 |
| Συγκέντρωση διαμαρτυρίας στα Κουφάλια Θεσσαλονίκης για το βασιλικό πραξικόπημα του 1965 |
15 Ιούλη 1965. Η άρνηση του βασιλιά Κωνσταντίνου να υπογράψει την αποπομπή του φιλοβασιλικού Πέτρου Γαρουφαλιά από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, οδήγησε στoν εξαναγκασμό σε παραίτηση του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου.Λίγες ώρες μετά, ο βασιλιάς διορίζει την πρώτη κυβέρνηση των αποστατών υπό τον Γ. Αθανασιάδη-Νόβα και με υπουργο Συντονισμού τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Από εδώ και εμπρός ξεκινά η μεγαλύτερη λαϊκή κινητοποίηση μετά τον Εμφύλιο που θα κρατήσει περίπου 70 ημέρες.
Έξι μέρες αργότερα, στις 21 Ιουλίου 1965, δολοφονείται ο αριστερός φοιτητής της ΑΣΟΕΕ και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής Νεολαίας της ΕΔΑ, Σωτήρης Πέτρουλας, κατά τη διάρκεια μαχητικής διαδήλωσης που επιχείρησε να σπάσει τον αστυνομικό κλοιό και να προχωρήσει στη Βουλή, με τους διαδηλωτές να διαμαρτύρονται για την ενέργεια των ανακτόρων να αποπέμψουν τον Γεώργιο Παπανδρέου από την πρωθυπουργία. Η Ασφάλεια, φοβούμενη την έκρηξη του κόσμου στην κηδεία του, προσπαθεί να τον θάψει νύχτα, αλλά σκοντάφτει στην αντίδραση του παπά. (θεωρείται αντιχριστιανικό να τελεστεί λειτουργία πριν την ανατολή του ηλίου). Έτσι, η κηδεία του μετατρέπεται στην μεγαλύτερη μέχρι τότε διαδήλωση.
"Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα..."
Γεννημένος στο Οίτυλο της Μάνης ο Πέτρουλας, έχασε τη ζωή του στη διασταύρωση των οδών Σταδίου και Χρ. Λαδά. Η δολοφονία του, οδήγησε αργότερα τον Μίκη Θεοδωράκη να γράψει τραγούδι στη μνήμη του.
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
σε πήρε ο Λαμπράκης σε πήρε η Λευτεριά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
αηδόνι και λιοντάρι βουνό και ξαστεριά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
οδήγα το λαό σου οδήγα μας μπροστά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε
Η δωροδοκία...
Η βάση γι’ αυτά τα γεγονότα, το βασιλικό πραξικόπημα και την αποστασία, πρέπει ν’ αναζητηθεί από τη μια στην ανοιχτή δωροδοκία δεκάδων βουλευτών με τεράστια ποσά, αλλά και στον φόβο μιας μερίδας της Ε.Κ. μπροστά στην έκρυθμη πολιτική κατάσταση που γι’ αυτούς αντιπροσώπευε τον χειρότερο εφιάλτη τους: τον «κομμουνιστικό κίνδυνο».
Ανοίγει έτσι μια περίοδος τριών περίπου μηνών με τον λαό να διαδηλώνει μέρα νύχτα, σχεδόν σε καθημερινή βάση. Τότε δημιουργείται το κίνημα του 1-1-4, που ήταν μια αναφορά στο άρθρο 114 του Συντάγματος: «Η τήρησις του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων», κάτι που αντιπροσώπευε το αίσθημα του λαού για δημοκρατία, ενάντια στις παρεμβάσεις του Παλατιού.
Σε μια Αθήνα των 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων, η αποπομπή του Παπανδρέου οδηγεί αυθόρμητα 1 εκατομμύριο διαδηλωτές στους δρόμους. Οι συγκρούσεις με την αστυνομία είναι καθημερινές, οι τραυματίες εκατοντάδες. Στις 21 του Ιούλη δολοφονείται ο φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας.
Στο διάστημα των 40 ημερών από το μοναρχικό πραξικόπημα καταγράφηκαν 400 συγκεντρώσεις σ’ ανοιχτό χώρο. Η Βουλή ήταν κάθε μέρα αποκλεισμένη.
