Ένα προσκήνυμα στο σπίτι του Ιωάννη Καποδίστρια στη Γενεύη

του  Σπύρου Κουζινόπουλου

Καθώς σε λίγο θα γιορτάσουμε και πάλι την επέτειο της εθνικής μας παλιγγενεσίας του 1821, δεν μπορώ να μην αναφέρω ένα ευτυχές για μένα γεγονός: Την επίσκεψη που ένα μουντό πρωϊνό του Μαρτίου του 2014, πραγματοποίησα στο σπίτι όπου διέμενε επί μία πενταετία στη Γενεύη ο θεμελιωτής του νέου ελληνικού κράτους, ο εθνικός κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας.

H εντοιχισμένη πλάκα στην είσοδο του σπιτιού του Καποδίστρια

Βρέθηκα στη Γενεύη, αυτή την πανέμορφη πόλη της Ελβετίας για μία σύντομη επίσκεψη στο γιo μου Χάρη, που τότε προσέφερε τις επιστημονικές του γνώσεις στο CERN και θεώρησα καθήκον και υποχρέωσή μου, να αναζητήσω το σπίτι του Καποδίστρια, για την απότιση φόρου τιμής στον άνθρωπο που με τα αξιώματα που κατείχε και την αξιοποίηση των γνωριμιών που είχε, συνέβαλε τα μέγιστα στην αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού και την εδραίωση του ελληνικού κράτους.

Μία εντοιχισμένη πλάκα στο σπίτι που βρίσκεται στο νούμερο 10 της Rue de l’ Hotel de Ville, σε απόσταση αναπνοής από το δημαρχείο της πόλης, πληροφορεί τους επισκέπτες ότι «Εδώ κατοικούσε από το 1822 έως το 1827 ο Ιωάννης Καποδίστριας από την Κέρκυρα, υπουργός του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄, πολίτης της Γενεύης και της Λωζάνης».

Η τεράστια προσφορά του Καποδίστρια

Από τότε ακόμη που ο Καποδίστριας ήταν υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας και μεσουρανούσε στην ευρωπαϊκή διπλωματία, έστελνε συνεχώς στην αγωνιζομένη Ελλάδα πολεμοφόδια και τρόφιμα. Ταυτόχρονα, σπούδαζε με δικές του δαπάνες πολλούς Ελληνόπαιδες στά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, για να προετοιμάζει τους μορφωμένους επιστήμονες σε όλους τους κλάδους, οι οποίοι θα επάνδρωναν τις διάφορες υπηρεσίες του ελληνικού 
κράτους μόλις θα ελευθερωνόταν από την Οθωμανική κυριαρχία.

Όταν ο Καποδίστριας το 1822 υπέβαλε την παραίτησή του από το Ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, ο τσάρος Αλέξανδρος δεν τη δέχθηκε και του έδωσε άδεια επ΄ αόριστον με όλα όμως τα προνόμια του αξιώματός του. Στη Γενεύη που εγκαταστάθηκε, έπρεπε να κατοικήσει σε «ένα μέγαρο, να έχει τέσσερις άμαξες και ικανόν υπηρετικόν προσωπικόν». Αντί όμως αυτού, ο Καποδίστριας κατοικούσε σε «δύο πτωχικά δωμάτια, είχε μόνο μία άμαξα και έναν υπηρέτη». Όταν οι πάντες, διπλωμάτες, αριστοκράτες και απλοί άνθρωποι τον ρωτούσαν κατάπληκτοι, εκείνος απαντούσε: «Όταν, αφού εκτύπησα πρώτον τας θύρας των μεγάρων των πλουσίων, ηναγκάσθην κατόπιν να κτυπήσω και τας θύρας των πτωχών, ζητώντας τόν οβολόν τους, προκειμένου να στείλω τρόφιμα και πολεμοφόδια εις τον αγωνιζόμενον ελληνικόν λαόν, έπρεπε να ημπορώ να τους λέγω: Έδωσα πρώτος εγώ τα πάντα. Κανόνισα να μη εξοδεύσω δια τον εαυτό μου και δια τον υπηρέτην μου περισσότερα από 60 φράγκα τον μήνα». 

Η πανέμορφη Γενεύη

Ο ελληνισμός της Γενεύης

Ο Ελληνισμός είναι ιδιαίτερα ζωντανός στη Γενεύη. Το πνευματικό του κέντρο είναι το Ορθόδοξο Κέντρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Chambesy, που ιδρύθηκε πριν 40 χρόνια και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο διαχριστιανικό διάλογο. Σε απόσταση αναπνοής, ο ναός του Αγίου Παύλου είναι το σημείο της κυριακάτικης συνάντησης των Ελλήνων της Γενεύης.

Πόλη του Καλβίνου και του Ρουσό, η Γενεύη καθρεφτίζει την ομορφιά της στα νερά της λίμνης Λεμάν και του ποταμού Ροδανού. Εκεί ζουν σήμερα περίπου 5.000 Έλληνες. Oχι εφοπλιστικές οικογένειες, όπως κάποτε, αλλά επιστήμονες, τραπεζίτες, χρηματιστές, στελέχη πολυεθνικών εταιρειών, αρχιτέκτονες, γιατροί κ.ά.

