Θαύματα της Παναγίας Φανερωμένης της Μηχανιώτισσας

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες, δεκάδες χιλιάδες πιστοί από όλη τη Βόρεια Ελλάδα και μακρύτερα ακόμη, συρρέουν στη Νέα Μηχανιώνα για να προσκυνήσουν ευλαβικά την εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης της Μηχανιώτισσας, όπως έχει αποκληθεί. Της Παναγιάς στην οποία εναποθέτουν τις ελπίδες τους οι πάσχοντες, οι ανήμποροι, οι κάθε λογής πονεμένοι και όλοι όσοι περιμένουν εκπλήρωση των ελπίδων τους από τη Μεγαλόχαρη. Και δυστυχώς, στις δύσκολες μέρες που ζούμε, αυτοί αυξάνονται με αλματώδεις ρυθμούς.

Όταν συνέβη η μεγάλη συμφορά της Μικρασιατικής καταστροφής και αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από τις εστίες τους οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, μία γυναίκα στην παλιά Μηχανιώνα της Κυζίκου, η κυρά Κατίγκω Μαούτσα ή Λαζαράκαινα μαζί με τις εγγονές της, έφτιαξαν μία θήκη από τσίτι (ύφασμα λεπτό), τοποθέτησαν εκεί μέσα ευλαβικά  την εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης και στη συνέχεια έβαλαν τη θήκη μέσα σε ένα ντέγκι (μεγάλο δέμα) με ρούχα. Έτσι σώθηκε η εικόνα και ήρθε στην Ελλάδα.

Όπως έγραψε ο παλιός διευθυντής του 1^ου δημοτικού σχολείου της Νέας Μηχανιώνας Α.Ρ.Ματίκας, οι Μηχανιώτισες γυναίκες την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας «την είχαν πάντα μαζί τους, οδηγήτρια και προστάτιδα σε όλη την περιπέτεια του κατατρεγμού, μέχρι που ήρθαν να ριζώσουν εδώ στο όμορφο ακρογιάλι του Θερμαϊκού, που τότε σε έπαιρνε ο φόβος από την ερημιά και τα φίδια που ξετρύπωναν από τον ακαλλιέργητο τόπο».

Η Παναγία Φανερωμένη η Μηχανιώτισσα, βρήκε στέγη στην ξύλινη εκκλησία που δημιούργησαν οι πρόσφυγες για να στεγάσουν την Παναγιά τους, δίπλα από τις πρόχειρες σκηνές στις οποίες διέμεναν οι ίδιοι.

Η παλιά εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης

Μία περιγραφή για τη μεταφορά της εικόνας

Η Εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης διακομίσθηκε στη Νέα Μηχανιώνα από τους πρόσφυγες της Κυζίκου. Χαρακτηριστικό το απόσπασμα από το εκλαϊκευμένο κείμενο της Ιστορίας της Νέας και Παλιάς Μηχανιώνας του κ. Βαγγέλη Χατζημπιρπιλού.

«Οι Μηχανιώτες ήταν όλοι Βενιζελικοί. Είχαν όμως και όλες τις φωτογραφίες της Βασιλικής Οικογένειας στα σπίτια τους. Ήταν και πολύ θρήσκοι και έφτιαχναν στα χωράφια τους εξωκλήσια. Πάνω απ΄ όλα είχαν στην πρώτη γραμμή την εκκλησία και δέν έλειπαν καμιά Κυριακή και γιορτή, ακόμα και όταν ήταν στην ξενιτιά για ψάρεμα.