Τέτοιος ρυθμός κινητοποιήσεων δεν είχε προηγούμενο στην ελληνική ιστορία. Η κορυφαία στιγμή αυτής της μάχης ήταν η Γενική Απεργία της 27ης Ιουλίου 1965.
Τα γεγονότα
Το βράδυ της Πέμπτης 15 του Ιούλη 1965, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου πήγε στα Ανάκτορα και υπέβαλε την παραίτησή του στον βασιλιά Κωνσταντίνο. Η παραίτηση, ήταν το αποτέλεσμα της ρήξης ανάμεσα στην κυβέρνηση της «Ενωσης Κέντρου» και στο Παλάτι, εξαιτίας της άρνησης του βασιλιά να υπογράψει το Βασιλικό Διάταγμα ανάληψης του υπουργείου Εθνικής Αμυνας από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Είχε προηγηθεί η γνωστή προβοκάτσια στον Εβρο με πρωταγωνιστή τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, το μετέπειτα αρχηγό της χούντας.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν τιμώρησε τον Παπαδόπουλο, αν και είχε αποδειχθεί ότι ο ίδιος προκάλεσε το σαμποτάζ στα τρία στρατιωτικά αυτοκίνητα και όχι οι στρατιώτες Π. Μπέκιος και Κ. Ματάτης, οι οποίοι είχαν «ομολογήσει», μετά από φριχτά βασανιστήρια, ότι υποκινούνταν τάχα από το ΚΚΕ! Ο Παπανδρέου έδωσε εντολή να μπει η υπόθεση στο αρχείο!..
Μετά την προβοκάτσια του Παπαδόπουλου, ο Παπανδρέου αποφάσισε να αντικαταστήσει τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά. Ωστόσο, παρά την απόφαση του Γ. Παπανδρέου, ο Γαρουφαλιάς δεν παραιτήθηκε! «Καλούσε βουλευτές της Ενωσης Κέντρου και τους βολιδοσκοπούσε αν θα τον ενέκριναν για πρωθυπουργό. Είχε τότε σιγουρευτεί πως θα ήταν δυνατό να γίνει πρωθυπουργός και είχε πάρει τόσο θάρρος, ώστε τους καλούσε και στο ίδιο το γραφείο του στο υπουργείο» όπως έγραψε ο τότε υπουργός της Ε.Κ. Μιχ. Παπακωνσταντίνου, στο βιβλίο του: «Η ταραγμένη εξαετία 1961-1967» (τόμος 2ος, σελ. 152)
Ο Κωνσταντίνος επέμενε να παραμείνει υπουργός ο Πέτρος Γαρουφαλιάς ή να αναλάβει κάποιο άλλο στέλεχος του «Κέντρου», όχι όμως ο πρωθυπουργός. Το επιχείρημα που προβλήθηκε από το Παλάτι, ως αιτιολόγηση της άρνησης, ήταν πως ο πρωθυπουργός κινδύνευε να εκτεθεί από ηθική άποψη, επειδή θα αναλάμβανε προϊστάμενος ενός υπουργείου, στη δικαιοδοσία του οποίου βρισκόταν η επόπτευση των ανακρίσεων για την υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ». Και όπως είναι γνωστό, στην υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ» είχε εμπλακεί το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου, γιου του πρωθυπουργού και αναπληρωτή υπουργού Συντονισμού, και μάλιστα ως επικεφαλής αυτής της κίνησης στο Στρατό.
Στην ουσία, ο Κωνσταντίνος υπαινισσόταν ότι ο πατέρας Παπανδρέου θα κουκούλωνε την υπόθεση. Ο Γ. Παπανδρέου αρνήθηκε να είναι «πρωθυπουργός υπό απαγόρευσιν» ή «ένας εξηυτελισμένος πρωθυπουργός», όπως είπε. Ετσι ο λαός είδε να παραιτείται ο πρωθυπουργός - μαζί και η κυβέρνησή του - επειδή ο Κωνσταντίνος δε δεχόταν να είναι ο πρωθυπουργός και υπουργός Εθνικής Αμυνας! Και σε συνέχεια, αφού παραιτήθηκε, κάλεσε το λαό να στηρίξει το νέο «ανένδοτο» αγώνα.
