Τουρισμός στα οχυρά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Στο Βερντέν της Γαλλίας, που φιλοξένησε μια από τις κρισιμότερες μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ακόμη και οι σερβιτόροι στα εστιατόρια είναι ντυμένοι με στολές της εποχής. Με ένα ενιαίο εισιτήριο ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί σε πολλά μνημεία και οχυρά της περιοχής, να ακούσει την ιστορία της πιο αιματηρής μάχης του πολέμου, να αναζητήσει απομεινάρια από τους τόνους των πυρομαχικών που χρησιμοποιήθηκαν και να δει τους τάφους των χιλιάδων νεκρών που άφησαν πίσω τους οι σφοδροί βομβαρδισμοί.

Στην περιοχή αυτή βρέθηκαν τυχαία το 2014 δύο νέοι από το Άγκιστρο των Σερρών, οι οποίοι γνωρίζοντας την ιστορία της περιοχής τους και τον ρόλο που διαδραμάτισε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θέλησαν να μεταφέρουν στον τόπο τους το παράδειγμα μιας περιοχής που ζει εξολοκλήρου από τον ιστορικό τουρισμό. Για αρχή, το 2016 έγινε η πρώτη αναπαράσταση των ιστορικών γεγονότων της μάχης του οχυρού του Ρούπελ, από τις 6 έως τις 9 Απριλίου του 1941. Ακολούθησαν δύο ακόμη επιτυχημένες διοργανώσεις με χιλιάδες θεατές που έκαναν την περιοχή ευρύτερα γνωστή. Στο ίδιο κλίμα, οι δύο νέοι βρήκαν κι άλλους συνεργάτες και ξεκίνησαν πλέον ως ομάδα να διοργανώνουν βιωματικές περιηγήσεις σε πεδία μαχών και υπόγειες παροπλισμένες οχυρώσεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 

"Μετά από την παρουσία μας πέρσι στη διεθνή έκθεση τουρισμού Philoxenia, είχαμε μια συνεργασία με τέσσερα ξενοδοχεία της Χαλκιδικής που φέρνουν στην Ελλάδα Γερμανούς τουρίστες. Στο πλαίσιο της δεκαήμερης παραμονής τους στη Χαλκιδική, μια ομάδα Γερμανών τουριστών επισκέφθηκε για μια μέρα την περιοχή του Άγκιστρου. Κατέβηκαν μαζί μας στο οχυρό Καρατάς, άκουσαν με προσοχή το εικοσιπεντάλεπτο πρόγραμμα με τους ήχους που προσομοιάζουν τα γεγονότα στο οχυρό, παρακολούθησαν με ενδιαφέρον την παρουσίαση, πέρασαν ανάμεσα στους καπνούς που βγάζουν οι μηχανές που χρησιμοποιούμε και με το φως από τα φανάρια εποχής που κρατούν τα μέλη της ομάδας κατάφεραν να βρουν την έξοδο. Αργότερα περπάτησαν το μονοπάτι της θρυλικής γραμμής Μεταξά και κατέληξαν στα λουτρά του Άγκιστρου για μια αναζωογονητική εμπειρία χαμάμ" αναφέρει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο πρόεδρος της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης "Άγκιστρο Δράση", Άνθιμος Γεωργιάδης. 
Ο ίδιος θυμάται ζωντανά τη συγκίνηση ενός Γερμανού από τη Φρανκφούρτη, που αποκάλυψε στα μέλη της ομάδας ότι ένας θείος του πολέμησε στο Ρούπελ και μάλιστα τραυματίστηκε εκεί. "Οι Γερμανοί έχουν διαμορφώσει μια κουλτούρα ιστορικού τουρισμού και δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για οτιδήποτε σχετίζεται με ιστορικά γεγονότα. Έχουν άλλωστε και προσωπικό ενδιαφέρον, καθώς οι παππούδες των σημερινών επισκεπτών μπορεί να πολέμησαν στα δικά μας μέρη" προσθέτει. 
Οι βιωματικές περιηγήσεις άλλωστε, με τη χρήση εντυπωσιακών ηχητικών και οπτικών εφέ, σε πεδία μαχών, δίπλα σε συρματοπλέγματα, τάφρους, αντιαρματικά εμπόδια κ.α., καθώς και στις δαιδαλώδες υπόγειες στοές των οχυρών της Γραμμής Μεταξά, αποτελούν για τον επισκέπτη μια εμπειρία που συνδυάζει την ιστορική γνώση με την αναψυχή και τη χαλάρωση. Τα μέλη της ομάδας πληροφορούν ακόμη τους επισκέπτες για γνωστές και άγνωστες λεπτομέρειες όχι μόνο για τη Μάχη των Οχυρών (1941) και την περίοδο που ακολούθησε, αλλά και για το μεγάλο οχυρωματικό τεχνικό έργο της γραμμής Μεταξά.

