Το ρήγμα του Ανθεμούντα, ο Εγκέλαδος και το κάμπινγκ Αγ. Τριάδας

Οι τρομακτικές απώλειες που προκάλεσε πριν ένα χρόνο ο σεισμός σε Τουρκία και Συρία και το δράμα που εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να διαδραματίζεται στις πληγείσες περιοχές, φέρνουν στο νου κάποια θέματα αντισεισμικής προστασίας που υπάρχουν στην περιοχή του Θερμαϊκού σε συνδυασμό με το ενεργό ρήγμα του Ανθεμούντα, το κάμπινγκ Αγίας Τριάδας και το αντισεισμικό σχέδιο "Εγκέλαδος 2".

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι και δίχως καμία διάθεση κινδυνολογίας:

Το μεγαλύτερο ενεργό ρήγμα που υπάρχει κοντά στο Πολεοδομικό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης βρίσκεται νότια και νοτιοανατολικά της πόλης και έχει συνολικό μήκος 32km περίπου. Το ρήγμα που είναι γνωστό ως “ρήγμα του Ανθεμούντα”, εκτείνεται από την θαλάσσια περιοχή βόρεια του Αγγελοχωρίου μέχρι και μετά τον Γαλαρινό στην περιοχή των Βασιλικών. Αποτελεί κανονικό ρήγμα με μετάπτωση προς Βορρά.

Σύμφωνα με τη γεωλόγο Άννα Ζερβοπούλου, στη διδακτορική της διατριβή για τα "Νεοτεκτονικά ρήγματα της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης", το ρήγμα αυτό, που δεν έπαψε να υποδηλώνει την παρουσία του εδώ και χρόνια, χωρίζεται σε τρία τμήματα. Το πρώτο τμήμα του ρήγματος του Ανθεμούντα ξεκινάει μετά το Ν. Ρύσιο μέχρι τον Γαλαρινό και μήκος 17km περίπου, το δεύτερο εκτείνεται από το Ν. Ρύσιο μέχρι το Ακρωτήρι Μεγάλο Έμβολο (Αγγελοχώρι) με μήκος 15km, και τέλος το τρίτο τμήμα αποτελεί την πιθανή προέκταση του ρήγματος μέσα στον θαλάσσιο χώρο σε μήκος 3km περίπου. Η μέση κλίση του ρήγματος πιθανολογείται ότι είναι 700 στην επιφάνεια ενώ σε βάθος μεγαλύτερο των 8km αρχίζει και ελαττώνεται για να φτάσει στα 20km από την επιφάνεια.

Το πιο ενεργό τμήμα παρουσιάζεται στην περιοχή Αγγελοχωρίου – Περαίας όπου και ο δείκτης των σημείων κάμψης ρέματος δίνει ενδείξεις ενεργότητας (activity). Το τελευταίο έρχεται σε συμφωνία με τις επιπτώσεις σε κτίσματα και το οδικό δίκτυο στην περιοχή της Περαίας. Μορφολογικά το τμήμα είναι παράλληλο στην Επαρχιακή Οδό Θεσσαλονίκης – Νέας  Μηχανιώνας μέχρι την Αγ. Τριάδα όπου αλλάζει κλίση και συνεχίζει μέσα στη θάλασσα και παράλληλα στα απότομα πρανή του Αγγελοχωρίου. Από Ναυτικούς και Βυθομετρικούς χάρτες, το ρήγμα πιθανά βρίσκεται σε απόσταση περίπου 200 μέτρων από την ακτογραμμή.

Οι ρωγμώσεις στην Περαία

Από τον Μάρτιο 2006 παρατηρήθηκαν στην περιοχή της Άνω Περαίας του Δήμου κάποιες ρωγμώσεις στην επιφάνεια του τοπικού οδικού δικτύου και σε κατοικίες. Οι ρωγμώσεις αυτές μελετήθηκαν ως προς την προέλευσή τους και διερευνήθηκε η γένεσή τους. Παρατηρούνται στα όρια της λοφώδους περιοχής με την παραθαλάσσια περιοχή της Περαίας αλλά και στα όρια δύο ιζηματογενών σχηματισμών. Πιστεύεται ότι οφείλονται είτε στην ενεργοποίηση του ρήγματος του είτε στις υπεραντλήσεις του υδροφορέα για την υδροδότηση της Περαίας, αλλά πιο πιθανά σε συνδυασμό των δύο.

