Ο Πρόεδρος της Εταιρείας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Μακεδονίας (Ε.Δ.Ι.Α. 1940-1974) Τριαντάφυλλος Μηταφίδης σε σύντομη ομιλία του έκανε λόγο για μια ιστορική επέτειο μνήμη και τιμής για όσους αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την απελευθέρωση της πόλης από τους Γερμανούς κατακτητές. «Είναι μια ένδοξη επέτειος για τη Θεσσαλονίκη, η οποία απαλλάχθηκε από τη ναζιστική θηριωδία, ενώ ταυτόχρονα σώθηκαν οι υποδομές που οι Γερμανοί είχαν φροντίσει να παγιδεύσουν για να τις ανατινάξουν. Είναι η 9η φορά που τιμούμε τη μνήμη των απελευθερωτών του ΕΛΑΣ καθώς από το 2014 η ημέρα της 30ης Οκτωβρίου έχει ενταχθεί στο δημοτικό εορτολόγιο».
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων ο νέος δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης Πέτρος Λεκάκης, η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Κατερίνα Νοτοπούλου, εκπρόσωποι της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ και της νεολαίας του κόμματος και μέλη αντιστασιακών οργανώσεων.
Η ομιλία Τρ. Μηταφίδη
Μιλώντας ο πρόεδρος της ΕΔΙΑ Μακεδονίας Τριαντάφυλλος Μηταφίδης ανέφερε:
" Η σημερινή εκδήλωση γίνεται υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης και με πρωτοβουλία της ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1940-1974. Ο εορτασμός της απελευθέρωσης της πόλης από τα στρατεύματα κατοχής έχει αναβιώσει και ενταχθεί στο Δημοτικό Εορτολόγιο από τον Οκτώβριο του 2014.
Ξημερώνοντας 30 Οκτωβρίου 1944, η νεκρή και πένθιμη όψη της Θεσσαλονίκης περνούσε οριστικά στο παρελθόν. Δύο ΕΠΟΝίτισες σκαρφαλωμένες στη στέγη ενός σπιτιού στην Άνω Πόλη με το χωνί τους στέλνουν το χαρμόσυνο μήνυμα της απελευθέρωσης στην Κάτω Πόλη:
«Αδέρφια, συμπολίτες, το σύνθημά μας “θάνατος στον φασισμό, λευτεριά στον λαό” έγινε πραγματικότητα. Η περίφημη πόλη μας, που επί τέσσερα χρόνια στέναζε κάτω από τη φασιστική μπότα, μα ποτέ δεν έπαψε να αντιστέκεται, είναι επιτέλους ελεύθερη. Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα! Ζήτω η λευτεριά! Ζήτω η αδούλωτη Θεσσαλονίκη! Ζήτω οι απελευθερωτές του ΕΛΑΣ! Για την ευτυχισμένη και πολυπόθητη αυτή μέρα έχυσαν το αίμα τους και θυσιάστηκαν τα πιο ακριβά παλικάρια και κορίτσια της πόλης μας. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τους τολμηρούς και ανδρειωμένους που με τη ζωή τους μας έδειξαν τον δρόμο της λευτεριάς, αιώνια τιμή και δόξα στους ήρωές μας…» (Στέλιου Γεωργιάδη, Θεσσαλονίκη ανυπότακτη πόλη, 1995, σελ. 292).
Άνθρωποι κάθε ηλικίας ξεχύνονται στους δρόμους, αγκαλιάζονται και φιλιούνται, οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα. Μετά από οχτώ χρόνια βασιλομεταξικής δικτατορίας και ναζιστικής τυραννίας, μετά τη γενοκτονία των εβραϊκής καταγωγής συμπολιτών μας, οι μαχητές του ΕΛΑΣ λυτρώνουν κυριολεκτικά τη Θεσσαλονίκη από το ναζιστικό ζυγό και μπαίνουν στην πόλη με επικεφαλής τον Κώστα Συννεφάκη (καπετάν Νικήτα), διοικητή του 50ου Συντάγματος.
