκητα, να είναι φιλικοί, αν και η Ελλάδα, σε αντίθεση με την Τουρκία, στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο είχε ταχθεί με το πλευρό τους. Αφήνουν ανεξέλεγκτη την Τουρκική θηριωδία και καθηλώνουν το 1919, για μήνες, τα Ελληνικά στρατεύματα στην περιοχή της Σμύρνης.

Οι υποσχέσεις Αγγλίας και Αμερικής για ευόδωση του Ποντιακού αγώνα, έμειναν μόνο υποσχέσεις. Ιταλία και Γαλλία ενίσχυαν με πολεμικό υλικό την κεμαλική κυβέρνηση για αφανισμό των ανυπεράσπιστων Ελλήνων σκλάβων.

Η 19η Μαϊου, ημέρα μνήμης της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, αποτελεί πράγματι ντροπή για τη ανθρωπότητα και είναι χρέος της να την καταδικάσει, όπως και κάθε άλλη γενοκτονία, με τα πιο μελανά χρώματα. Οι Πόντιοι δεν θα πάψουν να πιστεύουν στα αισιόδοξα και προφητικά λόγια: «η Ρωμανία κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλο».