Παράγοντας σταθερότητας στη Βαλκανική γειτονιά

του Μανόλη Λαμτζίδη*

Το δίκαιο έχει ενοποιητικό και εξισορροπητικό ρόλο σε κάθε κοινωνία και αποτελεί παράγοντα κοινωνικής συνοχής. Αυτό συμβαίνει και σε κάθε ευρύτερη συσσωμάτωση κρατών, όπως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στη δική μας «βαλκανική γειτονιά» , που έχει εισέλθει σε φάση αστάθειας και αναταραχής.

Οι χώρες που συγκροτούν (συμπεριλαμβανόμενης της Τουρκίας) το «μαλακό υπογάστριο» ή την «πυριτιδαποθήκη» της Ευρώπης» αντιμετωπίζουν σειρά σοβαρότατων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, που εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την ευρύτερη περιοχή.

Η υπόλοιπη Ευρώπη – τα Βαλκάνια υπήρξαν Ευρώπη πριν τη σημερινή Ευρώπη- στην καλύτερη περίπτωση μας αντιμετωπίζει με συμπάθεια, αδιαφορία, συγκαλυμμένη εχθρότητα ή απροκάλυπτη αντιπάθεια.

Πίσω από τα οικονομικά μεγέθη βρίσκονται ανοιχτοί «παλιοί λογαριασμοί», που διατηρούν οι ηγετικές «ελίτ» της υπόλοιπης Ευρώπης με τις Βαλκανικές χώρες.

Οι Έλληνες «αντάρτες» και οι Γιουγκοσλάβοι «παρτιζάνοι» , όταν στο Β Παγκόσμιο πόλεμο «όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η (ναζιστική) σκλαβιά» είχαν καθηλώσει τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής είχαν προκαλέσει μεγάλες καταστροφές και είχαν απελευθερώσει μεγάλα κομμάτια εδάφους από το ξένο ζυγό. Αυτά μας λένε τα Γερμανικά κρατικά αρχεία. Και αυτό είναι ένα μάθημα, που δε ξεχνιέται εύκολα!

Σήμερα, οι χώρες των Βαλκανίων είναι καθημαγμένες και προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές τους. «Ζητιανεύουν» στις ξένες «αυλές», αντί να συγκροτηθούν σε μία διακριτή περιφέρεια εντός της Ευρώπης. Ωστόσο, ελπιδοφόρες και ενδιαφέρουσες είναι οι πρωτοβουλίες της Ελληνικής κυβέρνησης και του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στην κατεύθυνση αυτή

Από τις Βαλκανικές χώρες, η μία (η Τουρκία) , ζεί το δικό της «μύθο» προσπαθώντας να ανασυστήσει το αυτοκρατορικό Οθωμανικό ιδεώδες και να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες τάσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της (Κουρδικό πρόβλημα κλπ.).

Κι ενώ η δημοκρατία σαν έννοια είναι μία και αξεδιάλυτα συνδεδεμένη με την εμπέδωση των αρχών του κράτους δικαίου, το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , την ανεξιθρησκεία και την ελευθερία του τύπου , στη γειτονική μας χώρα προβάλλεται μία άλλη εκδοχή της δημοκρατίας με κυρίαρχο το «θρησκευτικό στοιχείο» , το οποίο όμως αναιρεί τον «κοσμικό» χαρακτήρα του κράτους και μακροπρόθεσμα δυναμιτίζει το αναγκαίο κλίμα συνεννόησης, συνδιαλλαγής μεταξύ των βαλκανικών κρατών, στα οποία κυριαρχούν άλλες θρησκείες η «δόγματα».

Άλλες γειτονικές χώρες ζούσαν ή ζουν μέσα σε εθνικιστικό παραλήρημα καλύπτοντας με το «μεγαλοϊδεατισμό» τα σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά τους προβλήματα.

Μέσα σε αυτή τη σύνθετη και ραγδαία μεταβαλλόμενη πραγματικότητα στην περιοχή μας εκτός από τις πολιτικές και διπλωματικές πρωτοβουλίες, τις πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και μορφωτικές ανταλλαγές και τις οικονομικές διακρατικές σχέσεις το «δίκαιο» καλείται να παίξει -εκτός των εθνικών συνόρων – το δικό του ιδιαίτερο ρόλο, όπως τον περιγράψαμε. Ενοποιητικό, εξισορροπητικό και παράγοντα συνοχής.

Μέσω της εφαρμογής αρχών , όπως της «δίκαιης δίκης», της ελευθερίας του τύπου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην καθολική τους διάσταση , της ανοχής στη διαφορετική άποψη είναι δυνατή η δημιουργία κλίματος συνεννόησης, καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των Βαλκανικών κρατών. Μοναδικό ρόλο σ ΄αυτή την προσπάθεια έχουν όσοι υπηρετούν το «δίκαιο» σε όλες του τις εκφάνσεις, δηλ. οι Έλληνες δικηγόροι και γενικότερα οι νομικοί. Ακόμα ειδικότερα οι δικηγόροι της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, και πιο έντονα όσοι αναπτύσσουν παράλληλα επαγγελματικές δραστηριότητες σε όλες τις γειτονικές βαλκανικές χώρες.

Μέσα σε αυτό το ρευστό περιβάλλον στη «βαλκανική μας γειτονιά», για τους δικηγόρους της Β. Ελλάδας και της Θεσσαλονίκης ειδικότερα, είναι ώρα ευθύνης, ώρα για πρωτοβουλίες, ώρα για δράση στο παραπάνω πλαίσιο και στις παραπάνω κατευθύνσεις.

* O Μανόλης Λαμτζίδης είναι πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, επικεφαλής “Ριζοσπαστικής Ενωτικής Κίνησης Καλαμαριάς”, αντιπρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς