Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2023

Κλινική Βαγιανού: Ένα ναζιστικό άντρο βασανιστηρίων

Το ένα από τα χιτλερικά κολαστήρια στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη
Με τον Χάρη Αντωνιάδη, από τους ελάχιστους που κατάφεραν να αποδράσουν από την πρώην κλινική
του Σπύρου Κουζινόπουλου
Ένα φοβερό άντρο βασανιστηρίων που είχαν δημιουργήσει οι Γερμανοί κατακτητές στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη και που ήταν «ισάξιο» ίσως με τα αντίστοιχα κολαστήρια της οδού Τσιμισκή 72 και το «510», της οδού Ιταλίας 1, ήταν και αυτό που λειτουργούσε  στην πρώην ψυχιατρική κλινική Βαγιανού στην περιοχή της Ανάληψης (Χαλκιδικής 52 και Ανάληψης).

Η σκάλα που οδηγεί στο εσωτερικό του κτιρίου
Το διατηρητέο νεοκλασικό οίκημα, που  μετά την απελευθέρωση έμεινε άδειο και στοίχειωσε, είναι εμβαδού 600 τμ, χτισμένο σε 650 τμ οικόπεδο, η ανέγερσή του τοποθετείται στις αρχές του 20ου αιώνα και ο αρχιτέκτονας που το σχεδίασε είναι ο ίδιος ο αρχικός ιδιοκτήτης της. 

 Σίμος Κερασίδης
Φυλακή της G.F.P.
Το κτήριο της πρώην κλινικής, στην περιοχή της Ανάληψης, που σώζεται μέχρι σήμερα, είχε διαμορφωθεί έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί, όπως και το «510», ως φυλακή της χιτλερικής G.F.P., της Μυστικής Αστυνομίας Στρατού (Geheime Feld Polizei). Όμως στα υπόγειά του, κατά τη διάρκεια της ανάκρισής τους, βασανίστηκαν κατά εφιαλτικό τρόπο δεκάδες πολίτες.
Δύο από αυτούς, ήταν οι νεολαίοι Χάρης Αντωνιάδης από την Καλαμαριά και Μιχάλης Καράνταης από την Άνω Τούμπα, μέλη της ομάδας σαμποτέρ, που είχε δημιουργήσει  ακόμη από το καλοκαίρι του 1941 η μυστική οργάνωση «Ελευθερία», η πρώτη σε όλη την κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη, αντιστασιακή οργάνωση που είχε συσταθεί μυστικά στη Θεσσαλονίκη, ένα μόλις μήνα μετά την εισβολή των χιτλερικών στρατευμάτων.
Στο Πάνθεον των Ηρώων πέρασαν οι Μιχάλης Καράνταης και Γιώργος Βακαλόπουλος
Στην ομάδα αυτή, με επικεφαλής το μέλος του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ, Σίμο Κερασίδη, μετείχαν εκτός του Αντωνιάδη και του Καράνταη και οι Αντώνης Αντωνόπουλος, Γιώργος Βακαλόπουλος, Χρήστος Κερασίδης (αδελφός του Σίμου), Χρήστος Λυπουρίδης, Οδοιπορίδης κ.α. Ενώ οι δραστηριότητές της, που είχαν αρχίσει από το κόψιμο τηλεφωνικών καλωδίων και το τρύπημα των λάστιχων των γερμανικών αυτοκινήτων, επεκτάθηκε γρήγορα στην ανατίναξη στρατιωτικών εγκαταστάσεων των κατακτητών. Με πιο θεαματικές ενέργειες, δύο σαμποτάζ που είχαν οργανώσει στις 2 Φεβρουαρίου 1942, το πρώτο σε έναν όρχο γερμανικών αυτοκινήτων στο Ντεπώ, κοντά στο γήπεδο του «Μ. Αλεξάνδρου» και το δεύτερο σε σταθμευμένα γερμανικά αυτοκίνητα, στον συνοικισμό Αθηνών, στην περιοχή μεταξύ Τούμπας και Χαριλάου. Είχαν δε ως αποτέλεσμα την πλήρη καταστροφή τριών τουλάχιστον γερμανικών αυτοκινήτων και την πρόκληση σημαντικών ζημιών σε πολλά άλλα. 1

Ανακοίνωση της γερμανικής διοίκησης για το σαμποτάζ

Τα σαμποτάζ προκαλούν ταραχή στους χιτλερικούς
Σε ανακοίνωση του Στρατιωτικού Διοικητή Θεσσαλονίκης-Αιγαίου, που δημοσιεύθηκε πέντε ημέρες μετά την δολιοφθορά, αναφέρονταν ότι η συγκεκριμένη δυναμιτιστική απόπειρα της 2ας Φεβρουαρίου, έγινε «από κομμουνιστές και τους συνεργούς των, παραπλανημένοι υπό της εγκληματικής προπαγάνδας». Και ότι «προς διατήρησιν της κοινής ησυχίας και ασφαλείας» διέταξε ως αντίποινα τον τυφεκισμό 20 κομμουνιστών. 2
Τελικά δύο από τους δράστες του σαμποτάζ, οι νέοι Γιώργος Βακαλόπουλος και Μιχαήλ Καράνταης, θα συλληφθούν λίγο αργότερα και θα εκτελεστούν στις 3 Ιουλίου 1942. 3
Όπως μας είχε πει ο Χάρης Αντωνιάδης, σε μαγνητοφωνημένη συνέντευξη που μας είχε παραχωρήσει το φθινόπωρο του 1980, τα βασανιστήρια για να αποκαλύψει τους συνεργούς του στο σαμποτάζ, που είχαν αρχίσει στα γραφεία της Κομαντατούρ, που ήταν κοντά στο γερμανικό σχολείο, συνεχίστηκαν στα μπουντρούμια της επιταγμένης ψυχιατρικής κλινικής Βαγιανού. «Έφταναν μέχρι το κελί του 2ου ορόφου, όπου με φυλάκισαν, οι κραυγές των πατριωτών που βασανίζονταν στα υπόγεια», ανέφερε ο Αντωνιάδης, λέγοντας πως στη διάρκεια της ανάκρισης «με είχαν δεμένο σαν σαλάμι». 4
Αν και τα μέτρα φρούρησης του κτηρίου της κλινικής Βαγιανού ήταν δρακόντεια, δεδομένου ότι όλοι οι κρατούμενοι εκεί στη συνέχεια αποστέλλονταν στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά» για να οδηγηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα, ο Αντωνιάδης ήταν από τους ελάχιστους που κατόρθωσε να αποδράσει στις 16 Μαίου 1942 «ένα βράδυ που έριχνε βροχή με το τουλούμι». 5

