Οι «πρωταθλητές» στην παραβίαση της δεοντολογίας

«Πρωταθλητής» στη μη τήρηση της δεοντολογίας, αναδεικνύεται ο ΣΚΑΪ,  καθώς έχει προβεί στις περισσότερες καταπατήσεις των κανόνων. Αυτό, προκύπτει από έρευνα του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστήμιου Αθηνών, όπου διαπιστώνεται συστηματική παραβίαση του Κώδικα Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης.

Τα αποτελέσματα της έρευνας αφορούν την τήρηση ή μη της δημοσιογραφικής δεοντολογίας σε μία σειρά «μεγάλων» τηλεοπτικών και έντυπων μέσων ενημέρωσης, την περίοδο 2013-2014. Τα κανάλια που μελετήθηκαν ήταν η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ, η ΕΡΤ3, το Mega, ο Antenna, ο Alpha και o ΣΚΑΪ, ενώ οι εφημερίδες ήταν η Καθημερινή, η Δημοκρατία, τα Νέα, το Έθνος, ο Ριζοσπάστης και η Εφημερίδα των Συντακτών.

Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη 22 Οκτωβρίου σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Γρυπάρειο Μέγαρο, από τον πρόεδρο του τμήματος ΕΜΜΕ (Επικοινωνίας και ΜΜΕ) Γιώργο Πλειό, ο οποίος ήταν και ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας. Η έρευνα έγινε με τη χρηματοδότηση του Μιχάλη Σταθόπουλου, καθηγητή της Νομικής Αθήνας.

 Διάκριση της είδησης 

Αναφορικά με τη διάκριση της είδησης από το σχόλιο και το διαφημιστικό μήνυμα αλλά και την αντιστοιχία τίτλου, κειμένου και φωτογραφίας η έρευνα έδειξε ότι το 74,4% των εφημερίδων που μελετήθηκαν δεν τηρούν επαρκώς το συγκεκριμένο κανόνα, ενώ το ίδιο συμβαίνει με το 68,6% των τηλεοπτικών σταθμών.

Όσον αφορά τα κανάλια, ο ΣΚΑΪ «έρχεται πρώτος» στην παραβίαση του συγκεκριμένου κανόνα, καθώς κατά 76,7% υπάρχει σχόλιο στην είδηση που μεταδίδει. Ακολουθεί ο Antenna με 71,1% και στη συνέχεια ο Alpha, το Mega, η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ και τελευταία έρχεται η ΕΡΤ3. Όσον αφορά τις εφημερίδες στην Εφημερίδα των Συντακτών υπάρχει σχόλιο μέσα στην είδηση κατά 92,3%, ακολουθούν τα Νέα με 81,2% και μετά η Καθημερινή, ο Ριζοσπάστης, το Έθνος, ενώ η εφημερίδα Δημοκρατία δεν έχει σχόλιο μέσα στην είδηση που μεταδίδει, κατά 55,2%.

Ακρίβεια της είδησης

Αναφορικά με την ακρίβεια της είδησης που μεταδίδεται το 66,6% της είδησης που δημοσιεύεται στα κανάλια δε συνοδεύεται από δημοσιογραφική έρευνα, ενώ το ίδιο ισχύει για το 59,1% των δημοσιευμάτων στις εφημερίδες. Εδώ ο ΣΚΑΙ παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό, σε σχέση με τα υπόλοιπα κανάλια καθώς με παρουσία 26,3% μη υποστηριγμένης από έρευνα είδησης (26,3%).

Διασταύρωση πληροφοριών 

Αναφορικά με τη διασταύρωση και την τεκμηρίωση των πληροφοριών που είναι το «ευαγγέλιο» της δημοσιογραφίας τα μέσα ενημέρωσης που μελετήθηκαν τα πηγαίνουν καλύτερα. Ο ΣΚΑΙ αν και με μικρό ποσοστό είναι και πάλι αρνητικός πρωταγωνιστής με ποσοστό παραβίασης 9,2%.

Τεκμήριο αθωότητας

Αναφορικά με το σεβασμό στο τεκμήριο αθωότητας και τη μη προεξόφληση δικαστικών αποφάσεων, η έρευνα έδειξε ότι αρνητικές «επιδόσεις» έχει η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ καθώς κατά 64,6%, σε ειδήσεις που αναφέρονται στην τέλεση αδικήματος, αναφέρεται κάποιο πρόσωπο ως ένοχο πριν την έκδοση δικαστικής απόφασης. Ακολουθεί το Mega με 64,4%, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι η ΕΡΤ3 βρίσκεται στον αντίποδα καθώς κατά 93,6% τηρεί το τεκμήριο αθωότητας. Όσον αφορά τις εφημερίδες, αρνητικά αποτελέσματα ως προς την τήρηση του τεκμηρίου αθωότητας έχει η Δημοκρατία, καθώς δεν το τηρεί κατά 52,6%.