Προτομή του μεγάλου φιλέλληνα Εϋνάρδου

Οι ελληνικοί και φιλελληνικοί σύλλογοι

Aρκετοί σύλλογοι Ελλήνων και Φιλελλήνων, δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή της Γενεύης και της Λωζάνης. Όπως  η Ελληνική Κοινότητα Γενεύης, που ιδρύθηκε το 1962 από τον Ιωάννη Λάτση, ο Σύλλογος Ελλήνων Γενεύης, η Ελληνική ΕΣΤΙΑ Λωζάνης, ο Σύλλογος Ελληνίδων Κυριών και ο Ελληνοελβετικός Σύλλογος Γενεύης Jean-Gabriel Eynard - μια οργάνωση που η ιστορία της πάει αρκετά πίσω, γύρω στο 1919, σε ένα γκρουπ Γενοβέζων και Ελλήνων συγκεντρωμένων, αρχικά, γύρω από τον ιστορικό και δημοσιογράφο Edouard Chapuisat. Η association ανέδειξε την ιδέα του ελληνισμού με σημαντικές εκδηλώσεις, όπως και τον φιλελληνισμό, γι' αυτό της δόθηκε συμβολικά το όνομα του φιλέλληνα Jean-Gabriel Enuard και σήμερα μετράει πάνω από 400 μέλη φιλέλληνες και Έλληνες. Kι ακόμη ο Ελληνοελβετικός Σύλλογος «Η Φιλία» και ο Ελληνοελβετικός Σύλλογος Λωζάνης, που ιδρύθηκε στο 1919 με πρόεδρο τον γιατρό Francis Messerli και με σκοπό να ενισχύσει τις σχέσεις φιλίας ανάμεσα στην Ελλάδα και το καντόνι του Vaud. Yπάρχουν επίσης το Ίδρυμα Αλληλεγγύης Λωζάνης, ο Διεθνής Σύλλογος Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, η Επιτροπή Ελλήνων Επιστημόνων Ευρώπης, η Ελληνική Ορθόδοξη Ενορία Γενεύης, η Ελληνική Ορθόδοξη Ενορία Λωζάνης. Και βέβαια, το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα του Ορθοδόξου Κέντρου του Chambesy. Άτυπα, αλλά με ιδιαίτερη δημιουργικότητα και ζωντάνια δραστηριοποιούνται η Θεατρική Ομάδα και ο Σύλλογος Βιβλιόφιλων Κυριών.

Ο Καποδίστριας και τα δημοψηφίσματα

Η κυριαρχία στην Ελβετία, είναι πραγματικά στα χέρια του λαού. Αν μαζευτούν εκατό χιλιάδες υπογραφές πολιτών, μπορούν να προτείνουν νόμο για ψήφιση, ή ειδικό δημοψήφισμα, Εξάλλου, βασικό χαρακτηριστικό της άμεσης δημοκρατίας της Ελβετίας είναι τα συχνά δημοψηφίσματα, αρκετές φορές εντός του ίδιου έτους, τα οποία αφορούν νόμους και νομοσχέδια καθώς επίσης και τον προϋπολογισμό.

Συνολικά, από το 1848 μέχρι το 2007, διενεργήθηκαν 543 ψηφοφορίες, 221 υποχρεωτικά δημοψηφίσματα, 254 δημοψηφίσματα με πρωτοβουλία πολιτών και 2370 προαιρετικά δημοψηφίσματα! Στην Ελλάδα, δημοψηφίσματα είχαμε μόνο για πολιτειακά αλλά ποτέ για εθνικά, κοινωνικά ή πολιτικά ζητήματα, παρά την σχετική πρόβλεψη του άρθρου 44 του Συντάγματος.

Αυτό το δημοκρατικό ριζοσπαστικό Σύνταγμα της Ελβετίας, έχει την απαρχή του στον Ιωάννη Καποδίστρια και στις προσπάθειές του να συνενώσει τα καντόνια της χώρας, εξασφαλίζοντας παράλληλα την ανεξαρτησία της. Όταν το 1809, ο Ιωάννης Καποδίστριας ξεκίνησε να εργάζεται στην διπλωματική υπηρεσία του Τσάρου Αλεξάνδρου της Ρωσίας, η πρώτη σημαντική αποστολή που ανέλαβε, τον Νοέμβριο του 1813, συνίστατο στην απεμπλοκή της Ελβετίας από την γαλλική κυριαρχία του Ναπολέοντα. Κατάφερε με την σπάνια μαεστρία και πολιτική του αντίληψη να εξασφαλίσει την ενότητα, την ανεξαρτησία και την ουδετερότητα της Ελβετίας, η οποία επιπλέον, βρισκόταν στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου των καντονιών. Και στη συνέχεια, συνέταξε ο ίδιος προσωπικά, το νέο Σύνταγμα για τα 19 καντόνια της χώρας, ως συστατικά μέρη της νέας Ελβετίας. 

Έκτοτε, το ελβετικό Σύνταγμα εμπλουτίστηκε και ανανεώθηκε, προσαρμοζόμενο στις απαιτήσεις της εποχής. Όμως, οφείλει την δημοκρατικότητά του, στην διπλωματική ιδιοφυΐα του άξιου και φλογερού συμπατριώτη μας, Ιωάννη Καποδίστρια.