Η πρώτη κυβέρνηση αποστατών υπό τον Νόβα
Την ίδια ώρα, ο Κωνσταντίνος διόρισε πρωθυπουργό τον πρόεδρο της Βουλής και ακαδημαϊκό Γεώργιο Αθανασιάδη - Νόβα, στον οποίο έδωσε την εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση. Η νέα κυβέρνηση ορκίστηκε το βράδυ της 16ης του Ιούλη και στις 5 Αυγούστου καταψηφίστηκε από τη Βουλή. Υπέρ της κυβέρνησης Νόβα ψήφισαν 131 βουλευτές (98 της ΕΡΕ, 24 «αποστάτες» του «Κέντρου», ο Γαρουφαλιάς που είχε διαγραφτεί από το «Κέντρο» και 8 του «Κόμματος των Προοδευτικών»). Κατά της κυβέρνησης ψήφισαν 167 (145 του «Κέντρου» και οι 22 βουλευτέςψ της ΕΔΑ).
Είχαν προηγηθεί μεγάλες λαϊκές συγκεντρώσεις. Σε εκείνη της 21ης Ιουλίου, δολοφονήθηκε από την Αστυνομία ο φοιτητής της ΑΣΟΕΕ Σωτήρης Πέτρουλας, ενώ υπήρχαν και πολλοί τραυματίες.
Η δεύτερη κυβέρνηση αποστατών με τον Τσιριμώκο
Το μεσημέρι της 18ης Αυγούστου 1965 ο βασιλιάς ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ηλία Τσιριμώκο, επίσης στέλεχος του «Κέντρου». Δύο 24ωρα μετά, η κυβέρνηση Τσιριμώκου ορκίστηκε και στις 28 Αυγούστου καταψηφίστηκε κι' αυτή από τη Βουλή. Υπέρ της κυβέρνησης Τσιριμώκου ψήφισαν 135 βουλευτές (98 της ΕΡΕ, ο Γαρουφαλιάς και 36 «αποστάτες» του «Κέντρου»). Κατά ψήφισαν 159 (134 του «Κέντρου», οι 22 της ΕΔΑ και 3 του «Κόμματος Προοδευτικών»).
Η τρίτη κυβέρνηση αποστασίας με Στεφανόπουλο
Στις 17 του Σεπτεμβρίου, πήρε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ο Στέφανος Στεφανόπουλος της «Ενωσης Κέντρου». Και στις 25 του μήνα υπερψηφίστηκε από τη Βουλή με ψήφους 152 υπέρ (οι 99 της ΕΡΕ, οι 8 του «Κόμματος των Προοδευτικών», ο Γαρουφαλιάς και 41 «αποστάτες»). Κατά, ψήφισαν οι 126 εναπομείναντες της «Ενωσης Κέντρου» και οι 22 της ΕΔΑ.
Η κυβέρνηση Στεφανόπουλου «έζησε» μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου 1966. Την αντικατέστησε, στις 22 του μήνα, η κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου (προέδρου της Εθνικής Τράπεζας), που ήρθε στην κυβερνητική εξουσία μετά από συμφωνία Γεωργίου Παπανδρέου - Παναγιώτη Κανελλόπουλου - Ανακτόρων, με την υποστήριξη και των εκδοτών Χρήστου Λαμπράκη και Ελένης Βλάχου. Η κυβέρνηση Παρασκευόπουλου πήρε ψήφο από τη Βουλή στις 14 Ιανουαρίου 1967. Την ψήφισε και η «ομάδα του Ανδρέα Παπανδρέου», παρότι διαφωνούσε με τις συγκεκριμένες επαφές και αποφάσεις του πατέρα του. Στις 30 Μαρτίου 1967, η κυβέρνηση Παρασκευόπουλου ανατράπηκε από την ΕΡΕ και στις 3 Απριλίου 1967 ο Π. Κανελλόπουλος σχημάτισε αμιγή κυβέρνηση της ΕΡΕ, που θα οδηγούσε σε κοινοβουλευτικές εκλογές. Οι εκλογές προκηρύχθηκαν για τις 28 Μαίου 1967. Δεν έγιναν, γιατί στις 21 Απριλίου, οργανώθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα και εγκαθιδρύθηκε η δικτατορία (1967 -1974).