Προστασία παιδιών και ΑμεΑ

Αναφορικά με το σεβασμό και την προστασία ανηλίκων ή ΑΜΕΑ η έρευνα δείχνει ότι τα περισσότερα μέσα προβάλλουν τις σχετικές ειδήσεις χωρίς τα πρόσωπα να είναι καλυμμένα όπως επιτάσσει η δημοσιογραφική δεοντολογία. Αυτό συμβαίνει κατά 54,1% στα κανάλια και κατά 50% στις εφημερίδες. Πρώτος εδώ έρχεται ο ΣΚΑΪ, που δεν τηρεί τον παραπάνω κανόνα κατά 100% και ακολουθεί η ΝΕΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ με 76,9%. Από τις εφημερίδες, πρώτο στη μη τήρηση του κανόνα έρχεται το Έθνος με 66,7%, ενώ η Καθημερινή (που ανήκει μάλιστα στον ίδιο όμιλο με το ΣΚΑΪ) τηρεί τον κανόνα κατά 100%. Αντίστοιχα είναι τα ποσοστά και για την αναφορά ονομάτων ανηλίκων και ΑΜΕΑ. Τα κανάλια τηρούν περισσότερο αυτόν τον κανόνα, ωστόσο, το ΣΚΑΙ και πάλι δεν σέβεται τον συγκεκριμένο κανόνα κατά 100%. Από τις εφημερίδες το Έθνος επίσης δεν τον τηρεί καθόλου, ενώ η Καθημερινή τηρεί πλήρως τον κανόνα κατά 100%.

Σεβασμός ανθρώπων σε κατάσταση πένθους

Στους κανόνες δεοντολογίας της δημοσιογραφίας προβλέπεται ότι οι πολίτες που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, ψυχικό κλονισμό και οδύνη, καθώς και αυτοί που έχουν εμφανές ψυχικό πρόβλημα, πρέπει να αντιμετωπίζονται με διακριτικότητα και ευαισθησία, αποφεύγοντας να προβάλλεται η ιδιαιτερότητά τους.

Ο ΣΚΑΙ έχει εδώ και πάλι την αρνητική πρωτιά καθώς δεν τηρεί τον παραπάνω κανόνα κατά 62,2%, ενώ από τις εφημερίδες αρνητική επίδοση έχει το Έθνος με 50% μη τήρησης του κανόνα.  Στον αντίποδα ο Ριζοσπάστης, που σύμφωνα με την έρευνα, τηρεί τον εν λόγω κανόνα κατά 100%. 

Θύματα βιασμών 

Σύμφωνα με τη δημοσιογραφική δεοντολογία απαγορεύεται η έμμεση ή άμεση αποκάλυψη της ταυτότητας των θυμάτων βιασμού, τα οποία επέζησαν της εγκληματικής πράξης. Οι εφημερίδες τηρούν σε μεγαλύτερο βαθμό τον κανόνα από τα κανάλια. Αρνητική πρωτιά εδώ έχει ο Antenna που δεν τηρεί καθόλου τον συγκεκριμένο κανόνα. 

Κριτική στα ΜΜΕ 

Εκτός των υπόλοιπων κανόνων ένας δημοσιογράφος πρέπει «να αποκρούει και να καταγγέλλει τις εκδηλώσεις κρατικού αυταρχισμού και τις αυθαιρεσίες των ιδιοκτητών των ΜΜΕ και ιδιαίτερα των ολιγοπωλίων».

Εδώ ο ΣΚΑΪ είναι και πάλι πρώτος στην καταστρατήγηση του κανόνα με καμία (!) κριτική αναφορά στα ΜΜΕ και στους δημοσιογράφους. Στον αντίποδα η ΕΡΤ3 που έχει τις περισσότερες. Όσον αφορά τις εφημερίδες, πρώτη στις κριτικές αναφορές είναι η Εφημερίδα των Συντακτών, ενώ τελευταία έρχεται η εφημερίδα Καθημερινή.

Γλωσσική συμπεριφορά 

Ο δημοσιογράφος πρέπει τέλος «να αποφεύγει τη χυδαιογραφία, τη χυδαιολογία και τη γλωσσική βαρβαρότητα, τηρώντας, ακόμη και στη σάτιρα και τη γελοιογραφία, τους κανόνες της επαγγελματικής ηθικής και της κοινωνικής ευθύνης».

Από τους τηλεοπτικούς σταθμούς, ο Alpha έρχεται πρώτος στην καταστρατήγηση αυτού του κανόνα με 96,6%, και ακολουθεί ο ΣΚΑΪ με 87,9%. Από τις εφημερίδες πρώτες στην καταστρατήγηση του κανόνα είναι το Έθνος και τα Νέα με 100% και ακολουθεί η Καθημερινή με 87,5%. Πρώτη στην τήρηση του κανόνα έρχεται η Δημοκρατία με 99,1% και ακολουθεί η Εφημερίδα των Συντακτών με 97,3%.