Αθ. Χρυσοχόου: Ένας κάλπικος αστέρας της "εθνικοφροσύνης"

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Δύο άγνωστα μέχρι σήμερα έγγραφα, που φέρνουμε στη δημοσιότητα, αποδεικνύουν ότι ο συνταγματάρχης Αθανάσιος Χρυσοχόου, που από την πρώτη κιόλας ημέρα της γερμανικής Κατοχής είχε τοποθετηθεί από την κυβέρνηση των κουίσλιγκς στην έμμισθη θέση του Γενικού  Επιθεωρητή Νομαρχιών Μακεδονίας και ένα μήνα πριν την αποχώρηση των κατακτητών από την Ελλάδα ως Γενικός Διοικητής Μακεδονίας, όχι μόνο δεν απολάμβανε της εμπιστοσύνης της εξόριστης στο Κάϊρο ελληνικής κυβέρνησης, όπως ο ίδιος πομπωδώς διακήρυσσε, αλλά ακόμη και ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου είχε εκφράσει την αποδοκιμασία του για τις δοσοληψίες του Χρυσοχόου με τους Ναζί.

Μετά την απελευθέρωση, ο άλλοτε συνταγματάρχης είχε καλλιεργήσει έναν ολόκληρο μύθο γύρω από το πρόσωπό του, με σειρά βιβλίων που είχε εκδώσει, ότι στις διάφορες θέσεις που είχε τοποθετηθεί, αυτό έγινε δήθεν  με την έγκριση της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης και του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής.

Όπως όμως προκύπτει από δύο τουλάχιστον έγγραφα, που εντοπίσαμε στα αρχεία του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, η κυβέρνηση του Καίρου και προσωπικά ο πρωθυπουργός της, όχι μόνο δεν ενέκρινε τις ενέργειες του Χρυσοχόου, αλλά αντιθέτως, έδινε εντολή μέσω ασυρμάτου στους πράκτορες της που δρούσαν  μυστικά στη Θεσσαλονίκη, να κόψουν κάθε επαφή μαζί του.

Τι είχε συμβεί:

 

Ο Τσολάκογλου μεταβαίνει με τους Γερμανούς για να υπογράψει την παράδοση
της Ελλάδος στους Ναζί, κι αυτοί για ανταμοιβή τον κάνουν πρωθυπουργό !

Ο κάλπικος «αντιβουλγαρισμός»

Ο συνταγματάρχης Αθανάσιος Χρυσοχόου, επιτελάρχης του στρατηγού Τσολάκογλου και πρώτου δωσίλογου πρωθυπουργού μετά την κατάληψη της Ελλάδος από τους χιτλερικούς, τοποθετήθηκε από αυτόν, στις πρώτες κιόλας ημέρες της Κατοχής, στην έμμισθη θέση του Γενικού Επιθεωρητή Νομαρχιών Μακεδονίας, που υπήρξε κλάδος της Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας, δηλαδή του μετέπειτα υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης. Κύρια δραστηριότητα της Γενικής Επιθεώρησης Νομαρχιών Μακεδονίας, η συγκέντρωση αναφορών της Χωροφυλακής και των Νομαρχιών κυρίως για τις αντιστασιακές κατά των Γερμανών ενέργειες στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά και η έκδοση εγκυκλίων και προκηρύξεωνς με θεωρητικές οδηγίες αντιμετώπισης της βουλγαρικής και ρουμανικής προπαγάνδας.