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 30 Οκτωβρίου του 1944 από τους ναζί έγινε αποκλειστικά από τις ΕΑΜικές αντιστασιακές δυνάμεις και τον στρατιωτικό τους βραχίονα, τον ΕΛΑΣ. Παρά τη συμφωνία της Καζέρτας να παραδοθεί η εξουσία στους Άγγλους υπό τον Βρετανό αρχιστράτηγο Σκόμπι, όπως συνέβη στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, και παρά την εντολή του διοικητή του ΕΛΑΣ Στέφανου Σαράφη να παραμείνουν οι αντάρτικες δυνάμεις στις παρυφές της πόλης και να περιμένουν την απόβαση των Βρετανών, οι ηγέτες της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας Ευριπίδης Μπακιρτζής και Μάρκος Βαφειάδης δεν υπάκουσαν στις άνωθεν διαταγές και ‘έσκισαν τον δούρειο ίππο της Συμφωνίας της Καζέρτας’, κατά τη χαρακτηριστική έκφραση του Μάρκου Βαφειάδη.
Οι Ναζί δεν παρέδωσαν αμαχητί τη Θεσσαλονίκη ούτε ο ΕΛΑΣ έκανε «στρατιωτικό περίπατο», όπως ισχυρίζονται οι άσπονδοι εχθροί του. Ο επιτελάρχης της 11ης Μεραρχίας Θανάσης Παπαθανασίου αναφέρει:
«Η απελευθέρωση της πόλης δεν ήταν κάτι που έγινε ως εκ θαύματος. Ήταν το αποτέλεσμα σκληρών συγκρούσεων ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τις άλλες εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις εναντίον των Γερμανών, οι οποίοι ήταν ασύγκριτα αριθμητικά υπέρτεροι και άριστα εξοπλισμένοι, και εναντίον των συνεργατών τους…Έτσι λοιπόν ο ΕΛΑΣ αντιμετώπιζε όχι μόνο τις εχθρικές δυνάμεις, αλλά και όλες τις άλλες δυνάμεις, οι οποίες ήταν σημαντικές και οι οποίες δρούσαν κατά ένα τρόπο πιο έμπειρο απ΄ ό,τι οι Γερμανοί, διότι γνώριζαν πρόσωπα και πράγματα, τόπους, κλπ»
Οι γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις πριν υποχωρήσουν, ναρκοθετούν ζωτικούς χώρους της της πόλης για να προκαλέσουν γενική παράλυση στης ζωή της: Ανατινάζουν την Εφορεία Υλικού Πολέμου (στην περιοχή των σημερινών δικαστηρίων) και εγκαταστάσεις στο Τελωνείο (το σημερινό επιβατικό σταθμό στο λιμάνι). Επιχειρούν να ανατινάξουν και το παγιδευμένο με εκρηκτικά κεντρικό υδραγωγείο της πόλης (περιοχή Παναγίας Φανερωμένης) και την Ηλεκτρική Εταιρία (σημερινές εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στην Αγ. Δημητρίου) και τους αλευρόμυλους Αλλατίνι. Tις πολύτιμες αυτές εγκαταστάσεις διασώζουν με αποφασιστική επέμβαση το Εφεδρικό ΕΛΑΣ και τμήμα του 13ου Συντάγματος. Παράλληλα λόχος του εφεδρικού ΕΛΑΣ Μυλεργατών αποτρέπει την ανατίναξη των σιταποθηκών και των αλευρόμυλων Αλλατίνι που είχε παγιδέψει με εκρηκτικά ομάδα Γερμανών σαμποτέρ. Τέλος, παραδίνονται τα απομεινάρια της Χωροφυλακής που είχαν οχυρωθεί στο κτίριο της ΧΑΝΘ – έδρα, αμέσως μετά την απελευθέρωση, της ‘Προσωρινής Δημοτικής Αρχής’, που διορίζει το ΕΑΜ, με επικεφαλής τον αντιστασιακό πρώην πρύτανη του ΑΠΘ Δημήτρη Καβάδα).