Η άνοδος του λαϊκού κινήματος
Η αποπομπή από τα ανάκτορα της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου, στις 15 Ιούλη του 65, παρά το γεγονός ότι είχε, ένα χρόνο πριν, κερδίσει τις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964 με ποσοστό 53%, παρά τις προσεκτικές κινήσεις και τις υπαναχωρήσεις του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, προκαλεί ακόμη και σήμερα προβληματισμό, παραπέμποντας μοιραία σε συγκρίσεις.
Αυτό που ανησυχούσε το παλάτι και την άρχουσα τάξη της εποχής, δεν ήταν τόσο τα δειλά βήματα του αρχηγού της Ε.Κ., όσο η άνοδος των αγώνων του εργατικού κινήματος και της νεολαίας με πρωτοπόρο το φοιτητικό κίνημα. Οι νικητές του Εμφυλίου, μπορεί να είχαν κερδίσει τον πόλεμο, εγκαθιδρύοντας το καθεστώς διώξεων της Αριστεράς, με τα ξερονήσια και το ΚΚΕ εκτός νόμου, αλλά ο έλεγχός τους έμπαινε σε αμφισβήτηση από μια νέα άνοδο του κινήματος μετά από δυο δεκαετίες με σκληρούς αγώνες. Οι απεργίες των οικοδόμων, η κίνηση των 115 σωματείων, το κίνημα του 15% για την Παιδεία, η μαζική οργή μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ήταν σταθμοί στην κατάρρευση της ΕΡΕ του Καραμανλή.
Η σαρωτική εκλογική νίκη της Ένωσης Κέντρου δεν σταμάτησε τις διεκδικήσεις όλου εκείνου του κόσμου που πάλευε. Η εκδίωξη του Παπανδρέου από την πρωθυπουργία και οι προσπάθειες των ανακτόρων να διορίσουν μια νέα κυβέρνηση με αποστάτες, αντί να σταθεροποιήσει τον έλεγχο της κυρίαρχης τάξης προκάλεσε μια μαζική έκρηξη.
Επί 70 μέρες, νεολαία και εργάτες ξεχύθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και των άλλων πόλεων της χώρας, δίνοντας μια μάχη χωρίς προηγούμενο.
Τα Ιουλιανά στην Ελλάδα είναι αναπόσπαστο κομμάτι από τα μεγάλα κινήματα της δεκαετίας του 1960, προπομπός του Μάη του 1968 στη Γαλλία, του «καυτού φθινόπωρου» της Ιταλίας του 1969, όλου εκείνου του κύματος αμφισβήτησης και αγώνα για περισσότερη Δημοκρατία και μια καλύτερη κοινωνία.
"Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα..."
Γεννημένος στο Οίτυλο της Μάνης ο Πέτρουλας, έχασε τη ζωή του στη διασταύρωση των οδών Σταδίου και Χρ. Λαδά. Η δολοφονία του, οδήγησε αργότερα τον Μίκη Θεοδωράκη να γράψει τραγούδι στη μνήμη του.
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
σε πήρε ο Λαμπράκης σε πήρε η Λευτεριά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
αηδόνι και λιοντάρι βουνό και ξαστεριά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
οδήγα το λαό σου οδήγα μας μπροστά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε
Η δωροδοκία...
Η βάση γι’ αυτά τα γεγονότα, το βασιλικό πραξικόπημα και την αποστασία, πρέπει ν’ αναζητηθεί από τη μια στην ανοιχτή δωροδοκία δεκάδων βουλευτών με τεράστια ποσά, αλλά και στον φόβο μιας μερίδας της Ε.Κ. μπροστά στην έκρυθμη πολιτική κατάσταση που γι’ αυτούς αντιπροσώπευε τον χειρότερο εφιάλτη τους: τον «κομμουνιστικό κίνδυνο».