Στους κόλπους αυτής της υπηρεσίας δημιουργήθηκε και άρχισε να δραστηριοποιείται από το καλοκαίρι του 1941 η οργάνωση ΥΒΕ/ΠΑΟ που είχε συγκροτηθεί από πρώην αξιωματικούς στην πλειοψηφία. Πραγματικός αρχηγός της, ήταν ο Χρυσοχόου,  ενώ στην ηγετική ομάδα μετείχαν οι ταγματάρχες Ι. Παπαθανασίου, Ε. Δόρτας, Θ. Μπάρμπας και ο λοχαγός Α. Σακελλαρίδης.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι ενώ η ΥΒΕ/ΠΑΟ του Χρυσοχόου ανέπτυσσε μία έντονη αντιβουλγαρική δραστηριότητα, για να αποκρούσει υποτίθεται τη βουλγαρική προπαγάνδα, εξαντλούνταν η κινητικότητά της στο θέμα αυτό, με το να βαφτίζει «Βουλγάρους» τους αγωνιστές της Αντίστασης, ενώ την ίδια στιγμή, δεν είχε την παραμικρή έστω δραστηριότητα, στην κατεχόμενη από τους Βουλγάρους φασίστες Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.

Πολύ γρήγορα και καθώς η Εθνική Αντίσταση φουντώνει στη Βόρεια Ελλάδα, όπως και στην υπόλοιπη χώρα,  η ΥΒΕ/ΠΑΟ παίρνει μια καθαρά αντιΕΑΜική στάση, αντιπαλεύοντας τις οργανώσεις του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ και της Εθνικής Αλληλεγγύης που είχαν αναπτυχθεί στις πόλεις, τα χωριά και τα βουνά της Μακεδονίας, εξυπηρετώντας στην ουσία τις δυνάμεις του κατακτητή. 

Ελευθερία 24-4-1943

Είναι χαρακτηριστική μία είδηση που δημοσίευσε  στις 24 Απριλίου 1943 η μυστική εφημερίδα της Αντίστασης «Ελευθερία», αναφέροντας την περίπτωση του ανθυπασπιστή του Στρατού, Αντώνιου Αντωνίου. Και όπως τονίζοντας: «Ο αξιωματικός αυτός παρασύρθηκε και προσχώρησε στην κλίκα του Χρυσοχόου, αλλά γρήγορα επείσθη για τους αντεθνικούς σκοπούς της από διάφορα γεγονότα που με σαφήνεια εκθέτει και έφυγε για να υπηρετήσει κάτω από τη σημαία του ΕΛΑΣ».

Ελευθερία 10-5-1943

Ένα μήνα αργότερα, στις 10 Μαίου 1943, η ίδια μυστική εφημερίδα του αγώνα, που εκτυπώνονταν με μύριους κινδύνους στην υπόγεια κρύπτη ενός ανθόκηπου της Ξηροκρήνης, σε εκτεταμένο άρθρο της, επισημαίνει εύστοχα για τη δραστηριότητα του δωσίλογου Συνταγματάρχη: «Ο Χρυσοχόου μέσα από το γραφείο του Διευθυντού Νομαρχιών Μακεδονίας, εξαπολύει ελεύθερα εγκυκλίους, γυρίζει ελεύθερα με τα όργανά του (νομάρχες, επάρχους, αξιωματικούς) σε όλα τα χωριά της Μακεδονίας, με αυτοκίνητα και με άφθονη βενζίνη που διαθέτει, οργανώνει ελεύθερα και ανενόχλητα συγκεντρώσεις στα χωριά, συγκροτεί ελεύθερα σώματα πολιτοφυλακής στη Νιγρίτα με επικεφαλής τον αξιωματικό Κουτσίδη για να μην γίνει καμια κίνηση, για να μην μοιραστούν προκηρύξεις και να μην εμφανιστούν αντάρτες, οργανώνει αντιανταρτικά σώματα κλπ. Και όλα αυτά τη στιγμή που οι οπαδοί του ΕΑΜ τουφεκίζονται και μόνο αν τους βρουν ένα Δελτίο Ειδήσεων. Χρειάζεται μήπως φιλοσοφία για να καταλάβει κανείς ποιος στην προκείμενη περίπτωση είναι φίλος και εχθρός του λαού μας, ποιος είναι ο άσπονδος εχθρός και φίλος των Γερμανών;».