ΕΛΑΣ και ΕΑΜ εκδίωξαν από τη Θεσσαλονίκη τους κατακτητές και τους συνεργούς τους, προχώρησαν στην ανασυγκρότησή της και την παρέδωσαν μετά τη Βάρκιζα στις εκλεγμένες δημοτικές αρχές, γλυτώνοντάς την από αιματοχυσία ανάλογη των Δεκεμβριανών. Πρόκειται για μια έμπρακτη απάντηση σε όσους κινδυνολογούσαν – και εξακολουθούν να κινδυνολογούν - για την περίπτωση που οι δυνάμεις των ΕΛΑΣ-ΕΑΜ θα απελευθέρωναν την Αθήνα.
Γιορτάζει σήμερα η Θεσσαλονίκη, με τη βούλα πλέον και την υπογραφή του επίσημου κράτους (Π.Δ. 50/9-5-2016), την επέτειο της «απολύτρωσής» της από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, πριν από 79 χρόνια. Μια μέρα που θα έπρεπε να ενώνει τους Θεσσαλονικείς ρίχτηκε στη λησμονιά ως «μη εθνικώς ορθή» από το μετεμφυλιακό κράτος και τους «εθνικόφρονες» ταγούς της πόλης, παρά τον κατά καιρούς εορτασμό της από τους προοδευτικούς δημάρχους του κεντρικού και των γύρω δήμων.
Η επίσημη καθιέρωση της επετείου της απελευθέρωσης του 1944 είναι μια έμπρακτη τιμή για τους χιλιάδες εκτελεσμένους από τον στρατό κατοχής και τους συνεργάτες τους, τους νεκρούς από τη βία, την ασιτία και την πείνα, εξαιτίας του κατοχικού καθεστώτος και των ντόπιων συνεργατών του. Την περίοδο 1941-44 στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης περίπου 5.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους από τις έμμεσες συνέπειες της Κατοχής (3.090 συμπατριώτες μας πέθαναν από την πείνα, από τους οποίους 1785 στον αποτρόπαιο λιμό του 1942). Σύμφωνα, εξάλλου, με στοιχεία του Ληξιαρχείου Θεσσαλονίκης, οι εκτελέσεις Ελλήνων πολιτών από τα γερμανικά στρατεύματα και τους συνεργάτες τους έφτασαν τα 850 άτομα από ένα σύνολο 1570 ατόμων που σκοτώθηκαν από πυροβόλο όπλο, σύμφωνα με την επίσημη αιτιολογία θανάτου. Συγκεκριμένα, σε εκτελέσεις για ‘αντίποινα’ ή καταδίκες για διάφορες αντιστασιακές ενέργειες έχασαν τη ζωή τους 467 άτομα στη Θεσσαλονίκη. Αποτίοντας φόρο τιμής στην αγωνιζόμενη αντιστασιακή νεολαία, αναφέρουμε ότι το 45% των εκτελεσμένων, οι μισοί σχεδόν, ήταν μεταξύ 21 και 30 ετών και το 31% μεταξύ 30 και 40 ετών. Ένα ποσοστό 8% των εκτελεσμένων ήταν έφηβοι, αμούστακα παιδιά, κάτω των 20 χρόνων.
Στον μακάβριο κατάλογο των θυμάτων της πόλης κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής συγκαταλέγονται, βέβαια, και οι 43.000 περίπου Εβραίοι δημότες της Θεσσαλονίκης που εξοντώθηκαν στα κρεματόρια των ναζί.