Πάνω που καλυτέρεψαν τη ζωή τους, έφτιαξαν καινούργια σπίτια και είδαν άσπρη μέρα, ξημέρωσε μιά μαύρη μέρα! 
Ήταν παραμονή της μεγάλης γιορτής της Παναγίας Φανερωμένης, τα Εννιάμερα 22 Αυγούστου 1922, το μεγαλύτερο πανηγύρι της Μηχανιώνας. Όλοι οι κάτοικοι ήταν στο μοναστήρι για τον εσπερινό της αυριανής γιορτής.
Τότε έφτασε το μήνυμα ότι έπρεπε να πάρουν το δρόμο της δεύτερης προσφυγιάς γιατί έρχεται η μεγάλη καταστροφή ! Το τί επακολούθησε μπορείτε να το φανταστείτε ! 
Μετά από πέντε μέρες έφτασε στο λιμάνι ένα βαπόρι που μας το έστειλε η Αδελφότης των Μηχανιωτών της Κωνσταντινούπολης και στις 29 Αυγούστου 1922 μας πήγε στην απέναντι παραλία της Ανατολικής Θράκης στο χωριό Επιβάτες. Με δύο δρομολόγια πήραμε μαζί μας και όλα τα καίκια μας, τα δίχτυα και αρκετά πράγματα. Τα ζώα τα πήραμε απ΄ τη στεριά μέσω Προύσας.
Η χήρα Κατίγκω Μαουτσίδου, που ήταν καντηλανάφτρα της Εκκλησίας της Παναγίας Φανερωμένης, πήρε τον Κώστα Καματάκη και τον Γρηγόρη Μπογάκη που ήταν 15 ετών, και πήραν την Εικόνα και την πήραμε μαζί μας μέσα σ΄ ένα πάπλωμα. Ο Νικόλαος Χατζηγιαννάκης ή Καρανικόλας πήρε μιά άλλη εικόνα μεγάλης αξίας του Αγίου Νικολάου που έχει πάνω στο μέτωπο σφηνωμένο ένα στρείδι, γιατί αυτή βρέθηκε μέσα στη θάλασσα. Αυτή η εικόνα βρίσκεται σήμερα στα Λουτρά της Αιδηψού στο ναό των Αγίων Αναργύρων γιατί εκεί έμειναν αρκετοί Μηχανιώτες που είναι και μέχρι σήμερα».

Μία ιστορική φωτογραφία από το κτίσιμο της παλιάς εκκλησίας Ν.Μηχανιώνας

 Ο παλιός ναός

Σύμφωνα με το παλιό μέλος της Εκκλησιαστικής Επιτροπής, Αλέξανδρο Σαραφίδη, τα θεμέλια του ναού μπήκαν το 1927 και η ανέγερση της εκκλησίας τελείωσε το 1932. Και όπως έλεγε χαρακτηριστικά «μικροί και μεγάλοι, γυναίκες και παιδιά εργάσθηκαν για να γίνει ο ναός.  Όταν χτυπούσε η καμπάνα, όλοι έτρεχαν να πιάσουν δουλειά, καθένας αναλόγως με τη δύναμή του. Και έβλεπες γυναίκες σκαρφαλωμένες στις σκάλες, να δίνουν χέρι με χέρι τα τούβλα και τα κεραμίδια στους εργάτες. Και παιδιά να κάνουν σειρά και το ένα δίνοντας στο άλλο, να μεταφέρουν από την παραλία τα υλικά».

Η πρώτη πλίνθινη κατασκευή αντικαταστάθηκε στη δεκαετία του ΄30.

Η πρώτη εκκλησία συμβόλιζε τη σύνδεση με τις πατρογονικές εστίες, δίνοντας και το στοιχείο της ιδιαίτερης θρησκευτικότητας των Μηχανιωτών προσφύγων, αποτελώντας παράλληλα και μια κοινή βάση για τη συγκρότηση της τοπικής κοινωνίας.

Το μεγάλο έργο μπόρεσε να ολοκληρωθεί χάρη στις άοκνες προσπάθειες του πρώτου ιερέα της Παναγίας Φανερωμένης της Μηχανιώτισσας, παπα-Γιάννη Βαλάσογλου, ένα έργο που τελείωσε από τον διάδοχο του Παπαγιάννη, τον Παπα-Γιώργη Βογιατζόγλου. Ενώ τεράστια ήταν η συνεισφορά της Εκκλησιαστικής Επιτροπής  που αποτελούνταν από τον Αλέξανδρο Σαραφίδη,  τον Βασίλη Αραπάκη, τον Γιώργο Ταταράκη, τον Εμμανουήλ Σταμίδη και τον Γιώργο Σβολάκη.  Το έργο της Επιτροπής ήταν εξαιρετικά δύσκολο και χρειάστηκαν μεγάλες προσπάθειες για να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα για την ολοκλήρωση του ναού χρήματα.  Έτσι αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε εσωτερικά δάνεια ή να παρακινήσουν δωρεές.

Η Παναγία Φανερωμένη η Μηχανιώτισσα σήμερα

Ο σύγχρονος ναός της Παναγίας Φανερωμένης

Αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές και καθώς η Νέα Μηχανιώνα διαρκώς μεγάλωνε και αναπτύσσονταν, χάρη στην εργατικότητα των κατοίκων της, οι οποίοι τότε ασχολούνταν κυρίως με τη θάλασσα, άρχισε να προκύπτει η ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου, μεγαλύτερου ναού στη θέση του παλιού.