Ανοίγει έτσι μια περίοδος τριών περίπου μηνών με τον λαό να διαδηλώνει μέρα νύχτα, σχεδόν σε καθημερινή βάση. Τότε δημιουργείται το κίνημα του 1-1-4, που ήταν μια αναφορά στο άρθρο 114 του Συντάγματος: «Η τήρησις του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων», κάτι που αντιπροσώπευε το αίσθημα του λαού για δημοκρατία, ενάντια στις παρεμβάσεις του Παλατιού.
Σε μια Αθήνα των 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων, η αποπομπή του Παπανδρέου οδηγεί αυθόρμητα 1 εκατομμύριο διαδηλωτές στους δρόμους. Οι συγκρούσεις με την αστυνομία είναι καθημερινές, οι τραυματίες εκατοντάδες. Στις 21 του Ιούλη δολοφονείται ο φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας.
Στο διάστημα των 40 ημερών από το μοναρχικό πραξικόπημα καταγράφηκαν 400 συγκεντρώσεις σ’ ανοιχτό χώρο. Η Βουλή ήταν κάθε μέρα αποκλεισμένη.
Τέτοιος ρυθμός κινητοποιήσεων δεν είχε προηγούμενο στην ελληνική ιστορία. Η κορυφαία στιγμή αυτής της μάχης ήταν η Γενική Απεργία της 27ης Ιουλίου 1965.
Το βράδυ της Πέμπτης 15 του Ιούλη 1965, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου πήγε στα Ανάκτορα και υπέβαλε την παραίτησή του στον βασιλιά Κωνσταντίνο. Η παραίτηση, ήταν το αποτέλεσμα της ρήξης ανάμεσα στην κυβέρνηση της «Ενωσης Κέντρου» και στο Παλάτι, εξαιτίας της άρνησης του βασιλιά να υπογράψει το Βασιλικό Διάταγμα ανάληψης του υπουργείου Εθνικής Αμυνας από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Είχε προηγηθεί η γνωστή προβοκάτσια στον Εβρο με πρωταγωνιστή τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, το μετέπειτα αρχηγό της χούντας.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν τιμώρησε τον Παπαδόπουλο, αν και είχε αποδειχθεί ότι ο ίδιος προκάλεσε το σαμποτάζ στα τρία στρατιωτικά αυτοκίνητα και όχι οι στρατιώτες Π. Μπέκιος και Κ. Ματάτης, οι οποίοι είχαν «ομολογήσει», μετά από φριχτά βασανιστήρια, ότι υποκινούνταν τάχα από το ΚΚΕ! Ο Παπανδρέου έδωσε εντολή να μπει η υπόθεση στο αρχείο!..
Μετά την προβοκάτσια του Παπαδόπουλου, ο Παπανδρέου αποφάσισε να αντικαταστήσει τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά. Ωστόσο, παρά την απόφαση του Γ. Παπανδρέου, ο Γαρουφαλιάς δεν παραιτήθηκε! «Καλούσε βουλευτές της Ενωσης Κέντρου και τους βολιδοσκοπούσε αν θα τον ενέκριναν για πρωθυπουργό. Είχε τότε σιγουρευτεί πως θα ήταν δυνατό να γίνει πρωθυπουργός και είχε πάρει τόσο θάρρος, ώστε τους καλούσε και στο ίδιο το γραφείο του στο υπουργείο» όπως έγραψε ο τότε υπουργός της Ε.Κ. Μιχ. Παπακωνσταντίνου, στο βιβλίο του: «Η ταραγμένη εξαετία 1961-1967» (τόμος 2ος, σελ. 152)
Ο Κωνσταντίνος επέμενε να παραμείνει υπουργός ο Πέτρος Γαρουφαλιάς ή να αναλάβει κάποιο άλλο στέλεχος του «Κέντρου», όχι όμως ο πρωθυπουργός. Το επιχείρημα που προβλήθηκε από το Παλάτι, ως αιτιολόγηση της άρνησης, ήταν πως ο πρωθυπουργός κινδύνευε να εκτεθεί από ηθική άποψη, επειδή θα αναλάμβανε προϊστάμενος ενός υπουργείου, στη δικαιοδοσία του οποίου βρισκόταν η επόπτευση των ανακρίσεων για την υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ». Και όπως είναι γνωστό, στην υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ» είχε εμπλακεί το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου, γιου του πρωθυπουργού και αναπληρωτή υπουργού Συντονισμού, και μάλιστα ως επικεφαλής αυτής της κίνησης στο Στρατό.