Από ανεπιθύμητη και ‘παραπεταμένη’ (Γ. Ιωάννου) για δεκαετίες η ένδοξη αυτή επέτειος έγινε πλέον ημέρα μνήμης για τους χαμένους, τους εκτελεσμένους, τους κατατρεγμένους συμπατριώτες μας, αλλά και μέρα τιμής για τους ήρωες, τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, τους ελευθερωτές και τον αγωνιζόμενο λαό, που κράτησαν ζωντανό το όραμα της ελευθερίας, της εθνικής αξιοπρέπειας και της ανεξάρτητης πατρίδας. Γιατί όπως έχει τονίσει κι ο Γιώργος Σεφέρης | ‘Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον.’
Για όλους αυτούς τους λόγους η 30η Οκτωβρίου 1944 θα πρέπει να ενταχθεί στον τριήμερο επίσημο εορτασμό των ‘εθνικών επετείων’, μαζί με την 26η και 28 η Οκτωβρίου.
Σήμερα, 79 ΧΡΌΝΙΑ ΜΕΤΑ, παραμένουν, με απόφαση του χουντικού Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης τα ονόματα όσων προϋπάντησαν και συνεργάστηκαν με τους κατακτητές. Είναι καιρός όμως να αποκατασταθεί στην πράξη η ιστορική αλήθεια. Να αρθεί η σκόπιμη λήθη και να γίνει αφορμή η επέτειος για διάφορες δράσεις τιμής και μνήμης, όπως, επιτέλους, η μετατροπή της πλ. Ελευθερίας από πάρκινγκ σε πάρκο μνήμης για τους αδικοχαμένους συμπολίτες μας. Μια πρώτη συμβολική χειρονομία, θα ήταν η αποκαθήλωση π.χ. των ονομάτων των κατοχικών δημάρχων και η ονοματοθεσία δρόμων με τους ηγέτες της απελευθέρωσης Ευριπίδη Μπακιρτζή, Μάρκου Βαφειάδη, και του μητροπολίτη Κοζάνης Ιωακείμ. Είναι απότιση στοιχειώδους φόρου τιμής στην ‘ανυπότακτη’ Θεσσαλονίκη, όπου μόλις ένα μήνα μετά την κατάληψή της από τους Ναζί, ιδρύθηκε στις 15 Μαΐου 1941 η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, μια από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Ωστόσο η πλήρης δικαίωση των αγώνων και των θυσιών της Ελλάδας δεν έχει έλθει. Εβδομήντα οκτώ χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τριάντα τρία χρόνια μετά την ενοποίηση της Γερμανίας, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας αρνείται να αναλάβει ως ‘καθολικός διάδοχος του Γ’ Ράιχ’ την ιστορική της ευθύνη για τα ανείπωτα δεινά που προκάλεσε το ναζιστικό γερμανικό κράτος στον Ελληνικό Λαό και συνεχίζει να αθετεί την υπογραφή της στη Συνθήκη του Λονδίνου του 1953. Αντίθετα το Βερολίνο προωθεί και χρηματοδοτεί πρωτοβουλίες ψευδεπίγραφης ‘συμφιλίωσης’, όπως η ‘Ελληνογερμανική Συνέλευση’, το ‘Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον’, το ‘Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας’ αλλά και προγράμματα για την Ιστορία της Κατοχής στα ελληνικά σχολεία, που επιχειρούν τον ‘σωφρονισμό’ της ιστορικής μνήμης, την αναθεώρηση της Ιστορίας και την υπονόμευση της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών.
Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα να εφαρμόσουν, επιτέλους, την ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019 και να προχωρήσουν, όπως έχουν υποχρέωση, στη μεθοδική και σθεναρή διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών, σύμφωνα και με το από 27 Ιουλίου 2016 ΠΟΡΙΣΜΑ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης, καταργώντας παράλληλα τα απαράδεκτα νομικά εμπόδια που στερούν τα θύματα της τριπλής Κατοχής από το δικαίωμα προσφυγής στο φυσικό τους δικαστή!