Πιο αναλυτικά οι επιφανειακές ρωγμώσεις, σύμφωνα με την κ. Ζερβοπούλου, εκτείνονται σε μήκος ενός χιλιομέτρου (1km) περίπου μέσα στον οικισμό της Περαίας, κατά μήκος της επαρχιακής οδού Θεσσαλονίκης – Ν. Μηχανιώνας. Εντοπίστηκαν ανατολικά από την Κλινική Πισσαλίδη στα όρια του οικισμού της Περαίας μέχρι και δυτικότερα της οδού Μηδείας στην Κάτω Περαία. Οι μέγιστες μετατοπίσεις παρουσιάζονται στις οδούς Αγνώστου Στρατιώτη και Μεγάλου Αλεξάνδρου. Επίσης ρωγμώσεις παρατηρούνται και στον επαρχιακό δρόμο Θεσσαλονίκης – Επανομής (στροφή Επανομής) σε απόσταση 3km περίπου από τον οικισμό της Περαίας.

Όπως προκύπτει από τις περιγραφές των κατοίκων, από τον Ιούνιο του 2005 άρχισαν να παρουσιάζονται οι πρώτες μικρές ρωγμές στην οδό Αγνώστου Στρατιώτη στην Άνω Περαία. Το φαινόμενο συνεχιζόταν να εξελίσσεται, και τον Νοέμβριο του 2005 μία τριώροφη οικοδομή στην οδό Αγνώστου Στρατιώτη κρίθηκε επικίνδυνη για κατοίκηση. Μέχρι τον Μάρτιο του 2006 άλλη μία διώροφη οικοδομή στην οδό Κύπρου και μία μονοκατοικία στην οδό Μηδείας κρίθηκαν κατεδαφιστέες. Σοβαρές ρωγμές έχουν παρουσιαστεί και σε άλλες δύο οικοδομές στην άνω Περαία, καθώς και στο οδικό δίκτυο των κάθετων οδών της Άνω Περαίας αλλά και της επαρχιακής οδού Θεσσαλονίκης – Ν. Μηχανιώνας και Θεσσαλονίκης - Επανομής.

Σημειώνεται ότι στη μελέτη που συνέταξε το 2010 η μελετητική εταιρεία ΓΑΙΑ, για τους οικισμούς της Περαίας, των Νέων Επιβατών και της Αγίας Τριάδας σαφώς αναφέρεται "στους γεωλογικούς περιορισμούς λόγω της ύπαρξης ενεργού ρήγματος στην περιοχή, και στο έντονο μορφολογικό ανάγλυφο με τις χαραδρώσεις και τις ρεματιές”.

Σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας, Σπύρο Παυλίδη, κατά την εισήγηση που παρουσίασε το Νοέμβριο του 2018 σε ημερίδα του ΤΕΕ-Τμήματος Κεντρικής Μακεδονίας, το τμήμα του ρήγματος που φτάνει μέχρι το Αγγελοχώρι, αν και δεν υπάρχουν γιαυτό καταγεγραμμένα ιστορικά στοιχεία για την περιοδικότητα εκτόνωσής του, εντούτοις εκτιμάται ότι μπορεί να δώσει μεγάλο σεισμό και γι' αυτό και θεωρείται επικίνδυνο. Το συγκεκριμένο ρήγμα πριν από λίγα χρόνια προκάλεσε καθιζήσεις σε οικοδομές στις περιοχές της Περαίας και της Αγίας Τριάδας, γεγονός που κατά τον κ. Παυλίδη οφείλεται και στην υπεράντληση υδάτων στην περιοχή. (ΠΗΓΗ: εφημερίδα ΕΘΝΟΣ 26 Νοεμβρίου 2018)

Χώρος συγκέντρωσης κοινού το κάμπινγκ

Ορθά πράττοντας οι προηγούμενες διοικήσεις του Δήμου Θερμαϊκού, είχαν καθορίσει ως χώρο συγκέντρωσης του πληθυσμού σε περίπτωση μεγάλης φυσικής καταστροφής (σεισμοί, πυρκαγιές, πλημμύρες κλπ) το χώρο του κάμπινγκ της Αγίας Τριάδας. Πολύ περισσότερο που βρίσκεται κοντά στο τμήμα του ρήγματος το οποίο όπως είδαμε διέρχεται από Περαία, Νέους Επιβάτες και Αγία Τριάδα και η έκταση θα μπορούσε εύκολα να αποτελέσει καταφύγιο για τους κατοίκους. Μάλιστα στο ισχύον ΓΠΣ (Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο) του Δήμου Θερμαϊκού, που εγκρίθηκε με ΦΕΚ το 2007, υπάρχει σχετική πρόβλεψη για τη συγκέντρωση των δημοτών στο χώρο του κάμπινγκ στην περίπτωση μιας, ό μη γένοιτο, φυσικής καταστροφής. Κι όλα αυτά, σε εφαρμογή και των εντολών που δίνουν τα αρμόδια υπουργεία και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, που είναι ο αρμόδιος φορέας για την επεξεργασία, τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση της πολιτικής της χώρας στον τομέα της αντιμετώπισης κινδύνων από την εκδήλωση σεισμών.