Στην ουσία, ο Κωνσταντίνος υπαινισσόταν ότι ο πατέρας Παπανδρέου θα κουκούλωνε την υπόθεση. Ο Γ. Παπανδρέου αρνήθηκε να είναι «πρωθυπουργός υπό απαγόρευσιν» ή «ένας εξηυτελισμένος πρωθυπουργός», όπως είπε. Ετσι ο λαός είδε να παραιτείται ο πρωθυπουργός - μαζί και η κυβέρνησή του - επειδή ο Κωνσταντίνος δε δεχόταν να είναι ο πρωθυπουργός και υπουργός Εθνικής Αμυνας! Και σε συνέχεια, αφού παραιτήθηκε, κάλεσε το λαό να στηρίξει το νέο «ανένδοτο» αγώνα.
 |
| Σημαντικό ρόλο στις κυβερνήσεις των αποστατών, είχε διαδραματίσει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης |
Την ίδια ώρα, ο Κωνσταντίνος διόρισε πρωθυπουργό τον πρόεδρο της Βουλής και ακαδημαϊκό Γεώργιο Αθανασιάδη - Νόβα, στον οποίο έδωσε την εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση. Η νέα κυβέρνηση ορκίστηκε το βράδυ της 16ης του Ιούλη και στις 5 Αυγούστου καταψηφίστηκε από τη Βουλή. Υπέρ της κυβέρνησης Νόβα ψήφισαν 131 βουλευτές (98 της ΕΡΕ, 24 «αποστάτες» του «Κέντρου», ο Γαρουφαλιάς που είχε διαγραφτεί από το «Κέντρο» και 8 του «Κόμματος των Προοδευτικών»). Κατά της κυβέρνησης ψήφισαν 167 (145 του «Κέντρου» και οι 22 βουλευτέςψ της ΕΔΑ).
Είχαν προηγηθεί μεγάλες λαϊκές συγκεντρώσεις. Σε εκείνη της 21ης Ιουλίου, δολοφονήθηκε από την Αστυνομία ο φοιτητής της ΑΣΟΕΕ Σωτήρης Πέτρουλας, ενώ υπήρχαν και πολλοί τραυματίες.
Η δεύτερη κυβέρνηση αποστατών με τον Τσιριμώκο
Το μεσημέρι της 18ης Αυγούστου 1965 ο βασιλιάς ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ηλία Τσιριμώκο, επίσης στέλεχος του «Κέντρου». Δύο 24ωρα μετά, η κυβέρνηση Τσιριμώκου ορκίστηκε και στις 28 Αυγούστου καταψηφίστηκε κι' αυτή από τη Βουλή. Υπέρ της κυβέρνησης Τσιριμώκου ψήφισαν 135 βουλευτές (98 της ΕΡΕ, ο Γαρουφαλιάς και 36 «αποστάτες» του «Κέντρου»). Κατά ψήφισαν 159 (134 του «Κέντρου», οι 22 της ΕΔΑ και 3 του «Κόμματος Προοδευτικών»).
Στις 17 του Σεπτεμβρίου, πήρε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ο Στέφανος Στεφανόπουλος της «Ενωσης Κέντρου». Και στις 25 του μήνα υπερψηφίστηκε από τη Βουλή με ψήφους 152 υπέρ (οι 99 της ΕΡΕ, οι 8 του «Κόμματος των Προοδευτικών», ο Γαρουφαλιάς και 41 «αποστάτες»). Κατά, ψήφισαν οι 126 εναπομείναντες της «Ενωσης Κέντρου» και οι 22 της ΕΔΑ.