Ο Δάγκουλας νεκρός στο Κεντρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης
Θαμώνας  της πρώην κλινικής
ο αιμοδιψής Δάγκουλας
Τακτικός θαμώνας της πρώην κλινικής, ήταν ο αιμοδιψής ταγματασφαλίτης Δάγκουλας. Όπως είχε σημειώσει στο ημερολόγιο που κρατούσε ο έγκλειστος στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά», Λεωνίδας Γιασημακόπουλος, με ημερομηνία 10 Αυγούστου 1944:
«Κατά τις 5 μ.μ., απόσπασμα των Ταγμάτων Ασφαλείας, με επικεφαλής τον Δάγκουλα, εν πολιτική περιβολή, ενώ οι άλλοι φέρουν στολή χακί λινή με περιβραχιόνιο κόκκινο με ένα κύκλο άσπρο στο μέσον και στο μέσον του κύκλου νεκροκεφαλή χρώματος χακί βαθύ, στο δε πηλίκιο το εθνόσημό μας και κάτωθεν αυτού νεκροκεφαλή μεταλλική χρώματος αργυρού, με ένα λεωφορείο γκαζοζέν, έφεραν από την φυλακή S.D. (κλινική Βαγιανού) είκοσι έναν κρατούμενους, μεταξύ των οποίων και έναν ταγματάρχη εν ενεργεία, ονόματι Γαλάτην. […] Παρέλαβαν με κανονικά αποφυλακιστήρια την Μαρία Ντουίτση και την αλβανίδα Φατμέ Μπερμπέρι, των οποίων η τύχη είναι άγνωστος. Το γεγονός [..] με πείθει ότι αμφοτέρας θα τας  εκτελέσουν απόψε».6
Σε μία τουλάχιστον περίπτωση, εκτελέστηκαν στις 5 Μαίου 1944, στην τουμπίτσα του στρατοπέδου «Παύλου Μελά», οκτώ πατριώτες που μόλις είχαν μεταφερθεί από την κλινική Βαγιανού.  Έξι μέρες αργότερα, εκτελέστηκαν άλλοι επτά κρατούμενοι από την πρώην ψυχιατρική κλινική και ανάμεσά τους οι αδελφοί Ανδρέας και Νικόλαος Κατσικάτσος από τη Μυτιλήνη,  που πιο μπροστά είχαν βασανιστεί άγρια στου Βαγιανού και το «510». Ενώ μετά από ένα μήνα, στις 4 Αυγούστου 1944, εκτελέστηκε στο Γαλλικό ποταμό για συμμετοχή στο ΕΑΜ και η μητέρα τους, Μαρία Κατσικάτσου, μετά από άγρια βασανιστήρια κι αυτή στα κρατητήρια της περιβόητης γερμανικής μονάδας 510 και της κλινικής Βαγιανού. 7
Ένας από αυτούς που κανόνιζε τις μεταφορές των κρατουμένων από την πρώην κλινική Βαγιανού στου «Παύλου Μελά» και στη συνέχεια στον τόπο των εκτελέσεων, ήταν ο δήμιος της S.D. Τόνυ Κράμερ, ο «τρομερός και απαίσιος», όπως τον περιγράφει ο Γιασημακόπουλος. Αυτό το ανθρωπόμορφο τέρας, μία νύχτα με φεγγάρι, στις 5 Αυγούστου 1944, πήρε από το στρατόπεδο είκοσι κρατουμένους και χάριν … αναψυχής τους εκτέλεσε με το πιστόλι του, έναν-έναν, πίσω από του «Παύλου Μελά», προσκαλώντας μάλιστα και το ανώτερο προσωπικό του στρατοπέδου να παραστεί για διασκέδαση ! 8

Η πόρτα της εισόδου της πρώην κλινικής, οδηγούσε στην κόλαση
Ο πρώτος σταθμός μιας μαρτυρικής πορείας
Η ψυχιατρική κλινική Βαγιανού, στην οδό Χαλκιδικής, όπου στεγάζονταν τα κρατητήρια της GFP («Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία»),  ήταν ο πρώτος σταθμός σε μια μαρτυρική πορεία που μέσω του στρατοπέδου Παύλος Μελάς, κατέληγε σπάνια στην απελευθέρωση ή τη μεταγωγή και συνηθέστερα στον εκτοπισμό στη Γερμανία ή την εκτέλεση. 9
Στα φοβερά κρατητήρια των S.D., ανάμεσα στους βασανιστές ήταν και μία Αρμένισα φιλενάδα του διοικητή Μαξ. Τη σκότωσαν Σέρβοι αντάρτες όταν έφευγε με τον Μαξ από την Ελλάδα. 10
Στην πρώην ψυχιατρική κλινική, ένας από τους κρατούμενους που είχε μεταφερθεί εκεί, ήταν, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Στρατή Αναστασιάδη και ο γεωπόνος Ιωσήφ Μιχαήλογλου, που ανήκε στον πρώτο πυρήνα αντίστασης ο οποίος είχε συγκροτηθεί στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 1941. Κάποια στιγμή, ο Μιχαήλογλου κατάφερε να δραπετεύσει. Όμως λίγο αργότερα, εντοπίστηκε και συνελήφθη στην περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού από άνδρες της συμμορίας του Δάγκουλα, οι οποίοι, μαζί με 15 ακόμη πατριώτες τους μετέφεραν έξω από τη Θεσσαλονίκη, στη γέφυρα του Γαλλικού ποταμού, όπου τους κατακρεούργησαν. 11 

Και οι καθηγητές Τενεκίδης και Καβάδας
Την «περιποίηση» στα μπουντρούμια της  κλινικής Βαγιανού, είχαν γνωρίσει, σύμφωνα με τη μαρτυρία που μας άφησε ο Γιώργος Καφταντζής, και οι εξαίρετοι καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργος Τενεκίδης και Δημήτριος Καβάδας.