Πρόκειται για 21 συγκροτήματα οχυρών που κατασκευάστηκαν σε δυσπρόσιτα σημεία της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, από την οροσειρά της Κερκίνης στις Σέρρες έως την Ροδόπη ανατολικά, με μοναδική αποστολή τη θωράκιση των βόρειων συνόρων της χώρας, από πιθανή εισβολή από τον βορρά. Πιο συγκεκριμένα, κατασκευάσθηκαν 24.000 μέτρα υπόγειων στοών και 13.000 μέτρα υπόγειων καταφυγίων - θαλάμων. Το έργο κόστισε 1,5 δισ. δραχμές (ίσο με σημερινά 58,5 δισ. ευρώ περίπου). Στις εργασίες, που πραγματοποιήθηκαν κάτω από απόλυτη μυστικότητα, χρησιμοποιήθηκε  τεχνικό προσωπικό από τη νότια Ελλάδα και τα νησιά, ενώ τα μέγιστα συνέβαλλε και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Κάθε οχυρό αποτελούσε στο σύνολό του ένα περίκλειστο έργο από ένα ή περισσότερα στεγανά συγκροτήματα, ικανό να αμυνθεί προς κάθε κατεύθυνση. Περιλάμβανε σκέπαστρα, πυροβολεία, πολυβολεία, ολμοβολεία, βομβιδοβολεία, παρατηρητήρια, έργα παραλλαγής και παραπλάνησης, πολλαπλές εισόδους και εξόδους. Οι υπόγειες εγκαταστάσεις κάθε οχυρού στέγαζαν διοικητήριο, θαλάμους αξιωματικών, θαλάμους οπλιτών, τηλεφωνικό κέντρο, μαγειρείο, δεξαμενές νερού, χώρους υγιεινής, αποθήκες τροφίμων (για 15 μέρες), χειρουργείο, φαρμακείο, συστήματα αερισμού, φωτισμού (γεννήτριες, λάμπες πετρελαίου, φακούς κ.ά.), αποχέτευση, εξωτερικές θέσεις μάχης, αντιαρματικά κωλύματα, θέσεις αντιαεροπορικών όπλων κ.ά.
"Συνολικά πάνω από 1500 άτομα έχουν παρακολουθήσει τις βιωματικές μας περιηγήσεις τα δύο τελευταία χρόνια" τονίζει ο κ. Γεωργιάδης και διευκρινίζει ότι αυτές γίνονται σε τρία από τα 21 οχυρά της γραμμής Μεταξά, με την άδεια του υπουργείου Εθνικής Άμυνας και του Γενικού Επιτελείου Στρατού. "Προσπαθούμε να προωθήσουμε την ιστορική γνώση και να βοηθήσουμε τις τοπικές κοινωνίες να αποκτήσουν ένα σημείο ενδιαφέροντος. Στην ευρύτερη περιοχή του Άγκιστρου που δέχτηκε το ‘41 τη γερμανική επίθεση, βρίσκονται τα οχυρά Κάλι, Καρατάς και Ρούπελ, ενώ είναι εμφανή τα σημάδια από τις εκρήξεις και τα χαρακώματα. Έχουμε επίσης δημιουργήσει μια άλλη διαδρομή στα χνάρια του ψυχρού πολέμου, στα σύνορα με τη Βουλγαρία, όπου μέχρι και τη δεκαετία του ΄90 κυκλοφορούσαν μόνο στρατιωτικές περίπολοι και από τις δύο πλευρές των συνόρων" σημειώνει.
Το ενδιαφέρον του κοινού είναι μεγάλο, ενώ κάθε μήνα διοργανώνονται δύο με τρεις επισκέψεις από τη Θεσσαλονίκη. Το τελευταίο χρονικό διάστημα, μάλιστα, με την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση "Άγκιστρο Δράση" επικοινωνούν ακόμη και σχολεία, με σκοπό τη διοργάνωση επισκέψεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ενδιαφέρον υπάρχει και από άλλες περιοχές της βόρειας Ελλάδας, όχι μόνο τουριστικό αλλά και επαγγελματικό, καθώς και άλλοι νέοι και νέες από περιοχές όπως η Κομοτηνή και η Δράμα επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στον τομέα του ιστορικού τουρισμού.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ σε ρεπορτάζ της Π. Γιούλτση