Η κυβέρνηση Στεφανόπουλου «έζησε» μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου 1966. Την αντικατέστησε, στις 22 του μήνα, η κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου (προέδρου της Εθνικής Τράπεζας), που ήρθε στην κυβερνητική εξουσία μετά από συμφωνία Γεωργίου Παπανδρέου - Παναγιώτη Κανελλόπουλου - Ανακτόρων, με την υποστήριξη και των εκδοτών Χρήστου Λαμπράκη και Ελένης Βλάχου. Η κυβέρνηση Παρασκευόπουλου πήρε ψήφο από τη Βουλή στις 14 Ιανουαρίου 1967. Την ψήφισε και η «ομάδα του Ανδρέα Παπανδρέου», παρότι διαφωνούσε με τις συγκεκριμένες επαφές και αποφάσεις του πατέρα του. Στις 30 Μαρτίου 1967, η κυβέρνηση Παρασκευόπουλου ανατράπηκε από την ΕΡΕ και στις 3 Απριλίου 1967 ο Π. Κανελλόπουλος σχημάτισε αμιγή κυβέρνηση της ΕΡΕ, που θα οδηγούσε σε κοινοβουλευτικές εκλογές. Οι εκλογές προκηρύχθηκαν για τις 28 Μαίου 1967. Δεν έγιναν, γιατί στις 21 Απριλίου, οργανώθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα και εγκαθιδρύθηκε η δικτατορία (1967 -1974).
Η άνοδος του λαϊκού κινήματος
Η αποπομπή από τα ανάκτορα της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου, στις 15 Ιούλη του 65, παρά το γεγονός ότι είχε, ένα χρόνο πριν, κερδίσει τις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964 με ποσοστό 53%, παρά τις προσεκτικές κινήσεις και τις υπαναχωρήσεις του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, προκαλεί ακόμη και σήμερα προβληματισμό, παραπέμποντας μοιραία σε συγκρίσεις.
Αυτό που ανησυχούσε το παλάτι και την άρχουσα τάξη της εποχής, δεν ήταν τόσο τα δειλά βήματα του αρχηγού της Ε.Κ., όσο η άνοδος των αγώνων του εργατικού κινήματος και της νεολαίας με πρωτοπόρο το φοιτητικό κίνημα. Οι νικητές του Εμφυλίου, μπορεί να είχαν κερδίσει τον πόλεμο, εγκαθιδρύοντας το καθεστώς διώξεων της Αριστεράς, με τα ξερονήσια και το ΚΚΕ εκτός νόμου, αλλά ο έλεγχός τους έμπαινε σε αμφισβήτηση από μια νέα άνοδο του κινήματος μετά από δυο δεκαετίες με σκληρούς αγώνες. Οι απεργίες των οικοδόμων, η κίνηση των 115 σωματείων, το κίνημα του 15% για την Παιδεία, η μαζική οργή μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ήταν σταθμοί στην κατάρρευση της ΕΡΕ του Καραμανλή.
Η σαρωτική εκλογική νίκη της Ένωσης Κέντρου δεν σταμάτησε τις διεκδικήσεις όλου εκείνου του κόσμου που πάλευε. Η εκδίωξη του Παπανδρέου από την πρωθυπουργία και οι προσπάθειες των ανακτόρων να διορίσουν μια νέα κυβέρνηση με αποστάτες, αντί να σταθεροποιήσει τον έλεγχο της κυρίαρχης τάξης προκάλεσε μια μαζική έκρηξη.
Επί 70 μέρες, νεολαία και εργάτες ξεχύθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και των άλλων πόλεων της χώρας, δίνοντας μια μάχη χωρίς προηγούμενο.
Τα Ιουλιανά στην Ελλάδα είναι αναπόσπαστο κομμάτι από τα μεγάλα κινήματα της δεκαετίας του 1960, προπομπός του Μάη του 1968 στη Γαλλία, του «καυτού φθινόπωρου» της Ιταλίας του 1969, όλου εκείνου του κύματος αμφισβήτησης και αγώνα για περισσότερη Δημοκρατία και μια καλύτερη κοινωνία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.