Ο Ιωάννης Ράλλης ήταν ο δεύτερος δωσίλογος πρωθυπουργός που τοποθέτησε
τον Χρυσοχόου σε υπεύθυνη θέση, στη διάρκεια της Κατοχής

Ο Χρυσοχόου και η οργάνωση ΖΕΥΣ

Κάποια στιγμή, ο Χρυσοχόου στρατολογείται στο δίκτυο κατασκοπίας  «Ζευς», που είχαν στήσει στη Θεσσαλονίκη από τον Αύγουστο του 1942 ο αστυνομικός Γεώγιος Μαργέτης με τον ασυρματιστή Σπύρο Βρεττό, μεταδίδοντας επί δύο χρόνια πολύτιμες πληροφορίες στους συμμάχους για τις δραστηριότητες των Γερμανών στην περιοχή. Στο δίκτυο αυτό, ο Επιθεωρητής Νομαρχιών είχε τον κωδικό αριθμό «3», δίνοντας κατά καιρούς διάφορες πληροφορίες. Κοινή αίσθηση ότι ο Χρυσοχόου είχε αποδεχθεί την πρόταση Μαργέτη για την παροχή πληροφοριών στο κατασκοπευτικό δίκτυο,  ως «ξέπλυμα» και «ξεκάρφωμα» της δωσίλογης έμμισθης θέσης του Γενικού Επιθεωρητή Νομαρχιών Μακεδονίας, που κατείχε, έχοντας διοριστεί στο αξίωμα αυτό από τον κουίσλιγκ «πρωθυπουργό» των Γερμανών Γεώργιο Τσολάκογλου.

Και σα να μην έφτανε αυτό, ο Χρυσοχόου θα τοποθετηθεί λίγο πριν το τέλος της Κατοχής από τον τελευταίο δωσίλογο πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη ως Γενικός Διοικητής Μακεδονίας, θέση που αντιστοιχεί με αυτή του υπουργού Μακεδονίας-Θράκης. Ο Μαργέτης και οι συνεργάτες του στο δίκτυο «Ζευς»,  παθαίνουν ταραχή μόλις πληροφορούνται τον διορισμό Χρυσοχόου και μεταδίδουν την είδηση με τον ασύρματο στο Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Η απάντηση που έρχεται από το Κάϊρο με το σήμα N.R. 47, στις 3 Οκτωβρίου 1944, είναι κατηγορηματική:

Σήμα σας τρία-εννέα. Παπανδρέου ο ίδιος δηλοί αδυνατεί συμφωνήσει ή εγκρίνει διορισμόν 
Χρυσοχόου παρά Ράλλη. Δέον υπακούσει διαταγάς κυβερνητικού εκπροσώπου. STOP

Τι λέει δηλαδή το τηλεγράφημα; Ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός της εξόριστης στο Κάϊρο ελληνικής κυβέρνησης αποδοκίμασε τη νέα θέση που ανέλαβε ο Χρυσοχόου και τον καλούσε να την εγκαταλείψει. ΚΙ όλα αυτά  τη στιγμή που ο άλλοτε συνταγματάρχης διατύπωνε τον ισχυρισμό ότι τάχα αποδέχθηκε να πάρει υπουργική θέση στην κυβέρνηση των κουίσλιγκς για… εθνικούς λόγους.

Το ίδιο, ισχυρίστηκε όταν μία εβδομάδα μετά, στις 10 Οκτωβρίου 1944 τον επισκέφθηκε στο γραφείο του ο επικεφαλής του κατασκοπευτικού δικτύου, Γεώργιος Μαργέτης, συνοδευόμενος από έναν ακόμη πράκτορα που είχε τον κωδικό αριθμό «4» για να διαμαρτυρηθούν έντονα για τις κινήσεις του Χρυσοχόου, να του ζητήσουν εξηγήσεις και να τον καλέσουν να παραιτηθεί. Η απάντηση του διορισμένου με την έγκριση των Γερμανών, Γενικού Διοικητή Μακεδονίας ήταν τόσο χοντροκομμένη και προκλητική, ώστε οι εκπρόσωποι του δικτύου «Ζευς» να τηλεγραφήσουν την ίδια ημέρα στο Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής: «Διεκόψαμεν πάσαν επαφήν μετ΄αυτού».