Ο Γ. Τενεκίδης, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, που υπήρξε επιστήμων διεθνούς εμβέλειας, ήταν εξάδελφος του νομπελίστα ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη, ενώ μεταπολεμικά είχε εκλεγεί  στο Πάντειο Πανεπιστήμιο αλλά και ακαδημαϊκός. Συνελήφθη στις 23 Ιουνίου 1944 και κακοποιήθηκε στις φυλακές της SD (κλινική Βαγιανού, οδός Αναλήψεως -Χαλκιδικής 52, από όπου απολύθηκε λίγες μέρες πριν την απελευθέρωση.


Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μ.Βρετανίας
Αθηναγόρας, αδελφός του καθηγητή Δ. Καβάδα
Ο Δημήτριος Καβάδας, καθηγητής της Βοτανικής, αδελφός του Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγ. Βρετανίας Αθηναγόρα, ήταν η «ψυχή» της  πολιτιστικής και μορφωτικής ζωής της Θεσσαλονίκης επί πολλά έτη, πρόεδρος της πρώτης μεταπολεμικής Δημοτικής Επιτροπής της Θεσσαλονίκης. Συνελήφθη από τους Γερμανούς το 44 , Κλείστηκε στη φυλακή της SD, ύστερα  στο στρατόπεδο Παύλου Μελά και νοσηλεύτηκε φρουρούμενος στο Δημοτικό Νοσοκομείο. 12