Δυστυχώς, η απελθούσα διοίκηση Τσαμασλή χωρίς να λαμβάνει υπόψη της τον κίνδυνο μιας σεισμικής δραστηριότητας ή άλλης φυσικής καταστροφής στην περιοχή, έδωσε τις ευλογίες για την καταστροφή του κάμπινγκ και την τσιμεντοποίησή του, με βάση τα σχέδια του ΤΑΙΠΕΔ για τη δημιουργία εκεί ενός περίκλειστου τουριστικού χωριού, στο οποίο δεν θα έχουν πρόσβαση οι δημότες του Θερμαϊκού και οι υπόλοιποι πολίτες. Είναι στο χέρι της νέας δημοτικής αρχής υπό τον Θοδωρή Τζέκο να ανατρέψει εκείνη την επιζήμια απόφαση.

Το σχέδιο “Εγκέλαδος 2”

Δεδομένων των πιθανοτήτων που υπάρχουν για το ενδεχόμενο ενός μεγάλου σεισμού στο ελληνικό έδαφος, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εκπόνησε και απέστειλε τον Νοέμβριο του 2022 στα αρμόδια υπουργεία, στους Δήμους και τους άλλους σχετικούς με το θέμα φορείς ένα νέο “Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών” υπό την κωδική ονομασία “Εγκέλαδος 2” και Αριθ. Πρωτ. Α2445/ 17-11-2022”.

Σύμφωνα με τον “Εγκέλαδο 2”, μεταξύ των προπαρασκευαστικών δράσεων των Δήμων που προβλέπει, προκειμένου να συμβάλλουν στην ετοιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού και των μέσων που διαθέτει η Αυτοδιοίκηση για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών, είναι και: ο προσεισμικός έλεγχος κτιρίων αρμοδιότητάς τους, η συντήρηση εξοπλισμού και μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών, η επικαιροποίηση από το Δήμο του Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Σεισμών, η κατάρτιση μνημονίων συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών, η εξασφάλιση επιπλέον πόρων προς ενίσχυση του έργου τους στην αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών, η ενημέρωση του κοινού για τη λήψη μέτρων πρόληψης και αυτοπροστασίας από κινδύνους που προέρχονται από την εκδήλωση σεισμών καθώς και τσουνάμι, η διενέργεια ασκήσεων Πολιτικής Προστασίας για την εκπαίδευση του προσωπικού και την αξιολόγηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας των υπηρεσιών του Δήμου κ.α.

Η εκδήλωση της Επιτροπής Πρωτοβουλίας “Σώστε το Κάμπινγκ”

Το θέμα της απώλειας του χώρου του κάμπινγκ της Αγίας Τριάδας για τη συγκέντρωση του πληθυσμού σε περίπτωση μεγάλης φυσικής καταστροφής στην περιοχή, εξετάστηκε μεταξύ άλλων σοβαρών θεμάτων στην ημερίδα που διοργάνωσε την Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου Θερμαϊκού η Επιτροπή Πρωτοβουλίας Πολιτών Θερμαϊκού “Σώστε το Κάμπινγκ”, με εισηγητές εγνωσμένης αξίας και κύρους επιστήμονες και τίτλο “Ανάπτυξη” και “Αξιοποίηση” αλλά για ποιόν;”.

Στην εκδήλωση υπήρξε  προβολή διαφανειών, αλλά και τοποθετήσεις-παρεμβάσεις από εκπροσώπους φορέων του Δήμου Θερμαϊκού και πολιτών που παρακολούθησαν την εκδήλωση και στη διάρκεια της οποίας έγινε εκτενής αναφορά στις επιπτώσεις που θα υπάρξουν από ένα σεισμό και την καταστροφή του κάμπινγκ Αγίας Τριάδας.