Ο Μητροπολίτης κ.Προκόπιος

Το στόχο αυτό, ανέλαβε να υλοποιήσει ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Προκόπιος, ο οποίος από την επομένη της ενθρονίσεως του (19-6-1974), έταξε ως σκοπό του να ανοικοδομήσει νέο Ι. Ναό ενσαρκώνοντας έτσι και την από ετών ανάλογη επιθυμία των κατοίκων της Νέας Μηχανιώνας και των ευλαβών προσκυνητών της Παναγίας Φανερωμένης.

Ο σημερινός Ναός της Παναγίας Φανερωμένης με άριστα αρχιτεκτονικά στοιχεία, συγκεντρώνει τον θαυμασμό των επισκεπτών, αρκετοί από τους οποίους έρχονται και από τη Νότιο Ελλάδα και τα νησιά με οργανωμένες εκδρομές.

Τα θεμέλια του Ιερού Ναού όπως αυτός είναι σήμερα, τέθηκαν στις 9 Μαρτίου 1975. Τα εγκαίνια του τελέστηκαν, με κάθε εκκλησιαστική τάξη και μεγαλοπρέπεια, την Κυριακή 27 Μαΐου 1984. Τα αρχιτεκτονικά σχέδια έγιναν από τον αρχιτέκτονα κ. Γεώργιο Αξιώτη, ειδικό ναοδόμο. Το κτίριο ανοικοδόμησε ο εργολάβος Βασίλειος Πατεράκης. Η χωρητικότητα του Ναού ανέρχεται στα 4.000 άτομα. Το μήκος του Ι. Ναού είναι 35 μ. Το πλάτος 22 μ. Το ύψος του τρούλου εσωτερικώς από το δάπεδο υπογείου του είναι 26,50 μ. η δε διάμετρος αυτού 13 μ.

Στο Ι. Ναό υπάρχουν πέντε παρεκκλήσια, εκ των οποίων τα δύο έχουν εγκαινιασθεί προς τημή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου.

Χιλιάδες προσκυνητών κάθε χρόνο στην περιφορά

Η ετήσια πανήγυρις

Η ετήσια πανήγυρις, με την οποία κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου γιορτάζονται τα εννιάμερα της Παναγίας, καθιερώθηκε στα 1927.

Για να τιμήσουν την Παναγία τη Μηχανιώτισσα, να την προσκυνήσουν και να ζητήσουν τη χάρη της, καταφθάνουν κάθε χρόνο τέτοια εποχή δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες  από όλα τα μέρη της Μακεδονίας και μακρύτερα ακόμη, από όλες τις περιοχές της Ελλάδος.

Κάνοντας σύγκριση του αριθμού των επισκεπτών που συρρέουν στη Νέα Μηχανιώνα εκείνες τις ημέρες με τον αντίστοιχο αριθμό επισκεπτών σε άλλες περιοχές της χώρας, όπου γιορτάζεται η Κοίμησις της Θεοτόκου, οδηγείται κανείς στο συμπέρασμα  ότι η συμμετοχή του πλήθους των χριστιανών που συρρέουν στη γιορτή της Παναγίας στη Ν.Μηχανιώνα, είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τον αριθμό των προσκυνητών σε άλλες «Παναγίες».

Είναι χαρακτηριστικό ότι όπως είχε αναφερθεί τον Δεκαπενταύγουστο του 1960 σε ραδιοφωνική εκπομπή του δημόσιου ραδιοφώνου, ενώ εκείνη τη χρονιά είχαν μεταβεί  στις 15 Αυγούστου 1960 στην Μεγαλόχαρη της  Τήνου κάπου 25-30.000 πιστών, στη Νέα Μηχανιώνα για την Παναγία τη Μηχανιώτισσα, είχαν συρρεύσει περισσότεροι από 50.000 προσκυνητές. Και όπως έγραφε χαρακτηριστικά στις 25 Αυγούστου 1959 η εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς»,  «Άνω των 50.000 προσκυνητών  με λεωφορεία του ΚΤΕΛ, μοτοράκια και κάθε είδους μεταφορικά μέσα, καταφθάνουν κατάμεστα στη Νέα Μηχανιώνα από δύο και τρεις ημέρες νωρίτερα και κυριολεκτικά δεν υπάρχει τόπος να σταθείς εις ολόκληρον την κωμόπολιν από το πλήθος».

Μία ακόμη φωτογραφία από την περιφορά της μεγαλόχαρης

Οι γιορτές στα εννιάμερα της Παναγίας, με το μεγάλο πανηγύρι, συγκεντρώνουν εδώ και πολλές δεκαετίες πλήθη πιστών, που θεωρούν τόσο σημαντικές τις εκδηλώσεις ώστε τις κατατάσσουν στη σειρά, τόσο σημαντικές όσο οι γιορτές της Παναγίας της Τήνου και της Παναγίας Σουμελά. Οι κάτοικοι πιστεύουν στη θαυματουργή ιδιότητα της Εικόνας και υπάρχουν μαρτυρίες για πιστούς που με τη χάρη Της βρήκαν και πάλι την υγεία τους.