Ολόκληρο το τηλεγράφημα Μαργέτη προς την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση έχει ως εξής:

«Κατάπληκτοι ανεγνώσαμεν εφημερίδαν 15^ης ότι συνεργάτης 3 (σ.σ. δηλαδή ο Χρυσοχόου) παραλαμβάνει Γενικός Διοικητής stop. Επισκεφθέντες τούτον σήμερον μετά συνεργάτου 4, διεμαρτυρήθημεν εντονότατα και εζητήσαμεν εξηγήσεις. Μας παρέδωσεν την εξής έγγραφον δήλωσιν: «Υποστάς μεγάλας πιέσεις εκπροσώπων κοινωνίας και κατόπιν συστάσεως εθνικού κέντρου ανέλαβον καθήκοντα υπηρεσιακού Γενικού Διοικητού προς πρόληψιν συγχίσεως και τερματισμόν απογοητεύσεως λαού εις κρίσιμον ταύτην περίοδον. Επωμίζομαι πάσαν ευθύνην αλλά δεν θα παύσω συνεχίζων εργασίαν δια Συμμαχικήν και Ελληνικήν υπόθεσιν. Κατεύθυνσις έργου Γενικής Διοικήσεως διεξάγεται εν συνεργασία με εθνικόν κέντρον».

Ασχέτως τούτου διεκόψαμεν πάσαν επαφήν μετ’ αυτού, εν αναμονλή οδηγιών και υμών stop.»

Προκύπτει λοιπόν από την ανάγνωση των δύο αυτών τηλεγραφημάτων, που σώζονται σε αντίγραφα στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης (ΚΙΘ, φ.15, υποφ.6, αριθ. εγγρ. 53, ότι ο Χρυσοχόου, θέλοντας να έχει «και την πίτα σωστή και το σκύλο χορτάτο», πρόσφερε τις υπηρεσίες του στους γερμανούς κατακτητές αλλά ήθελε να διατηρήσει και την επαφή με την εξόριστη στο Κάϊρο ελληνική κυβέρνηση. Και για το σκοπό αυτό, πρόβαλε τον ισχυρισμό ότι ανέλαβε Γενικός Διοικητής Μακεδονίας εξ αιτίας των … «μεγάλων πιέσεων της κοινωνίας» (!) αλλά και τις συστάσεις του «εθνικού κέντρου», χωρίς να διευκρινίζει ποιο ήταν το κέντρο αυτό και αν είχε σχέση με την προσκυνημένη στους Γερμανούς δωσίλογη κυβέρνηση της Αθήνας, δεδομένου ότι όλα αυτά τα είχε αποκηρύξεις η εξόριστη στο Κάϊρο ελληνική κυβέρνηση.

Η εξέλιξη του Χρυσοχόου είναι γνωστή: Λίγες ημέρες πριν το τέλος της Κατοχής, συνελήφθη από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη, κρατήθηκε για αρκετό διάστημα με διάφορες κατηγορίες εις βάρος του, δικάστηκε από λαϊκό δικαστήριο ως δωσίλογος για να απελευθερωθεί από τους Άγγλους μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Με το τέλος του Εμφυλίου, αναδείχθηκε σε σούπερ σταρ της «εθνικοφροσύνης» με τη συγγραφή σειράς  βιβλίων για την περίοδο της Κατοχής, τα οποία θα πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία ως μνημεία προπαγάνδας, διαστρέβλωσης και χαλκευμένης παραπληροφόρησης. Με χαρακτηριστικότερη περίπτωση την ηρωϊκή εξέγερση των κατοίκων της Δράμας, τον Σεπτέμβριο του 1941 κατά της βίας που ασκούσαν οι φασίστες Βούλγαροι στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Εξέγερση την οποία ο Χρυσοχόου, με τερατώδεις ανακρίβειες, προσπάθησε να την εμφανίσει ως έργο της … Οχράνα και των …κομμουνιστοβουλγάρων !!