Μια ολόκληρη οικογένεια στο κολαστήριο
Στα κελιά του άλλοτε ιδιωτικού ψυχιατρείου, είχε φυλακιστεί  για αρκετό διάστημα, γνωρίζοντας τις συνθήκες κόλασης που επικρατούσαν εκεί και ολόκληρη η  οικογένεια του καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ιωάννη Σταματάκου, με τον ίδιο, τη σύζυγο και τον μεγαλύτερο γιό του. Ο μικρότερος γιός, ο Δράκος, που λόγο ηλικίας γλύτωσε τη σύλληψη, αφηγήθηκε αργότερα το πώς τα ξημερώματα της 16ης Ιουνίου 1942, εισέβαλαν στο διαμέρισμα της οικογένειας, στον 2ο όροφο της παραλιακής οδού Νίκης 35, τέσσερις άνδρες της γερμανικής στρατιωτικής αστυνομίας, με τα μεταλλικά πέταλα κρεμασμένα στο λαιμό.   
«Με προτεταμένα τα «στάγιερ» και άγριες φωνές μας πέταξαν απ’ τα κρεβάτια με γροθιές και κλωτσιές και μας συγκέντρωσαν στο σαλόνι. […] Εκεί ο επικεφαλής αξιωματικός μας διάβασε από ένα χαρτί πως συλλαμβανόμαστε για πράξεις εναντίον του Γ’ Ράϊχ. [..] Τους έκλεισαν στην κλινική Βαγιανού. Ήταν μια μεγάλη νευρολογική κλινική στο Ντεπώ. Την είχαν επιτάξει οι Γερμανοί και την είχαν μετατρέψει σε φυλακή. Ήταν και κατάλληλη άλλωστε, με τον ψηλό μαντρότοιχο και τα κάγκελα στα παράθυρα. Ο μαντρότοιχος είχε συρματοπλέγματα στην κορυφή και σκοπιές στις γωνίες. Στο κτήριο της κλινικής είχαν κτίσει τα παράθυρα και είχαν αφήσει μόνο ένα τμήμα στο επάνω μέρος σαν φεγγίτη […]» 13
Σφραγίδα τμήματος του Δάγκουλα
Από κει και πέρα, αρχίζει ένας αγώνας δρόμου του μικρού μαθητή γυμνασίου τότε Δράκου Σταματάκου, να βρίσκει τρόφιμα και να τα πηγαίνει καθημερινά στους τρεις έγκλειστους στου Βαγιανού, γονείς και τον αδελφό του.
«Από την επομένη, άρχισα να γνωρίζω και άλλους συγγενείς κρατουμένων γύρω από τη μάντρα. Όλοι είχαν δικούς τους, που τους πήγαιναν κάθε μέρα τρόφιμα, ότι μπορούσαν να εξοικονομήσουν. Ήταν απόλυτη ανάγκη, γιατί το φαγητό της φυλακής ήταν κυριολεκτικά αφάγωτο», λέει ο Σταματάκος και εξιστορεί τις άσκοπες επισκέψεις του στα γραφεία της Γκεστάπο, για να τους δώσει κάποιος μια πληροφορία για την κατηγορία που βάραινε τους δικούς του. «Στα γραφεία της Γκεστάπο ξαναπήγα άλλες τρεις-τέσσερις φορές, ώσπου να καταλάβω ότι με κοροϊδεύουν Έβλεπα και κάτι μεταγωγές κρατουμένων για ανάκριση, σε κακό χάλι, και άρχισα να καταλαβαίνω τη βλακεία μου. Και δεν ξαναπήγα», προσθέτει. 14
Τελικά, στις αρχές Οκτωβρίου 1942, η μάνα αφέθηκε ελεύθερη και σε κακό χάλι επέστρεψε με τα πόδια στο διαμέρισμα της λεωφόρου Νίκης, κρατώντας τη μικρή της βαλίτσα. «Ήταν ένα φάντασμα του εαυτού της», την περιγράφει ο μικρότερος γιός της. Και δύο εβδομάδες αργότερα, επέστρεψε στο σπίτι και ο πατέρας. «Εκείνον τον είχαν ανακρίνει δυο-τρεις φορές, μάλλον ανόρεχτα και δεν τον είχαν χτυπήσει», εξιστορεί ο Δράκος Σταματάκος. Προσθέτοντας πως μετά από λίγες μέρες γύρισε και ο αδελφός του.
«Παρουσιάστηκε κι’ αυτός, λίγες μέρες αργότερα, όταν άφησαν και τους τελευταίους της φυλακής. Αυτός είχε το χάλι του. Τον είχαν ανακρίνει οχτώ φορές στην Γκεστάπο και κάθε ανάκριση συνοδεύονταν από άγριο ξύλο. […] Η μάνα μου ζούσε σε ένα συνεχή τρόμο ότι θα τους ξαναπιάσουν και ζητούσε να φύγουμε για την Αθήνα, που ήταν στην ιταλοκρατούμενη ζώνη. Τα νεύρα της ήταν σε κακό χάλι και ο γιατρός είπε πως αν δεν φεύγαμε από τη Θεσσαλονίκη, δε μπορούσε να ξέρει πως θα εξελισσόταν η κατάστασή της. Τελικά ο πατέρας κατάφερε να βγάλει πιστοποιητικά, με τη βοήθεια φίλων γιατρών, ότι έπρεπε να νοσηλευτεί σε ειδικό νοσοκομείο των Αθηνών. Πήρε και μια προσωρινή απόσπαση από το Πανεπιστήμιο και το Σεπτέμβριο φύγαμε με ένα τρένο της κακιάς συμφοράς. Ούτε θυμάμαι πόσες ώρες κάναμε να φτάσουμε». 15

Ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ
Πέντε μήνες μετά την απελευθέρωση, όσο ακόμη ήταν νωπές οι μνήμες, η απογευματινή εφημερίδα «Δημοκρατία» που εκδίδονταν στη Θεσσαλονίκη, δημοσίευσε ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ για το απαίσιο απομονωτήριο της κλινικής Βαγιανού, με βάση αφηγήσεις πατριωτών που είχαν περάσει από τα μπουντρούμια της. Όπως έγραφε:
Η κλινική Βαγιανού μπορεί κι αυτή να διεκδικήσει αξιόλογη θέση, αν κάποτε περάσει στην ιστορία η θηριωδία των χιτλερικών.
Ένα από τα υπόγειά της, είχε διασκευασθεί σε απομονωτήριο. Το φως έφτανε σ’ αυτό από τέταρτο χέρι, δηλαδή αφού περνούσε προηγούμενα από ένα σύστημα φεγγιτών.
Όταν κανείς έμπαινε στο απομονωτήριο, έμενε όρθιος επί δύο ή τρεις μέρες συνεχώς, γιατί οι Γερμανοί το γέμιζαν μέχρι του αδιαχώρητου, ώστε να μην μπορούν οι απομονωμένοι ούτε καν να μετακινηθούν, ραντιζόμενοι με βρωμόνερα που στάλαζαν από τον υπόνομο, που επίτηδες περνούσε από την τσιμεντένια οροφή. Στο διάστημα της απομόνωσης δεν έδιναν ούτε ψωμί, ούτε νερό και οι απομονωμένοι υποχρεώνονταν να εκτελούν επάνω τους τις σωματικές τους ανάγκες, ασφυκτιώντας μέσα σε μία ατμόσφαιρα απερίγραπτης δυσωδίας.
Όταν έβγαινε από κει μέσα ο απομονωμένος, ήταν πια «παρασκευασμένος» για την ανάκριση, δηλαδή φοβερά εξαντλημένος σωματικά και με κλονισμένο ηθικό.