Τα θαύματα της Παναγίας

Σε ένα βιβλιαράκι που είχε εκδώσει στα 1959 ο Α.Ρ.Ματίκας με τίτλο «Παναγία Φανερωμένη η Μηχανιώτισσα», περιλαμβάνονται και ορισμένα από τα θαύματα που λέγεται ότι έκανε η Μεγαλόχαρη. Περιγράφει συγκεκριμένα ο Ματίκας:

«Ήμουνα 27 χρονών νιόπαντρη , λέει η γιαγιά Κυριακίτσα Καψάλα πλέκοντας τα δίχτυα της, όταν ήμουνα άρρωστη στην παλιά Μηχανιώνα και το κεφάλι μου γύρισε πίσω.  Κανένα φάρμακο και κανένας γιατρός δεν μπορούσε να με κάνει καλά. Και η Παναγία μας, μεγάλη η χάρη της, σαν φέραν την εικόνα Της στο σπίτι μας, με γιάτρεψε αμέσως».

Ένα άλλο θαύμα, περιγράφει ο κ. Σαραφίδης: «Είχε έλθει στην εκκλησία ένας κουτσός με το μπαστούνι του και με τις παρακλήσεις και την πίστη του, έγινε καλά. Γιαυτό και όταν έφυγε, άφησε το μπαστούνι του δίπλα στην εικόνα. Η γριά καντηλανάφτρα Μάλαμα Σιμβρήπου είχαμε στην εκκλησία, χωρίς να ξέρει τίνος είναι το μπαστούνι, το πήρε να ακουμπάει και πήγε σπίτι της. Μόλις όμως κοιμήθηκε, βλέπει την Παναγία που την μαλώνει και της λέει ότι το μπαστούνι πρέπει να το πάει γρήγορα πίσω, γιατί σ΄εκείνη το αφιέρωσε ο κουτσός που έγινε καλά. Ξύπνησε τρομαγμένη η κυρά-Μάλαμα και ήρθε νύχτα στο σπίτι μου με το μπαστούνι και με πήρε νύχτα, ανοίξαμε την εκκλησία και αφήσαμε στη θέση του το αφιέρωμα».

Ένα άλλο θαύμα διηγείται ο κ. Σαραφίδης: «Ήταν δύο αδέλφια, τρελοί και οι δύο και τους είχαμε δεμένους με αλυσίδες. Με τη βοήθεια της Παναγίας έγιναν καλά και χρόνια μετά συνέχιζαν να φέρνουν κεριά και λάδι στη χάρη της».

Τέλος, ένα ακόμη θαύμα αφηγήθηκε ο προϊστάμενος του ναού, αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Δοχειαρίτης: «Από τη Γαλάτιστα της Χαλκιδικής η Χαρίκλεια Σουάνη του Δημητρίου, νέα κοπέλα, δούλευε μοδίστρα και κατά λάθος κατάπιε μία καρφίτσα. Έγινε εγχείριση, βγάλανε οι γιατροί την καρφίτσα, αλλά αντί για καλύτερα πήγαινε η κοπέλα στο χειρότερο. Τρεις μήνες έμεινε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, 20  ημέρες στην κλινική Μιχαλιτσάνου, 15 ημέρες στην κλινική Μάρκου και έφτασε να καταστεί η κοπέλα τελείως παράλυτη και επί 4 ημέρες να έχει διαρκείς σπασμούς και πόνους. Οπότε αποφασίζουν να ζητήσουν η μητέρα και οι συγγενείς της την βοήθεια της Παναγίας. Στις 28 Φεβρουαρίου 1959 πήγαν την κοπέλα στην εκκλησία και, εν μέσω σπασμών, την άφησαν δίπλα στη θαυματουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης.

Μετά από λίγο, η κοπέλα συνήλθε σαν να ξύπνησε από βαθύτατο λήθαργο και αφηγήθηκε στη μητέρα της ότι είδε στον ύπνο της την Παναγία, η οποία της είπε πως έγινε καλά και σηκώθηκε να ασπαστεί την εικόνα Της. Την επόμενη ημέρα, αναχώρησαν από την εκκλησία και μετά από παρέλευση 40 ημερών επανήλθαν οικογενειακώς με διάφορα δώρα και αφιερώματα για τη Μεγαλόχαρη. Η Χαρίκλεια ήταν πλέον υγιέστατη».