Μεγαλύτερο από του 2009 θα είναι το χρέος το 2013

του Μανόλη Γ. Δρεττάκη*

Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2012 (Π. 12) που κατατέθηκε στη Βουλή στις 3.10.11 -όταν δηλαδή δεν είχε ληφθεί η απόφαση της 27.10.11 για το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους- υπήρχε η πρόβλεψη ότι αυτό θα έφτανε το 2012 στα 371,9 δισ. ευρώ ή στο 172,7% του ΑΕΠ. Στην εισηγητική του έκθεση για τον Π.12, που ψηφίστηκε από την τρικομματική μεταβατική κυβέρνηση, ο υπουργός Οικονομικών αναφέρει ότι το δημόσιο χρέος, μετά την ολοκλήρωση του «κουρέματος», προβλέπεται να ανέλθει στα τέλη του 2012 στα 309,3 δισ. ευρώ ή στο 145,5% του ΑΕΠ.

Ακόμα και αν η παραπάνω πρόβλεψη πραγματοποιηθεί το 2012 (πράγμα εξαιρετικά αμφίβολο, βλέπε σχετικά στη συνέχεια), και πάλι θα έχει καταρρεύσει ο μύθος ότι το «κούρεμα» θα μειώσει το δημόσιο χρέος κατά 100 δισ. ευρώ. Η μείωση του δημόσιου χρέους το 2012 σε σχέση με το ύψος στο οποίο εκτιμάται ότι θα φτάσει φέτος (352,0 δισ. ευρώ) θα είναι μόνο 42,7 δισ. ευρώ και σε σχέση με εκείνο που προβλεπόταν στο προσχέδιο Π.12 για το 2012 μόνο κατά 62,6 δισ. ευρώ. Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις μειώσεις αυτές και τα 100 δισ. ευρώ οφείλεται στα όσα πρέπει να καταβάλει το κράτος για: την ικανοποίηση των απαιτήσεων ιδιωτών που θα πάρουν τα νέα ομόλογα, την κάλυψη αναγκών των τραπεζών και την εξόφληση των καθυστερημένων οφειλών του σε τρίτους (βλέπε «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» της 20.11.11).

Ακόμα, όμως, και στην περίπτωση ολοκλήρωσης του «κουρέματος», ύστερα από τρία χρόνια σκληρής λιτότητας, το δημόσιο χρέος της χώρας στα τέλη του 2012 τόσο σε ευρώ όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ θα είναι υψηλότερο από εκείνο του 2009 (!), δεδομένου ότι το έτος αυτό ανερχόταν σε 299,5 δισ. ευρώ ή στο 129,3% του ΑΕΠ. Και αυτό, δυστυχώς, διαφημίζεται ως «επίτευγμα» της απελθούσας κυβέρνησης!

Η μείωση του δημόσιου χρέους στα τέλη του 2012 στο ύψος που προαναφέρθηκε στηρίζεται στην πρόβλεψη μείωσης του δημόσιου ελλείμματος από 9,0% του ΑΕΠ φέτος στο 5,4% το 2012 και επίτευξη μικρού πρωτογενούς πλεονάσματος το έτος αυτό. Οι προβλέψεις, όμως, αυτές είναι αμφίβολο αν θα πραγματοποιηθούν για τους εξής λόγους:

1 Η προβλεπόμενη μείωση του ΑΕΠ το 2012 σε σταθερές τιμές κατά 2,8% είναι πιθανό -όπως συνέβη το 2011- να είναι μεγαλύτερη εξαιτίας από τη μια μεριά της συνέχισης της πολιτικής που εφαρμόστηκε τα δύο τελευταία χρόνια και από την άλλη της προβλεπόμενης μηδαμινής ανάπτυξης της ευρωζώνης ως συνόλου το 2012.

2 Η για τέταρτο κατά σειρά έτος μείωση του ΑΕΠ το 2012 είναι πολύ πιθανό να συμβάλει σε μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη μείωση των έμμεσων φόρων λόγω του μειωμένου τζίρου των επιχειρήσεων που θα συνεχίσουν να λειτουργούν και της αύξησης εκείνων που κλείνουν.

3 Η αύξηση της ανεργίας και η νέα μείωση των εισοδημάτων των εργαζομένων και των συνταξιούχων συνεπάγονται από τη μια μεριά μείωση της απόδοσης του φόρου εισοδήματος και από την άλλη αύξηση των φορολογουμένων, οι οποίοι, λόγω της αδυναμίας τους να καλύψουν ακόμα και βασικές ανάγκες των οικογενειών τους, δεν θα μπορέσουν να πληρώσουν τους πολλαπλούς φόρους του 2012.

4 Η φοροδιαφυγή -η οποία, φυσικά, δεν πατάσσεται με τη σύλληψη επιχειρηματιών με ληξιπρόθεσμα, δηλαδή βεβαιωμένα χρέη- έχει ήδη αυξηθεί και τόσο η μεταβατική κυβέρνηση όσο και εκείνη που θα τη διαδεχθεί είναι αδύνατο να πετύχουν μέσα στο 2012 αυτό που δεν πέτυχαν επί χρόνια όλες οι προκάτοχές τους.

5Τα προσδοκώμενα οφέλη από το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους, ακόμα και αν το αποδεχτεί το σύνολο των ιδιωτών που κατέχουν ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, δεν είναι βέβαιο ότι θα πραγματοποιηθούν δεδομένων των απαιτήσεών τους για υψηλό επιτόκιο. Τέλος, και αυτό δεν είναι μικρότερης σημασίας

6 Από τις αρχές Ιανουαρίου, αν όχι αμέσως μετά την είσπραξη της 6ης δόσης, θα αρχίσει η προεκλογική εκστρατεία των κομμάτων με πρωταγωνιστές τα δύο κόμματα εξουσίας, με τις γνωστές παραλυτικές συνέπειες στον αποδυναμωμένο δημόσιο τομέα, δεδομένων, μάλιστα, των αντιθέσεων ανάμεσα στους υπουργούς της μεταβατικής κυβέρνησης και με έναν πρωθυπουργό που δεν είναι σε θέση να τους ελέγξει.

Παραβλέποντας όλους τους παραπάνω λόγους, το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2013-15 που κατατέθηκε στη Βουλή στις 24.11.11 υποθέτει ότι οι στόχοι του Π. 12 θα επιτευχθούν και προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος θα φτάσει το 2013 τα 314,9 δισ. ευρώ ή το 146,7% του ΑΕΠ, θα είναι, δηλαδή, υψηλότερο όχι μόνο από εκείνο του 2009 αλλά και από εκείνο του 2012 (!).

Είναι, κατά συνέπεια, σαφές ότι επιβάλλεται η άμεση και ριζική αλλαγή της αδιέξοδης πολιτικής που εφαρμόστηκε το 2010 και το 2011, δεδομένου ότι η συνέχισή της -παρά το «κούρεμα» και παρά τις επιπλέον θυσίες στις οποίες θα υποβληθεί ο λαός- δεν θα επιλύσει το πρόβλημα του δημόσιου χρέους της χώρας.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