Η «ανάκριση»
Παρατάσσουν ομαδικά τους πατριώτες με τα πρόσωπα κολλημένα στον τοίχο. Τους κρατούν έτσι 5-10 ώρες. Όποιος κινηθεί ή επιχειρήσει να καθίσει ή μιλήσει, δέρνεται άγρια από τον Μαξ και τον διερμηνέα. Ύστερα αρχίζουν οι ερωτήσεις. Οι αρνητικές απαντήσεις τιμωρούνται με ξύλο. Ο Μαξ βαστά μια χειροβομβίδα.
-Γυρίστε τις πλάτες σας στον τοίχο, φωνάζει ο διερμηνέα;ς. Οι κρατούμενοι υπακούουν.
-Εσύ έριξες τις προκηρύξεις; Ρωτάει τον πρώτο.
-Όχι
-Βαχλούχτεν κομμουνίστ ! Οι γροθιές του Μαξ ανεβοκατεβαίνουν στο πρόσωπο του ανακρινόμενου. Αστραπιαία επεμβαίνει ένας άλλος Γερμανός και σταματά τον Μαξ.
-Μιλήστε. Να κανονίσουμε τα χαρτιά μας θέλουμε, προτρέπει τον ανακρινόμενο σε άπταιστα ελληνικά.
-Δεν ήμουνα εγώ.
-Μίλα βρε κορόϊδο, φωνάζει ο διερμηνέας. Θα σ’ αφήσουμε!
Συγχρόνως ο Μαξ εκσφενδονίζει τη χειροβομβίδα στα πόδια του ανακρινόμενου που κιτρινίζει από ταραχή. Μα παράδοξα, η χειροβομβίδα δεν σκάει. Ο Μαξ σκόπιμα δεν τράβηξε την ασφάλειά της, γιατί η πρόθεσή του δεν είναι να σκοτώσει, αλλά να τσακίσει ηθικά.
-       Ντεν τα πεις;
-       Δεν ήμουνα εγώ.
-       Α! Σάϊζε κομμουνίστ, φωνάζει ο Μαξ. Και βγάζοντας το πιστόλι του ορμάει καταπάνω στον ανακρινόμενο και πυροβολεί, κολλώντας την κάνη στο μέτωπό του.
     Έφριξαν οι άλλοι. Μα πάλι ο ανακρινόμενος δεν σκοτώνεται, γιατί η σφαίρα είναι επίτηδες άδεια. 16   
    
Όπως εξηγούσε στο τέλος η εφημερίδα, η συγκεκριμένη ανάκριση αφορούσε 14 φοιτητές, μέλη της ΕΠΟΝ, που πιάστηκαν σε ένα μπλόκο, σε χορό της φοιτητικής λέσχης Θεσσαλονίκης. Επικεφαλής των «πεταλάδων» του μπλόκου, ήταν ο ίδιος ο ανακριτής Μαξ που συνοδεύονταν από τον διερμηνέα Ι. Μπόνη, τον οποίο είχαν εκτελέσει  άγνωστοι, ένα μήνα αργότερα μπροστά στην πόρτα του σπιτιού του.

Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο του Σπύρου Κουζινόπουλου Σελίδες Κατοχής που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ    
1.     Σπύρος Κουζινόπουλος, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ-Η άγνωστη ιστορία της πρώτης παράνομης οργάνωσης και εφημερίδας της Κατοχής, Αθήνα 1986, Καστανιώτης, σ. 17
2.     Εφημερίδα Νέα Ευρώπη, 7 Φεβρουαρίου 1942.
3.     Βασίλης Γούναρης-Πέτρος Παπαπολυβίου, Ο φόρος του αίματος στην κατοχική Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκη 20001, Παρατηρητής, σ. 159
4.     Χάρης Αντωνιάδης, μαγνητοφωνημένη συνέντευξη στον Σπύρο Κουζινόπουλο το 1980
5.     Σπύρος Κουζινόπουλος, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ό.π., σ.20
6.     Γιώργος Καφταντζής, Το ναζιστικό στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης 1941-1944, όπως το έζησε και το περιγράφει στο ημερολόγιό του ένας όμηρος, ο Λεωνίδας Γιασημακόπουλος, Θεσσαλονίκη 2001, Παρατηρητής, σ. 170
7.     Σπύρος Κουζινόπουλος, Γυναίκες της Θεσσαλονίκης στο εκτελεστικό απόσπασμα,
8.     Γιώργος Καφταντζής, Το ναζιστικό στρατόπεδο Παύλου Μελά, ό.π., σ. 155
9.     Μαρία Ντουμπρούκη-Ιάσων Χανδρινός, Η Θεσσαλονίκη κατά τη Γερμανική Κατοχή, Αθήνα 2014, εκδόσεις Ποταμός, σ. 20
  10.   Γιώργος Καφταντζής, Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στον καιρό της Κατοχής, Θεσσαλονίκη 1976, χ.ε., σ.60
11.   Στρατής Αναστασιάδης, Από την αντίσταση στη διάψευση, Θεσσαλονίκη 2013, Επίκεντρο, σ. 61-62
12.   Γιώργος Καφταντζής, Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στον καιρό της Κατοχής, Θεσσαλονίκη 1976, χ.ε. σ. 10
13.   Δράκος Σταματάκος, Τα δύσκολα χρόνια-μια μαρτυρία, Αθήνα 1996, Βιβλιοπρομηθευτική, σ. 83-89
14.   Στο ίδιο, σ. 93-97
15.   Στο ίδιο, σ. 102-104
16.   Εφημερίδα Δημοκρατία, «Στα δεσμωτήρια της κλινικής Βαγιανού», 22 Μαρτίου 1945

   Διαβάστε ακόμη:
http://farosthermaikou.blogspot.gr/2017/10/510.html

http://farosthermaikou.blogspot.gr/2017/10/72_28.html

4 σχόλια:

  1. ΨΥΧΡΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΑ ΠΡΩΤΟΠΑΛΗΚΑΡΑ ΤΟΥ ΔΑΓΚΟΥΛΑ SERIAL KILLERS !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Γνωριζω την ιστορια αυτου του κτιριου. Ειναι στη γειτονια μου.Πριν αρκετα χρονια λειτουργουσε ως ιδιωτικο Ωδειο. Μετα το ειδα καποια στιγμη να πουλιεται. Θα μπορουσε να αξιοποιηθει ως χωρος μνημης. Τιποτα απο τη νεωτερη ιστορια δεν εχουν αφησει στη Θεσσαλονικη.....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πόσο δίκιο έχεις! Γιατί η Θεσσαλονίκη δε θέλει να θυμάται;

      Διαγραφή
  3. Γραφετε στην αρχή πως μετά την απελευθερωσει εμεινε και στοιχιωσε,μηπως κανετε λαθος;Εγω ειμαι 59 ετων,περιπου πριν 50 χρονια ειχε νοσειλευτει ο πατέρας μου στην ψυχιατρικη κλινικη Βαγιανου,στην οδο Μακεδονιας 75 λιγο παραπάνω ηταν το σπιτι μας,επειδη ημασταν κοντά η μανα μας,μας επαιρνε μαζί καθε Σαββατο που ειχε επισκέπτηριο και τον βλεπαμε.Υπαρχουν και φωτογραφιες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.