Επαναλαμβάνουμε, για μία ακόμη φορά, ότι ο αγώνας μας για τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών, που συσπειρώνει και πολλούς δημοκράτες και συλλογικότητες από τη Γερμανία, είναι αγώνας για την προάσπιση και τη θωράκιση της Ειρήνης και της Δημοκρατίας, τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι αποτελεί γέφυρα κοινής πάλης, δημοκρατικής – αντιφασιστικής, του Ελληνικού και του Γερμανικού Λαού. Γιατί επιλεκτική ευαισθησία στην κατάλυση του Διεθνούς Δικαίου δεν νοείται! Όπως δυστυχώς αποδεικνύεται καθημερινά, με θύμα τον σκληρά δοκιμαζόμενο Παλαιστινιακό λαό που διεκδικεί το αναφαίρετο δικαίωμα να έχει το δικό του ανεξάρτητο κράτος. Δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗ! Όσο δεν αποδίδεται δικαιοσύνη για τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όσο δεν τιμωρούνται οι θύτες και δεν αποζημιώνονται τα θύματα, η ανθρωπότητα θα είναι καταδικασμένη να ξαναζεί τα εγκλήματα αυτά.
O γιορτασμός στο Δήμο Νεάπολης-Συκεών
Όπως κάθε χρόνο ο δήμος Νεάπολης-Συκεών τίμησε με λαμπρότητα την επέτειο απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί κατακτητές στις 30 Οκτωβρίου του 1944. Πρόκειται για ημερομηνία-σταθμό για την πόλη καθώς το πρωί της 30ης Οκτωβρίου 1944 οι δυνάμεις της Εθνικής Αντίστασης (ΕΑΜ-ΕΛΑΣ) εισέβαλαν από τις Συκιές και συγκεκριμένα από το Επταπύργιο στην κατεχόμενη από τους Ναζί Θεσσαλονίκη και, με τη συνδρομή και δυνάμεων του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Ναυτικού (ΕΛΑΝ) από τον Θερμαϊκό Κόλπο, σήμαναν την έναρξη της απελευθέρωσής της.
Την επέτειο αυτή τιμούσε άλλωστε αδιάλειπτα από το 1995 ο πρώην δήμος Συκεών, και αυτή την «ιερή υποχρέωση», όπως την χαρακτηρίζει ο δήμαρχος Σίμος Δανιηλίδης, παρέλαβε στη συνέχεια ο δήμος Νεάπολης-Συκεών, αποδίδοντας τις πρέπουσες τιμές στους ήρωες της Εθνικής Αντίστασης.
Φέτος, η εκδήλωση τιμής και μνήμης πραγματοποιήθηκε σήμετα το πρωί στο πάρκο Εθνικής Αντίστασης, στο μνημείο Εθνικής Αντίστασης (Κανάρη και Ομήρου, στη Δ.Ε. Συκεών). Κατά την τελετή, τιμή απέδωσαν μαθητές σχολείων του δήμου, σημαιοφόροι και παραστάτες ενώ πραγματοποιήθηκε κατάθεση στεφάνων και εκφωνήθηκαν ομιλίες και χαιρετισμοί. Την εκδήλωση πλαισίωσε το μουσικό τμήμα του δημοτικού Ωδείου Νεάπολης-Συκεών.
Το μνημείο Εθνικής Αντίστασης αναγέρθηκε μετά από κοινή προσπάθεια του δημάρχου Σίμου Δανιηλίδη και του αείμνηστου προέδρου της ΠΕΑΕΑ Συκεών Κώστα Μουτσόπουλου. Το μνημείο φιλοτεχνήθηκε το 1997 με τον καλλιτέχνη να εμπνέεται από τα γεγονότα του Μάη του 1936, την απεργία των καπνεργατών, τη δολοφονία του Τάσου Τούση και τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου.
Πηγή: Με πληροφορίες από το Voria.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.